Thời gian gần đây rộ lên thông tin từ ngày 15/5/2020 đến ngày 14/6/2020, cảnh sát giao thông tổng kiểm soát, được phép dừng tất cả các xe để kiểm tra giấy tờ, trong đó có Giấy chứng nhận bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự (TNDS) của chủ xe cơ giới.
Báo chí cũng đăng nhiều bài phản ánh tình trạng bán bảo hiểm bắt buộc TNDS xe máy không tuân thủ đúng quy định pháp luật (đại lý giảm giá, chiết khấu 30% cho khách hàng, thời hạn bảo hiểm xe máy 2 năm, công ty bảo hiểm từ chối bồi thường đối với bảo hiểm “vỉa hè”, bảo hiểm xe máy bán với giá 20.000 đồng/năm).
Bên cạnh đó, hồ sơ bồi thường bảo hiểm còn có những khó khăn. Về các vấn đề này, Bộ Tài chính có ý kiến như sau:
Triển khai trên thực tế, ngoài việc tham gia hợp đồng bảo hiểm TNDS bắt buộc, chủ xe cơ giới có thể thỏa thuận với doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) để tham gia hợp đồng bảo hiểm tự nguyện về trách nhiệm đối với người ngồi trên xe (không phải lái xe).
Phí bảo hiểm đối với bảo hiểm tự nguyện này là 10.000 đồng/người/năm, xe máy được chở tối đa 2 người có giá 20.000 đồng/2 người/năm, tương ứng với mức trách nhiệm bảo hiểm là 10 triệu đồng/người/vụ.
Theo quy định hiện hành, DNBH được chủ động xây dựng, triển khai các sản phẩm bảo hiểm tự nguyện phù hợp với quy định pháp luật kinh doanh bảo hiểm và quy định pháp luật có liên quan.
Trường hợp có bằng chứng chứng minh doanh nghiệp bảo hiểm cho phép đại lý giảm giá các sản phẩm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ bị xem xét, xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 33 Nghị định số 103/2008/NĐ-CP ngày 16/9/2008 của Chính phủ.
Bộ Tài chính cũng giải thích rõ, trong trường hợp xảy ra tai nạn giao thông, chủ xe cơ giới và DNBH những việc cần làm. Cụ thể:
- Theo quy định tại Điều 14 Thông tư số 22/2016/TT-BTC, DNBH có trách nhiệm phối hợp với chủ xe cơ giới, người bị thiệt hại, cơ quan công an và các tổ chức, cá nhân có liên quan khác để thu thập Hồ sơ bồi thường và quy định rõ các tài liệu mà chủ xe cơ giới có nghĩa vụ cung cấp, các tài liệu DNBH có nghĩa vụ thu thập.
+ Đối với chủ xe, phải cung cấp các tài liệu liên quan đến xe, lái xe (giấy đăng ký xe, giấy phép lái xe...); các tài liệu chứng minh thiệt hại về người (Giấy ra viện, Giấy chứng nhận phẫu thuật, Hồ sơ bệnh án, Giấy chứng tử,...);
Cùng với đó là các giấy tờ chứng minh chi phí mà chủ xe đã chi để giảm thiểu tổn thất hay để thực hiện theo chỉ dẫn của DNBH (Điểm c, Khoản 6, Điều 17).
+ DNBH có nghĩa vụ thu thập các tài liệu liên quan đến thiệt hại về tài sản (như hóa đơn sửa chữa, thay mới tài sản bị thiệt hại);
Các tài liệu liên quan của cơ quan có thẩm quyền về vụ tai nạn (như biên bản khám nghiệm phương tiện liên quan đến tai nạn, thông báo sơ bộ kết quả điều tra ban đầu vụ tai nạn giao thông...);
Biên bản giám định xác định nguyên nhân và mức độ thiệt hại do DNBH hoặc người được DNBH ủy quyền lập; Các tài liệu có liên quan đến vụ tai nạn (nếu có) (Khoản 7, Điều 19).
Như vậy, theo Bộ Tài chính: “Quy định hiện hành đã được xây dựng theo hướng quy định rõ các loại tài liệu cần phải thu thập để chứng minh rõ mức độ trách nhiệm dân sự (lỗi, mức độ thiệt hại) của chủ xe cơ giới đối với bên thứ ba nhằm đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên, bao gồm chủ xe và DNBH, hạn chế gian lận bảo hiểm và trục lợi chinh sách”.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng cho rằng, để giảm bớt gánh nặng thủ tục cho chủ xe, người lái xe, DNBH có trách nhiệm cho phối hợp với chủ xe cơ giới, nạn nhân và các bên liên quan để thu thập hồ sơ bồi thường bảo hiểm;
Đặc biệt việc thu thập các tài liệu liên quan đến tai nạn giao thông từ các cơ quan có thẩm quyền (cảnh sát giao thông, cảnh sát điều tra) là trách nhiệm của DNBH.
Hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 103/2008/NĐ-CP, theo đó đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về hồ sơ bồi thường bảo hiểm theo hướng giảm nhẹ gánh nặng thủ tục cho chủ xe, lái xe, tăng tính chủ động và trách nhiệm của các DNBH trong việc thu thập hồ sơ bồi thường, rút ngắn thời gian tạm ứng bồi thường; mở rộng phạm vi và mức chi hỗ trợ bồi thường nhân đạo từ Quỹ bảo hiểm xe cơ giới….
Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ dự thảo Nghị định trong tháng 5/2020 (hiện Cục QLBH đã trình Bộ để xem xét, trình Chính phủ).