Vướng hàng loạt nút thắt, năng suất lao động Việt Nam quá thấp so với khu vực

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, tại Việt Nam hiện nay, chỉ số năng suất lao động chưa cao do xuất phát điểm thấp. Tuy nhiên, tốc độ tăng năng suất của Việt Nam đang nhanh nhất khu vực, giúp thu hẹp khoảng cách với các nước, đồng thời cho thấy tiềm lực của mỗi người dân còn rất nhiều.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng chỉ số năng suất lao động Việt Nam chưa cao do còn tồn tại nhiều nút thắt

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến năm 2018, chỉ số năng suất lao động xã hội của nước ta đạt 102,2 triệu đồng/1 lao động, tương đương 4.521 USD/1 lao động (theo giá hiện hành), cao hơn gần gấp đôi so với năm 2011, tăng bình quân 4,88%/năm giai đoạn 2011-2018, riêng giai đoạn 2016-2018 tăng bình quân 5,77%/năm, giúp Việt Nam trở thành quốc gia có tốc độ tăng năng suất lao động cao trong khu vực ASEAN (Singapore là 1,4%/năm; Malaysia là 2%/năm; Thái Lan là 3,2%/năm; Indonesia là 3,6%/năm; Phillipines là 4,4%/năm).

Dù vậy, xét ở khía cạnh giá trị so sánh với các nước trong khu vực, năng suất lao động của nước ta vẫn ở mức thấp. Nếu tính theo giá trị sức mua tương đương (PPP) năm 2018, năng suất lao động nước ta đạt 11.142 USD thì chỉ bằng 7,3% năng suất lao động của Singapore; 19% của Malaysia; 37% của Thái Lan; 44,8% của Indonesia; 55,9% của Phillipines.

Thủ tướng Chính phủ nhận định, một trong những nguyên nhân khiến năng suất lao động nước ta chưa cao là vì các điểm nghẽn về thể chế kinh tế như chính sách về quyền tài sản, quyền sở hữu trí tuệ, thị trường lao động, tính cạnh tranh, tiền lương chưa được vận hành linh hoạt theo tín hiệu thị trường…

Ngoài ra, trình độ, kỹ năng nguồn nhân lực trong nước còn thấp, thiếu hụt nguồn nhân lực kỹ năng cao trong bối cảnh cách mạng 4.0, đặc biệt là đối với một số ngành nghề mới phát triển.

Ngoài những “nút thắt” truyền thống như thể chế, cơ sở hạ tầng, đất đai, tài chính và đào tạo nguồn nhân lực, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ ra thêm một vấn đề nữa là đổi mới sáng tạo chưa phát triển do thiếu nền tảng khoa học và động cơ thúc đẩy đủ mạnh.

Cùng với đó, chỉ số GDP - cơ sở để tính năng suất lao động, cũng đang chưa được tính toán đầy đủ. Sắp tới Chính phủ sẽ tính lại GDP với các khu vực chưa được quan sát hết, khi đó chỉ số năng suất sẽ cải thiện.

Có thể thấy, việc cải thiện năng suất lao động của nước ta là nhiệm vụ cốt lõi, cấp thiết và có ý nghĩa hết sức quan trọng, ý nghĩa sống còn nhằm thúc đẩy tăng trưởng, vượt qua bẫy thu nhập trung bình, tránh tụt hậu, thu hẹp khoảng cách phát triển với các nước trên thế giới.

Hội nghị cải thiện năng suất lao động quốc gia sáng 7/8
Hội nghị cải thiện năng suất lao động quốc gia sáng 7/8

 

6 định hướng lớn - 6 nhiệm vụ trọng tâm cải thiện năng suất lao động

Nhằm giải quyết những vấn đề còn tồn tại, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đưa ra 6 định hướng lớn để tăng năng suất trong thời gian tới.

Thứ nhất, cần tiếp tục cải cách thể chế, đặc biệt là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nâng cao năng lực quản trị Nhà nước, quản trị nền kinh tế. Mọi người dân đều được trao cơ hội phát triển mình, đóng góp vào sự phát triển đất nước.

Thứ hai, tiếp tục thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động. Từ khu vực nông nghiệp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ, từ lao động giản đơn sang phức tạp, từ khu vực có giá trị gia tăng thấp lên cao.

Thứ ba, cải cách khu vực tài chính ngân hàng, để dòng vốn chảy vào khu vực có năng suất cao nhất. Phân bổ nguồn lực theo tín hiệu thị trường.

Thứ tư, cần cải cách mạnh mẽ hơn khu vực doanh nghiệp Nhà nước, khơi thông các nguồn lực của xã hội, hỗ trợ khu vực tư nhân, hợp tác xã trở thành động lực của nền kinh tế, thúc đẩy và khuyến khích khởi nghiệp.

Thứ năm, ưu tiên các dự án FDI có chọn lọc, có tính lan tỏa, những ngành có giá trị gia tăng cao, công nghệ tốt, thúc đẩy năng suất lao động trong nước.

Thứ sáu, cần tiếp tục hội nhập kinh tế quốc tế, theo hướng thương mại tự do, tận dụng các dòng chảy thương mại để cải thiện năng suất lao động của quốc gia, “hội nhập bên ngoài để cải cách bên trong tốt hơn”.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề ra 6 định hướng và 6 nhiệm vụ để cải thiện năng suất lao động
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề ra 6 định hướng và 6 nhiệm vụ để cải thiện năng suất lao động

Từ đó, Thủ tướng nêu 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới để thúc đẩy tăng năng suất lao động.

Thứ nhất, cần thúc đẩy cải cách mạnh mẽ hơn nữa nền tảng về thể chế để mọi nguồn lực được huy động và tận dụng.

Thứ hai, tập trung hiệu quả của thị trường lao động ở cả phía cung và cầu. Qua đó, mọi người dân đều có thể tham gia thị trường lao động, có được việc làm, phát huy được thế mạnh của mình.

Thứ ba, khuyến khích cơ chế đủ mạnh thu hút tài năng trong và ngoài nước.

Thứ tư, xây dựng một cơ chế cán bộ mở trong cơ quan Nhà nước, chọn lọc được cán bộ giỏi và người tài năng.

Thứ năm, năng suất lao động có tương quan chặt chẽ trình độ giáo dục, kỹ năng. Do đó, cần chú trọng đào tạo kỹ năng chuyên môn người lao động, ưu tiên định hướng đào tạo các tài năng cá biệt, khuyến khích người tài.

Thứ sáu, lao động phải được trang bị vốn và công nghệ mới, phát huy năng lực. Đầu tư vào công nghệ sẽ được Chính phủ ưu tiên. Đầu tư cho lao động chất lượng cao và phát triển ứng dụng khoa học công nghệ sẽ đi song hành với nhau, để phát huy hiệu quả.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm thể chế hóa cuộc họp, đề xuất Thủ tướng ra một văn bản có cơ sở pháp luật để triển khai ở các bộ ngành.

Phát động phong trào cải thiện năng suất lao động quốc gia, Thủ tướng Chính phủ bày tỏ mong muốn cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư, các tầng lớp nhân dân nỗ lực, cố gắng hơn nữa, tham gia các nhiệm vụ, giải pháp để tăng năng suất.

“Tăng năng suất để tạo ra một cuộc bứt phá mới, đưa đất nước Việt Nam vượt lên, phát triển nhanh, bền vững”, Thủ tướng nói.