Khi phụ nữ tập trung vào chất thải và môi trường
Tập thể các nhà khoa học nữ của Bộ môn Công nghệ môi trường, Khoa Môi trường, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội), nhóm nhà khoa học nữ đã được trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2018 dành cho tập thể chính là những người phụ nữ như thế đấy.
Đã nhiều năm nay, họ đồng lòng theo đuổi cụm công trình tập trung vào hai hướng nghiên cứu chính: Công nghệ kỹ thuật về xử lý và tận dụng chất thải; Phân tích đánh giá chất lượng môi trường. Họ đã chủ trì 33 đề tài và tham gia 65 đề tài nghiên cứu khoa học ở tất cả các cấp, từ cấp ĐH Quốc gia Hà Nội đến đề tài hợp tác quốc tế cũng theo hai hướng nghiên cứu đó. Với 17 nữ cán bộ của Bộ môn Công nghệ môi trường, các “yếu nhân” này đã đóng góp vào quá trình biên soạn 24 sách/giáo trình trong nước, 3 sách quốc tế, 30 Bài báo công bố trên các Tạp chí khoa học quốc tế bao gồm 17 bài thuộc hệ thống ISI/SCOPUS, 114 Bài báo trên các tạp chí khoa học uy tín trong nước…
Chia sẻ về hai hướng nghiên cứu chính của tập thể các nhà nữ nghiên cứu, PGS.TS Nguyễn Thị Hà, cũng là Chủ nhiệm Bộ môn cho biết: Nghiên cứu về công nghệ xử lý, tận dụng chất thải được xác định là hướng đi chính của bộ môn, trong đó, nhóm tập trung theo hướng công nghệ phù hợp, thích ứng với đại đa số cơ sở sản xuất quy mô nhỏ lẻ. Tiếp theo là phân tích, đánh giá môi trường. Những công trình nổi bật của hướng nghiên cứu này là đề tài nghiên cứu đã được Giải thưởng của Ngân hàng Thế giới năm 2005 của PGS.TS. Nguyễn Thị Hà và ThS Trần Thị Phương, cùng với đề tài Nghiên cứu sản xuất “Bộ kit thử và phương pháp xác định nhanh amoni trong các nguồn nước cấp cho sinh hoạt và ăn uống” do PGS.TS Đồng Kim Loan (chủ trì) và PGS. Trần Thị Hồng (thành viên) thực hiện. Sản phẩm của đề tài được Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học & Công nghệ cấp Bằng Độc quyền sáng chế năm 2015.
Với nhìn nhận của các nhà nữ nghiên cứu, tại Việt Nam, rác thải ngày một nhiều và đa dạng, quỹ đất để chôn lấp ngày một thu hẹp. Chính vì vậy, định hướng phát triển của công nghệ môi trường nói riêng và công nghệ nói chung không chỉ dừng lại ở việc xử lý chất ô nhiễm để đạt tiêu chuẩn xả thải ra môi trường mà còn phải nghiên cứu đưa ra các công nghệ để quay vòng, tái sử dụng, tận dụng, thu hồi và biến chất thải thành các sản phẩm, tài nguyên hữu ích.
Và do đã sớm nhìn nhận ra điều này nên các nhà khoa học nữ của Bộ môn Công nghệ Môi trường rất tích cực đóng góp các sản phẩm và giải pháp hữu ích để tận dụng chất thải từ các nguồn thải khác nhau. Đó chính là các đề tài cực kỳ hữu ích như: Tận dụng bã giấy làm giá thể trồng nấm hay tận dụng bùn thải mạ trong sản xuất men màu gốm sứ (được giải thưởng Ngày sáng tạo Việt Nam về Môi trường của Ngân hàng Thế giới năm 2005) do PGS.TS. Nguyễn Thị Hà chủ trì, ThS Trần Thị Phương tham gia. PGS.TS Nguyễn Thị Hà cũng đang là chủ nhiệm đề tài cấp Nhà nước (theo Nghị định thư với Nhật Bản) về “Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật mô hình hóa trong công nghệ xử lý yếm khí nước thải giàu hữu cơ vào thực tiễn Việt Nam” (2017-2020).
Vẻ đẹp rạng ngời trong tình yêu với khoa học phục vụ đời sống
Không thể không kính phục các chị khi mà 8 trong số 17 chị cán bộ nữ của bộ môn đang tham gia đề tài cấp nhà nước về “Nghiên cứu xây dựng mô hình công nghệ khả thi quy mô pilot để xử lý bùn thải công nghiệp giàu kim loại nặng theo hướng tận thu tài nguyên, tiết kiệm năng lượng”… Ngoài ra, còn rất nhiều đề tài đã và đang được triển khai, đem lại những hiệu quả thiết thực đối với cuộc sống. Trong đó có hướng nghiên cứu về phân tích đánh giá chất lượng môi trường cũng rất được chú trọng bởi tính ứng dụng cao. Bên cạnh đó là hướng nghiên cứu về độc học môi trường, độc học thực phẩm nhằm đánh giá các tác động, ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường, chất lượng thực phẩm… đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái.
Nhìn lại chặng đường phát triển của khoa Môi trường, Trường Khoa học Tự nhiên ai cũng nhận thấy đây là đơn vị đầu tiên của cả nước đào tạo về môi trường. Bộ môn Công nghệ môi trường đã và đang cùng với Khoa tham gia hỗ trợ các đơn vị trường, viện khác trong xây dựng chương trình đào tạo chuyên ngành về Môi trường nhằm góp phần làm lớn mạnh lĩnh vực này trên cả nước, đóng góp nguồn nhân lực trình độ cao cho Chiến lược quốc gia về Bảo vệ môi trường. Và các chị đã có những đóng góp cực kỳ lớn cho sự thành công này của khoa. Trong 10 năm, các chị đã hướng dẫn 12 tiến sĩ, 330 thạc sỹ, 550 cử nhân.
Nói tới thành tựu của các chị không thể không nhắc tới CLB làm bưu thiếp từ các vật liệu thải cũng như hoạt động từ thiện, ủng hộ thường xuyên cho “Nồi cháo tình thương” phát miễn phí ở Bệnh viện E mà các chị chính là tác giả cũng như là những thành viên năng nổ.
100% giảng viên nữ của Bộ môn Công nghệ môi trường đạt danh hiệu “Giỏi việc trường, đảm việc nhà” nhưng các chị đều thừa nhận: Nghiên cứu khoa học nói chung đều rất vất vả, không thể nào thành công được nếu không có sự ủng hộ, giúp đỡ, hỗ trợ, thông cảm của gia đình, của những người thân.
Phụ nữ đi đến đâu nơi đó nở hoa quả không sai. Chọn khoa học làm công việc để đến khi nó đã trở thành lẽ sống, thành tình yêu, những người phụ nữ này thật xứng đáng được tôn vinh.
