Theo HoREA, hơn 15 năm qua, tốc độ đô thị hóa rất nhanh, phát triển nhiều chung cư, nhà cao tầng, đã có hàng chục ngàn hộ gia đình lựa chọn sống trong căn hộ chung cư cao tầng, đi đôi với việc phát triển rất nhiều cao ốc văn phòng, các khu phức hợp có nhiều công năng như văn phòng làm việc, thương mại, dịch vụ, ăn uống, vui chơi giải trí tập trung đông người.

Theo thống kê của HoREA, từ năm 2012 cho đến tháng 09/2016, toàn TP. Hồ Chí Minh đã xảy ra 34 vụ cháy tại các tòa nhà cao tầng, trong đó có 26 vụ cháy tại các chung cư nhà ở. Riêng trong năm 2017, trên địa bàn thành phố đã xảy ra 1.007 vụ cháy, làm chết 26 người, bị thương 44 người, thiệt hại về tài sản khoảng 92,5 tỷ đồng.

Những vụ hỏa hoạn là hồi chuông cảnh tỉnh đối với tất cả mọi chủ thể có liên quan đến trách nhiệm đảm bảo an toàn PCCC chung cư, nhà cao tầng, từ chủ đầu tư, Ban quản trị nhà chung cư, đơn vị quản lý vận hành chung cư, các hộ dân chung cư đến lực lượng PCCC chuyên nghiệp, phải thay đổi nhận thức và hành động, đi đôi với yêu cầu phải hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật PCCC, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn phòng chống cháy cho nhà và công trình, với mục tiêu xây dựng chung cư, nhà cao tầng hiện đại phải đảm bảo an toàn PCCC.

Hiện Cảnh sát PCCC đã có nhiều phương tiện, thiết bị hiện đại để chữa cháy nhà cao tầng, như 02 xe thang chữa cháy về lý thuyết có thể vươn đến tầng 18 tương đương 60 m, nhưng trong thực tế nếu xảy ra cháy thì có thể tầm với sẽ thấp hơn do khó tiếp cận mục tiêu.

HoREA cũng đã chỉ ra nguyên nhân dẫn đến cháy lớn, gây hậu quả nghiêm trọng tại chung cư, nhà cao tầng: Nguyên nhân hàng đầu gây ra chết người trong các vụ cháy là do ngạt khói, ngạt khí độc.

Nhiều chủ đầu tư dự án đã không thực hiện đầy đủ trách nhiệm đảm bảo PCCC như thi công, lắp đặt thiết bị, vật tư không đúng thiết kế, sử dụng hàng kém chất lượng, hàng nhái, hàng giả, dẫn đến hệ thống PCCC không kịp thời báo cháy hoặc báo cháy không đúng, không đáng tin cậy.

Một số Ban Quản trị chung cư, đơn vị quản lý vận hành nhà chung cư đã không thực hiện đầy đủ trách nhiệm đảm bảo phòng cháy, chữa cháy. Lực lượng trực bảo vệ, trực PCCC tại chỗ không kịp thời phát hiện cháy và kỹ năng xử lý nguồn gây cháy không kịp thời, không hiệu quả. Vụ cháy Chung cư Carina Plaza bắt nguồn từ sự cố phát cháy xe gắn máy Attila trong hầm để xe của chung cư, sau 09 phút mới gây ra cháy lan, mà nếu phát hiện và xử lý dập lửa ngay trong 09 phút đầu tiên, có thể chỉ bằng 01 bình chữa cháy thông thường thì đã không gây hậu quả nghiêm trọng như vậy.

Chung cư Thanh Đa tại TP. Hồ Chí Minh được xây dựng trướng năm 1975Nhiều chung cư  tại TP. Hồ Chí Minh xây dựng trước năm 1975 không có hệ thống PCCC

Hầu hết 474 chung cư cũ xây dựng trước năm 1975 không có hệ thống PCCC nhiều căn hộ chung cư bị cơi nới, rào chắn, không có lối thoát hiểm, nguy cơ cháy tiềm ẩn rất đáng quan ngại.

Nhiều chung cư nhà ở cao tầng lại được cấp phép xây dựng trong đường nhỏ hoặc trong hẻm nên xe chữa cháy chuyên dụng không thể vào được...

Trước thực trạng trên, HoREA kiến nghị cần sớm hoàn thiện các quy phạm pháp luật như sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở với các nội dung: Quy định trách nhiệm chủ đầu tư dự án nhà chung cư phải thi công đường vào chữa cháy đúng thiết kế lòng đường và đạt tải trọng cho xe chữa cháy; Quy định các thành viên Ban Quản trị chung cư phải được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về quản lý, vận hành chung cư, trong đó, có kiến thức, kỹ năng về PCCC; Quy định trách nhiệm của chủ đầu tư dự án nhà chung cư phải được tham gia Ban Quản trị chung cư để đảm bảo chất lượng hoạt động quản lý, vận hành chung cư đối với các chủ đầu tư cũng là đồng chủ sở hữu chung cư vì vẫn còn sở hữu phần khối đế, văn phòng, căn hộ cho thuê... sau khi đã bán căn hộ cho người mua nhà; Phải công khai danh sách các chung cư không đảm bảo an toàn PCCC, hoặc không mua bảo hiểm bắt buộc để công luận giám sát.

HoREA còn kiến nghị sửa sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh Bất động sản, quy định chủ đầu tư sau khi đã nghiệm thu công trình chung cư theo quy định của Luật Xây dựng thì phải thông báo cho Sở Xây dựng để kiểm tra, nếu đạt chuẩn thì Sở Xây dựng ban hành văn bản xác nhận công trình đủ điều kiện đưa vào sử dụng mới được phép bàn giao nhà cho dân vào ở.

Ngoài ra, HoREA cũng kiến nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành "Quy chuẩn xây dựng Việt Nam: Tiêu chuẩn thiết kế nhà cao tầng" (mới) và sửa đổi, bổ sung "Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình (QCVN 06:2010/BXD)" theo hướng nghiêm ngặt hơn./.