Phòng vệ thương mại: "Van an toàn" cho hàng hóa nội địa

Phòng vệ thương mại là công cụ phổ biến và là yếu tố gần như bắt buộc trong môi trường kinh doanh thực tế. Vì vậy doanh nghiệp cần nghiên cứu, sử dụng để bảo vệ lợi ích trên chính thị trường nội địa trước hoạt động cạnh tranh không lành mạnh của hàng hóa nhập khẩu.

Phòng vệ thương mại được xem là công cụ hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các ngành sản xuất nội địa trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, hiện chưa nhiều doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp nắm vững hoặc có các hiểu biết nhất định về chính sách pháp luật phòng vệ thương mại hoặc có các kỹ năng sử dụng hiệu quả công cụ này.

Đây là những nhận định được nhiều chuyên gia đưa ra tại Hội thảo "Phòng vệ thương mại - công cụ bảo vệ lợi ích ngành sản xuất nội địa trong bối cảnh hội nhập" được Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng 27/10, tại Hà Nội.

"Van an toàn" cho hàng Việt

Khai mạc Hội thảo, ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng và có 13 FTA, trong đó có nhiều FTA thế hệ mới, gần đây nhất là FTA với EU (EVFTA), Việt Nam đã và đang mở cửa mạnh thị trường nội địa cho hàng hóa từ 51 nước đối tác FTA. Điều này giúp thị trường Việt Nam sôi động và cạnh tranh hơn.

Với mức thuế đối với hàng nhập khẩu của chúng ta đã về thấp, có loại về 0%, khiến sức ép cạnh tranh giữa các ngành sản xuất nội địa và hàng nhập khẩu gia tăng. Trong bối cảnh đó, cần chủ động nghiên cứu các biện pháp hợp pháp như phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

“Đây là công cụ phổ biến và là yếu tố gần như bắt buộc trong môi trường kinh doanh thực tế. Vì vậy, doanh nghiệp cần nghiên cứu, sử dụng để bảo vệ lợi ích trên chính thị trường nội địa trước hoạt động cạnh tranh không lành mạnh của hàng hóa nhập khẩu”, Cục trưởng Lê Triệu Dũng nhấn mạnh.

cục trưởng Cục phòng vệ thương mại
Ông Lê Triệu Dũng khẳng định, phòng vệ thương mại là công cụ phổ biến và là yếu tố gần như bắt buộc trong môi trường kinh doanh thực tế

Thực tế cho thấy, việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đã cho những kết quả tích cực. Theo số liệu từ Bộ Công Thương, hiện cơ quan này đang điều tra 20 vụ án phòng vệ thương mại để bảo vệ các ngành sản xuất khác nhau. Các biện pháp phòng vệ thương mại đã áp dụng góp phần bảo vệ các ngành, trong đó chiếm gần 6% tổng GDP năm 2019, bảo vệ việc làm cho khoảng 150 nghìn việc làm, phát triển các ngành sản xuất nguyên liệu cơ bản để đóng góp vào sự phát triển nói chung.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đang điều tra, xem xét áp dụng phòng vệ thương mại đối với một số ngành hàng ảnh hưởng đến 1,5 triệu việc làm và đời sống nông dân của hàng chục vạn nông dân như đường mía nhập khẩu.

Đánh giá về những khó khăn đặt ra đối với nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập của VCCI cho rằng, khảo sát từ cộng đồng doanh nghiệp cho thấy, các ngành hàng của Việt Nam đã sẵn sàng chấp nhận cuộc chơi, chấp nhận cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu và coi đây là cơ hội tốt để nâng cao năng lực.

Tuy nhiên, đây phải là một cuộc chơi công bằng. Vì vậy, rủi ro lớn nhất đó chính là hàng hóa từ nước ngoài vào cạnh tranh không lành mạnh bằng nhiều hình thức như bán phá giá, được trợ cấp…

phòng vệ thương mại
Bà Nguyễn Thị Thu Trang cho biết, các ngành hàng của Việt Nam đã sẵn sàng chấp nhận cuộc chơi, chấp nhận cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu và coi đây là cơ hội tốt để nâng cao năng lực

Đặc biệt, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập lưu ý, trong bối cảnh dịch Covid-19 xảy ra khiến chúng ta có nhiều lí do để lo ngại. Bởi lẽ, những nguồn hàng bị dư thừa, chuyển hướng sẽ vào Việt Nam bằng cách này hay cách khác. Từ đó nhu cầu sử dụng phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước càng cần thiết.

Đề xuất đưa công nghệ vào hệ thống cảnh báo sớm

Đánh giá tác động của các biện pháp phòng vệ thương mại, bà Phạm Châu Giang - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, hiệu quả mang tính tích cực là tăng thu cho ngân sách.

Theo thống kê, tăng thu ngân sách hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm. Ngoài ra, các biện pháp phòng vệ thương mại còn bảo vệ lợi ích các ngành sản xuất trong nước, đóng góp 6% tổng GDP năm 2019, giúp nhiều doanh nghiệp sản xuất vượt qua khó khăn, khủng hoảng, giảm nguy cơ hàng hóa Việt Nam bị điều tra lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại như chống bán phá giá.

phòng vệ thương mại
Bà Phạm Châu Giang cho rằng, các biện pháp phòng vệ thương mại giúp bảo vệ lợi ích các ngành sản xuất trong nước, đóng góp 6% tổng GDP năm 2019

Trong khoảng 5 năm gần đây, pháp luật đã đi vào cuộc sống, cơ quan nhà nước cũng tích lũy được năng lực và kinh nghiệm về phòng vệ thương mại. Tuy nhiên, cũng có những hạn chế, năng lực của cơ quan phòng vệ thương mại cần nâng cao và hoàn thiện hơn. Bên cạnh đó, còn nhiều doanh nghiệp chưa có khái niệm về vấn đề này và thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý.

“Chính phủ đã giao Bộ Công Thương xây dựng Đề án Nâng cao năng lực về Phòng vệ Thương mại trong bối cảnh Việt Nam tham gia các FTA. Đồng thời Bộ Công Thương cũng đang xây dựng Thông tư hướng dẫn thực hiện EVFTA về phòng vệ thương mại.

Về Đề án được Chính phủ giao, mục tiêu của Đề án nhằm hoàn thiện quy định pháp luật, thể chế về phòng vệ thương mại. Đồng thời tuyên truyền, đào tạo cho các doanh nghiệp, xây dựng chiến lược chủ động và tăng cường hợp tác quốc tế về phòng vệ thương mại”, bà Giang thông tin.

Đóng góp ý kiến về Đề án và Thông tư hướng dẫn phòng vệ thương mại do Bộ Công Thương xây dựng, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập của VCCI cho rằng, cần hướng nhiều hơn tới cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận với các biện pháp phòng vệ thương mại.

Đồng thời, phòng vệ thương mại luôn có sự mâu thuẫn lợi ích. Vì vậy, cần có cơ chế cảnh báo sớm cho những ngành, lĩnh vực hàng nhập khẩu.

phòng vệ thương mại
Nếu không sử dụng công nghệ sẽ khó đưa ra những khuyến nghị kịp thời, trong thời gian tới, cơ quan phòng vệ sẽ chú trọng phát triển khía cạnh này

Ngoài ra, tại Hội thảo, một số ý kiến của nhiều chuyên gia, khách mời khác cũng khuyến nghị, cơ quan quản lý cần nâng cao việc áp dụng công nghệ trong hệ thống cảnh báo sớm cho phòng vệ thương mại.

Đồng tình với đề xuất này, Cục trưởng Lê Triệu Dũng cho biết, nếu không sử dụng công nghệ sẽ khó đưa ra những khuyến nghị kịp thời, trong thời gian tới, cơ quan phòng vệ sẽ chú trọng phát triển khía cạnh này.

Ngoài ra, cũng theo Cục trưởng Lê Triệu Dũng, bên cạnh nỗ lực của cơ quan nhà nước, chính bản thân các doanh nghiệp cũng cần đặt phòng vệ thương mại là một trong những yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển của mình. Cần tìm hiểu, nhận biết rõ về phòng vệ thương mại để bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập.

Hạ An