Xuất thân là những công nhân thợ lò nhưng với niềm đam mê làm báo, các “phóng viên”, “nhà báo” không chuyên ấy vẫn đang hàng ngày khắc họa nên những bức tranh sinh động, chân thực về cuộc sống thường ngày của người thợ mỏ, lấm lem bùn than.
Duyên nghề khó thành, nếu...
Chắc hẳn, độc giả không còn xa lạ với anh phóng viên nghiệp dư Phạm Cường, sinh năm 1982, hiện là cán bộ Văn phòng - Công ty Cổ phần than Vàng Danh - Vinacomin, công tác ở Uông Bí, Quảng Ninh.
Những ngày tháng 6, chúng tôi tìm gặp Phạm Cường đúng lúc anh đang chuẩn bị xuống lò chụp ảnh mà như Cường tếu táo là “đang phấn đấu kiếm thêm một "Chờ tiếng còi phá hỏa" (bức ảnh đạt giải Nhất của Hoạt động chọn ảnh Tôi yêu hàng Việt Nam năm 2017 do Tạp chí Công Thương, Bộ Công Thương thực hiện) để động viên tinh thần anh em thợ mỏ nơi đây”.
Dù chỉ học báo qua sách vở và internet nhưng hiện nay, mỗi ngày, anh và đồng nghiệp thường xuyên xây dựng và triển khai 3 chương trình phát thanh nội bộ của Công ty. Thống kê trung bình mỗi năm, anh Phạm Cường cùng tổ truyền thanh công ty sản xuất trên 350 chương trình truyền thanh, trên 120 chương trình trên nhà giao ca, 1.000 tin nội bộ...
Ngoài ra, anh cũng chính là người trực tiếp thực hiện nội dung tuyên truyền qua pano, áp phích, khẩu hiệu, bảng thông tin điện tử... từ trụ sở công ty cho tới từng phân xưởng. Nhờ đó đã góp phần không nhỏ làm phong phú đời sống tinh thần cho cán bộ công nhân viên Than Vàng Danh và cũng là kênh thông tin tuyên truyền kịp thời, hiệu quả, tạo sự đồng thuận, thống nhất từ lãnh đạo đến tập thể Công ty.
Nói về duyên nghề, anh Phạm Cường chia sẻ, vốn không được học chuyên sâu về lĩnh vực báo chí, tuyên truyền nhưng may mắn là từ khi còn nhỏ đã được truyền niềm đam mê từ cha là nghệ sĩ nhiếp ảnh, Nghệ sỹ vùng mỏ: Phạm Ngọc Anh - người đã cống hiến cho mỏ gần 40 năm, nay đã nghỉ hưu.
Ông cũng là người đã chụp hàng trăm ngàn bức ảnh có giá trị về nghệ thuật và lịch sử ở vùng đất mỏ, nên từ nhỏ anh Phạm Cường đã được theo cha đi sáng tác ảnh ở nhiều nơi, dần dần việc chụp ảnh và làm báo đã bám vào “máu” nghệ sĩ trong người.
“Năm 2004, khi vào làm tại phân xưởng KT9 của Công ty, tôi được phát huy sở trường chụp ảnh, tham gia các hoạt động hỗ trợ sự kiện của đoàn thanh niên, công đoàn.
Duyên nghề của tôi khó thành nếu không được cơ quan tạo điều kiện cho học hơn 3 năm tại trường Cao đẳng Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Hạ Long (nay là trường Đại học Hạ Long). Tốt nghiệp, tôi được nhận nhiệm vụ mới tại văn phòng công ty, đảm nhận việc quay phim, chụp ảnh, viết tin bài phục vụ công tác thông tin tuyên truyền cho đến giờ”.
Thợ lò kiêm phóng viên
Nói về những lần tác nghiệp, anh Phạm Cường chia sẻ, hạnh phúc nhất là được thấy những chiếc áo đẫm mồ hôi khi người thợ mỏ tan ca, nhưng họ luôn toát lên niềm tin, luôn nở nụ cười trên môi... Để có được những hình đắt giá ấy, gian nan là rất nhiều...
Mỗi lần theo chân các thợ lò xuống giếng Vàng Danh ở độ sâu khoảng gần 200m để tác nghiệp là anh sẽ có khoảng hơn 3 tiếng dưới lòng đất. Trong bộ đồ chuyên dụng của những người thợ lò, tôi nhìn thấy ngoài hình ảnh một tay máy lăn lộn với nghề còn là một người luôn muốn được trải nghiệm, chia sẻ những khó khăn với thợ mỏ theo-cách-của-anh-ý.
Về lý thuyết, anh Phạm Cường hiểu rằng khai thác than hầm lò luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn lao động. Người công nhân phải làm việc trong một môi trường thiếu ánh sáng, thiếu gió trời, phải tiếp xúc thường xuyên với các chất độc hại như bụi than, đá, kim loại (cadimi, man gan...), phóng xạ và các loại hơi khí độc CH4, CO, CO2…
Để xuống được đó, các thợ mỏ phải tuân theo những quy định ngặt nghèo về an toàn lao động. Tuyệt đối không được mang bật lửa, điện thoại di động hay những thứ gì có thể gây cháy.
Sau khi được kiểm tra kỹ càng, tác giả cùng các thợ mỏ được "xe" chuyên dụng đưa xuống hầm lò. Từ đây, họ tiếp tục đi theo xe goòng đến nơi làm việc trong hoàn cảnh ngột ngạt, tăm tối, thiếu dưỡng khí…
“Những lần đầu tiên tác nghiệp dưới độ sâu gần 200m, máy ảnh, máy quay, tất cả các thiết bị tác nghiệp đều không hoạt động được vì độ ẩm quá cao. Những lúc ấy, chỉ biết ôm mặt khóc. Nhiều lần sau đó, rút kinh nghiệm, trước khi xuống hầm, tất cả các thiết bị đều phải được khởi động trước đó”, anh Cường chia sẻ.
“Nhiều lần mải mê chụp ảnh, có những lúc tôi suýt bị goong than va vào may là có anh ở Phòng an toàn đi cùng kéo ra kịp thời. Không những vậy, trượt ngã sõng soài, tay chân xước sát trong hầm tối là chuyện thường ngày tôi và đồng nghiệp gặp phải”, anh Cường cười vui tếu táo.
Ấn tượng lớn nhất trong tôi với nghề báo đó là ghi lại được khoảnh khắc anh em đang ngồi đợi đồng nghiệp của mình bắn mìn phá hỏa. Chộp được khoảnh khắc trong bóng tối khói mìn tỏa ra dưới ánh đèn, những người thợ mỏ trở nên lung linh, huyền diệu như một tác phẩm được diễn trên sân khấu dưới ánh đèn sắc màu.
“Trong không gian hạn hẹp, tăm tối, lẫn khói mìn càng tạo thêm cảm giác mịt mờ nếu ai lần đầu tiên chứng kiến. Anh em ngồi lại bên nhau, tập trung cao độ chờ tiếng còi phá hoả để thực hiện nhiệm vụ. Có xuống sâu trong lòng đất, ở bên những người thợ lò những lúc ấy mới thấm hiểu hết sự nguy hiểm của những người thợ lò. Tôi bấm một loạt kiểu ảnh mà thấy khóe mắt cay cay...” cây bút không chuyên Phạm Cường chia sẻ.
Cuộc đua săn tin
Tôi cũng giống như các anh, chị (phóng viên, nhà báo), tại các địa điểm dự kiến có hoạt động nội bộ của Công ty, sự kiện trong ngành, anh em Văn phòng sẵn sàng, túc trực, chuẩn bị mọi đồ nghề tác nghiệp.
Để chạy đua “săn” tin, anh em tuyên truyền Văn phòng nội bộ Công ty luôn nỗ lực, cố gắng, ghi hình, làm bản tin một cách nhanh nhất, bám sát sự kiện, đưa tin kịp thời đến cán bộ công nhân viên.
Thậm chí, khi có sự kiện nóng, anh em chúng tôi làm “live trực tiếp”, thông tin sự kiện luôn được cập nhật liên tục để truyền tải đến độc giả những thông tin bổ ích, cần thiết.
Chúng tôi luôn mong muốn là nguồn tin của các đơn vị báo chí trong và ngoài ngành, anh Phạm Cường mong muốn.
Ngoài tuyên truyền nội bộ của đơn vị, Phạm Cường còn là cộng tác viên “ruột” của các báo đài địa phương và trung ương; thường xuyên thực hiện các tin bài, phim phóng sự về mọi hoạt động sản xuất, phong trào thi đua lao động, văn nghệ, thể thao của toàn đơn vị.
Không ít các tin bài thời sự, chùm ảnh đẹp của anh đăng tải trên Báo Quảng Ninh, Lao động, Nhân dân, Tạp chí Than - Khoáng sản...
Từ năm 2012 đến nay, anh liên tục có tác phẩm ảnh tham gia triển lãm lớn của khu vực và toàn quốc. Bình quân mỗi năm có trên 100 tấm hình được các báo, tạp chí sử dụng. Những bức ảnh chính là góc nhìn chân thực của một người trong cuộc về thợ mỏ: Luôn yêu lao động với tinh thần lạc quan bộc lộ qua ánh mắt và nụ cười rạng rỡ.
