VASEP cho biết, tính đến năm 2017, Nhật Bản là nước nhập khẩu tôm lớn thứ 2 trên thế giới, chiếm khoảng 14% tổng giá trị nhập khẩu tôm của toàn thế giới. Trung bình mỗi năm, người Nhật Bản chi khoảng 2,5 tỷ USD để nhập khẩu tôm. Trong 10 năm gần đây (2008 – 2017), lượng tôm của Nhật Bản đạt đỉnh cao nhất vào năm 2011 với gần 3 tỷ USD và duy trì ở mức cao đó từ năm 2012 đến 2014. Sau đó, nhập khẩu tôm của quốc gia này giảm dần vào năm 2015 và 2016 do xu hướng người trẻ Nhật Bản thích ăn thịt hơn.
VASEP cho biết trong 8 tháng đầu năm 2018, Nhật Bản đã nhập khẩu lượng tôm trị giá 1,5 tỷ USD, giảm 4,5% so với cùng kỳ năm 2017. Trong số 6 nước xuất khẩu tôm lớn nhất vào thị trường Nhật Bản thì Nhật Bản đã gia tăng nhập khẩu tôm từ Ấn Độ, Thái Lan và Indonesia; trong khi, giảm nhập khẩu từ Việt Nam, Argentina và Trung Quốc.
Hiện Việt Nam chiếm tới 25,7% tổng giá trị tôm nhập khẩu của Nhật Bản và là nước cung cấp tôm lớn nhất của thị trường này. Thái Lan là quốc gia cung cấp tôm lớn thứ hai cho Nhật Bản với thị phần đạt 18,9%. Theo sau đó là Indonesia và Ấn Độ với thị phần lần lượt là 16% và 12,6%. Vị trí các nước cung cấp tôm lớn nhất cho Nhật Bản không thay đổi từ năm 2015.
Một điểm đáng chú ý, giá xuất khẩu trung bình của tôm Việt Nam vào thị trường Nhật Bản luôn ở mức cao nhất, lên tới 12 USD/kg, so với các nhà cung cấp chính. Trong khi đó, giá xuất khẩu của các đối thủ khác ở mức thấp hơn đáng kể như 11 USD/kg của tôm Indonesia, 11,5 USD/kg của tôm Thái Lan và chỉ 9,5 USD/kg của tôm Ấn Độ.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Nhật Bản trong 9 tháng đầu năm 2018 đạt 453,3 triệu USD, giảm 11,7% so với cùng kỳ năm 2017. Nhật Bản hiện là đối tác nhập khẩu tôm lớn thứ 3 của Việt Nam và chiếm 17,3% tổng giá trị xuất khẩu tôm của Việt Nam.
Theo VASEP, Việt Nam vẫn duy trì được vị trí số 1 về cung cấp tôm cho thị trường Nhật Bản là nhờ một số ưu thế vượt trội so với các đối thủ khác. Cụ thể, sản phẩm tôm xuất khẩu của Việt nam vào thị trường Nhật Bản được hưởng thuế suất 0% từ năm 2009 nhờ Hiệp định Thương mại tự do giữa ASEAN và Nhật Bản (AJCEP) (có hiệu lực từ 1/12/2008). Bên cạnh đó, Hiệp định Thương mại tự do song phương giữa Việt Nam và Nhật Bản (VJEPA) có hiệu lực từ 1/10/2009 cũng giúp tạo điều kiện thuận lợi nhất về thuế quan cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Nhật Bản.
Theo đánh giá của VASEP, các sản phẩm tôm chế biến sẵn sẽ ngày càng tăng trưởng tốt hơn trong thời gian tới do ngành kinh doanh thực phẩm ăn sẵn của Nhật Bản phát triển khi số người độc thân gia tăng, tỷ lệ nội trợ giảm. VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu thủy hải sản Việt Nam cần đổi mới phương thức tiếp cận thị trường cùng với quảng bá mạnh mẽ hơn nữa thương hiệu cho sản phẩm của mình; đồng thời, luôn giữ vững chất lượng sản phẩm để đẩy mạnh việc xuất khẩu thủy hải sản vào thị trường Nhật Bản.
