Tháng 5/1955, Mỏ Apatit Lào Cai được Chính phủ, Bộ Công Thương chính thức cho khảo sát thăm dò. Cũng trong thời gian này, Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Liên Xô đã ký kết Hiệp định hợp tác. Theo đó, Chính phủ Liên Xô đã cử đoàn chuyên gia nhiều kinh nghiệm sang giúp Việt Nam phục hồi và khai thác Mỏ Apatit Lào Cai, với công suất 500.000 tấn quặng apatit/năm.
Ba năm sau, ngày 23/9/1958, Bác Hồ về thăm Mỏ Apatit Lào Cai. Xác định vai trò vị trí của Mỏ trong chiến lược phát triển đất nước, Bác căn dặn những người con đất mỏ hãy ra sức thi đua trong lao động sản xuất, khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, đưa Mỏ vào hoạt động nhằm cung cấp nguồn "vàng nâu" cho sản xuất các sản phẩm phân bón, phục vụ nông nghiệp, phát triển nông thôn.
Sau gần 60 năm lịch sử, cùng với mảnh đất Lào Cai, Công ty Apatit Việt Nam đã có sự lớn mạnh đến không ngờ. Nổi bật là thành tựu của giai đoạn từ năm 2000 đến nay, Công ty đã đạt được sự phát triển mạnh mẽ, toàn diện, vừa mang tính "đột biến" nhưng vẫn đảm bảo tính bền vững, đặc biệt là từ năm 2004, khi Công ty chuyển đổi sang mô hình hoạt động của một công ty TNHH MTV. Từ đây, một bộ máy quản lý, lãnh đạo trẻ, dám nghĩ, dám làm, dám nhận trách nhiệm, đã làm cuộc "cách mạng" cả về nhận thức tư tưởng và tư duy kinh tế mới trong nền sản xuất hàng hóa với tính tự chủ cao của doanh nghiệp. Công ty đã và đang là đơn vị dẫn đầu Tập đoàn Hóa chất Việt Nam về khai thác và chế biến quặng apatit, đóng góp rất to lớn với ý nghĩa sâu sắc cho sự phát triển kinh tế xã hội.
Từ một mỏ quặng với các thiết bị khai thác, chế biến thô sơ, đến nay, Công ty Apatit Việt Nam đã sở hữu một hệ thống công nghệ, dây chuyền, trang thiết bị hiện đại và tiên tiến bậc nhất, tương dương trình độ của các nước phát triển trên thế giới. Từ việc chỉ khai thác và tiêu thụ quặng loại 1 nguyên khai, đến nay, Công ty đã khai thác và chế biến đến quặng loại III thành sản phẩm có chất lượng cao để làm nguyên liệu cho các sản phẩm phân bón, thức ăn chăn nuôi,.... Quặng Apatit của Công ty từ chỗ chỉ tiêu thụ trong nước nay đã được xuất khẩu. Sản phẩm quặng Phosphat: Phốt pho vàng với thương hiệu VINAAPACO đã được nhiều khách hàng nước ngoài biết đến và sử dụng rộng rãi tại các nước như: Nhật Bản, Ấn Độ, New Zealand, Australia,...
Điều đáng mừng là ngay cả trong bối cảnh kinh thế thế giới suy thoái, thị trường xuất khẩu quặng có nhiều biến động, giá nguyên liệu đầu vào tăng và điều kiện khai thác quặng ngày càng khó khăn, nhưng doanh thu cùng các chỉ số sản xuất, kinh doanh và chỉ số kinh tế khác của Công ty Apatít Việt Nam vẫn không ngừng tăng lên. Năm 2006, sản lượng khai thác quặng các loại đạt 1,2 triệu tấn, năm 2010 đạt 2 triệu tấn, năm 2012 tổng sản lượng quặng thương phẩm các loại đạt 2,4 triệu tấn, năm 2013 là 2,6 triệu tấn. Doanh thu, lợi nhuận cũng có mức tăng trưởng mạnh qua các năm, năm 2005 doanh thu của Công ty là 273 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 8 tỷ đồng, năm 2012 doanh thu đạt 2.635 tỷ đồng, năm 2013 đạt 2.950 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2012; 6 tháng đầu năm 2014 đạt 1.701 tỷ đồng, tăng 9,8% so với cùng kỳ năm 2013. Các khoản thu nộp ngân sách Nhà nước cũng tăng nhanh, năm 2005 Công ty nộp ngân sách Nhà nước 10 tỷ đồng, năm 2012 con số này đã là 229 tỷ đồng và năm 2013 đã là 261 tỷ đồng. Đây cũng là năm thứ 4 liên tiếp Công ty Apatít Việt Nam đứng trong Top 100 (xếp thứ 87) trong số 1.000 doanh nghiệp của cả nước có số thu nộp ngân sách Nhà nước đạt cao nhất.
Làm chủ công nghệ
Từ thập kỷ 70 của thế kỷ 20 chính phủ Việt Nam đả chỉ đạo nghiên cứu tuyển làm giầu quặng apatit Lao Cai và đầu tư nhà máy tuyển làm giầu quặng apatit với sự đầu tư giúp đỡ của Liên Xô (cũ). Do có chiến tranh biên giới năm 1979 và sự khủng hoảng chính trị của Liên Xô đã ảnh hưởng đến quá trình thực hiện nghiên cứu và đầu tư. Đến năm 1994 đã đưa nhà máy tuyển quặng Tằng Loỏng vào hoạt động giai đoạn 1 với công suất 300 ngàn tấn/ năm.
Năm 2008, Quyết định 28/2008/QĐ-TTg Phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác và tuyển quặng apatit giai đoạn 2008-2020, có tính đến sau 2020 đã yêu cầu “Hoàn thiện công nghệ khai thác và công nghệ tuyển nổi quặng loại III. Chú trọng nghiên cứu công nghệ tuyển quặng loại II và loại IV cũng như công nghệ sản xuất thuốc tuyển để tuyển quặng loại II và loại IV theo phương thức kết hợp giữa Nhà nước - doanh nghiệp khoa học công nghệ và doanh nghiệp khai thác chế biến khoáng sản”.
Từ đó, Công ty Apatit vừa tổ chức sản xuất vừa thực hiện đầu tư nâng công suất nhà tuyển Tằng Loỏng, đến 2008 đã nâng công suất lên 900 ngàn tấn/ năm. Trước đó, Công ty đã đầu tư nhà máy tuyển Cam Đường công suất 120 ngàn tấn/năm, đưa vào sản xuất từ 2006. Đến năm 2012, Công ty đầu tư đưa vào sản xuất Nhà máy tuyển Bắc Nhạc Sơn công suất 350 ngàn tấn/năm.
Trong đầu tư nâng công suất nhà máy tuyển Tằng Loỏng từ 300 lên 900 ngàn tấn, đầu tư nhà máy tuyển Cam Đường, nhà máy tuyển Bắc Nhạc Sơn hoàn toàn do Công ty Apatit cùng Công ty mỏ, Viện Nghiên cứu thiết kế Hoá chất thực hiện, không có sự trợ giúp của nước ngoài. Hiên nay, Công ty Apatit đã tự chủ trong công nghệ và vận hành công nghệ tuyển quặng apatit, đúng theo tinh thần của Quyết định 28/2008/QĐ-TTg Phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác và tuyển quặng apatit giai đoạn 2008-2020, có tính đến sau năm 2020 là “Hoàn thiện công nghệ khai thác và công nghệ tuyển nổi quặng loại III. Chú trọng nghiên cứu công nghệ tuyển quặng loại II và loại IV cũng như công nghệ sản xuất thuốc tuyển để tuyển quặng loại II và loại IV theo phương thức kết hợp giữa Nhà nước - doanh nghiệp khoa học công nghệ và doanh nghiệp khai thác chế biến khoáng sản”.
Những thành tựu mà Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam đạt được trong gần 60 năm qua là kết quả kết tinh từ mồ hôi, công sức, trí tuệ và nhiệt tình cách mạng của đội ngũ CB CNVC Công ty trong suốt chặng đường lịch sử hình thành và phát triển. Toàn thể CB CNVC, LĐ Công ty đã phát huy truyền thống cách mạng, thực hiện tốt lời căn dặn của Bác Hồ, từng bước vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành các chỉ tiêu nhiệm vụ, khai thác những tấn "vàng nâu" phục vụ cho sự phát triển của ngành công nghiệp phân bón và hóa chất nước nhà.
Ghi nhận những thành tựu to lớn của người công nhân lao động Apatit Lào Cai, Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành đã tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý: 1 Huân chương chiến công Hạng ba, đơn vị Anh hùng Lao động; gần 30 Huân chương Lao động Hạng hai và ba; 3 bằng sáng chế và hàng ngàn danh hiệu tổ đội Lao động XHCN và chiến sỹ thi đua..., lớp lớp CB CNV Công ty TNHH Apaptit đang ra sức phát huy truyền thống hào hùng với những trang thành tích vẻ vang, phấn đấu góp công sức, trí tuệ, quyết tâm xây dựng Tổng Công ty Aptit Việt Nam ngày càng lớn mạnh, góp phần vào sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
