Một vài năm trước, lãnh đạo một tỉnh thuộc miền Trung đã ký một công văn gây bão. Trong đó yêu cầu sở ban ngành, các huyện, thị xã vận động các bộ phận xã hội thực hiện 6 điều để hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất bia trên địa bàn. Cụ thể:
- Thứ nhất, vận động người dân địa phương ưu tiên dùng các loại bia sản xuất trong tỉnh
- Thứ hai, tại các cuộc hội nghị, hội thảo sử dụng ngân sách theo quy định được sử dụng đồ uống, phải ưu tiên bia sản xuất trong tỉnh
- Thứ ba, các nhà hàng, khách sạn… ưu tiên giới thiệu, mời gọi và khuyến khích khách hàng sử dụng các loại bia sản xuất trong tỉnh
- Thứ tư, các đơn vị nêu trên phải thường xuyên phối hợp với các công ty sản xuất bia trong tỉnh tổ chức các hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, hội thảo để quảng bá thương hiệu, tiêu thụ sản phẩm.
- Thứ năm, cơ quan chức năng 'kiểm soát chặt chẽ các loại bia không sản xuất trên địa bàn tỉnh.
- Thứ sáu, tăng cường kiểm soát chặt chẽ việc chấp hành thuế của các đại lý, nhà hàng sử dụng bia không sản xuất ở địa phương.
Mặc dù các cơ quan chức năng của tỉnh sau đó lên tiếng giải thích rằng, việc đồng hành cùng các doanh nghiệp sản xuất bia trên địa bàn là hoàn toàn hợp lý, khi họ đóng góp vào ngân sách của tỉnh rất cao, nay họ khó khăn cần được hỗ trợ; nhưng quả thực công văn nói trên đã gây bão một thời trên mạng. Nhiều người cho rằng, UBND tỉnh đã vi phạm nghiêm trọng, có những hành vi bị cấm trong Luật cạnh tranh 2004 là phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp. Tuy nhiên, vụ việc sau đó cũng chẳng đi đến đâu bởi lẽ Luật Cạnh tranh 2004 mặc dù đưa ra các hành vi bị cấm đối với các cơ quan quản lý nhà nước nhưng đã không quy định một hình thức xử lý nào, khiến cho các điều luật không thể đi vào cuộc sống và không có được hiệu quả thực thi trên thực tế.
Đây chính là một trong những nhược điểm cốt tử của Luật cạnh tranh năm 2004. Cũng chính vì vậy, mà đến UBND. cấp huyện cũng có thể đưa ra những biện pháp hạn chế sự cạnh tranh của doanh nghiệp. Cách đây không lâu, lãnh đạo một huyện thuộc tỉnh Quảng Ngãi đã từ chối một doanh nghiệp đã được Sở KH&ĐT tỉnh Quảng Ngãi cấp phép đăng ký kinh doanh đặt trạm thu mua gỗ nguyên liệu tại huyện, với lý do trước đó đã có một doanh nghiệp khác làm rồi, nên “việc lập trạm thu mua gỗ keo nguyên liệu của doanh nghiệp mới sẽ chồng lấn với hoạt động thu mua của một doanh nghiệp đang làm”.
Tuy nhiên, với Luật Cạnh tranh 2018, có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2019 thì các hành vi nói trên sẽ sẽ bị xử lý. Cụ thể, Luật đã sửa đổi, bổ sung và làm rõ 4 hành vi bị cấm đối với cơ quan nhà nước gây cản trở cạnh tranh trên thị trường, tại Khoản 1, Điều 8:
- Thứ nhất, ép buộc, yêu cầu, khuyến nghị doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hiện hoặc không thực hiện việc sản xuất, mua, bán hàng hóa, cung ứng, sử dụng dịch vụ cụ thể hoặc mua, bán hàng hóa, cung ứng, sử dụng dịch vụ với doanh nghiệp cụ thể, trừ hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền nhà nước hoặc trong trường hợp khẩn cấp theo quy định của pháp luật;
- Thứ hai, phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp;
- Thứ ba, ép buộc, yêu cầu, khuyến nghị các hiệp hội ngành, nghề, tổ chức xã hội - nghề nghiệp khác hoặc các doanh nghiệp liên kết với nhau nhằm hạn chế cạnh tranh trên thị trường;
- Thứ tư, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để can thiệp trái pháp luật vào hoạt động cạnh tranh.
Tong trường hợp cơ quan nhà nước, như UBND các cấp, các bộ, ngành vi phạm những điểm nói trên thì Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia có trách nhiệm yêu cầu cơ quan nhà nước chấm dứt hành vi vi phạm và khắc phục hậu quả, và bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Chắc hẳn là với quy định mới hết sức cụ thể của Luật Cạnh tranh 2018, thì công văn của lãnh đạo 1 tỉnh miền Trung, hay việc từ chối doanh nghiệp đặt trạm thu mua gỗ nguyên liệu của lãnh đạo một huyện thuộc tỉnh Quảng Ngãi sẽ không chỉ gây bão tranh luận trong dư luận nữa, mà sẽ bị “tuýt còi”, nếu tiếp tục không tuân thủ sẽ bị xử lý.
