Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: 2021 sẽ là năm "lửa thử vàng" với nhiều tiền đề đặc biệt từ năm 2020

Chia sẻ với báo chí những ngày cận Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, người vừa nhận quyết định giữ chức Trưởng ban Kinh tế Trung ương, khẳng định trong năm tới, thách thức vẫn hiện hữu, tuy nhiên sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, người dân và doanh nghiệp sẽ đóng vai trò quan trọng để vượt qua mọi khó khăn, trong đó Bộ Công Thương đang tiên phong triển khai nhiều giải pháp toàn diện.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

PV: Năm 2020 và cả năm 2021 này thì chúng ta đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức khi mà dịch bệnh vẫn còn diễn biến rất phức tạp và có nhiều dự báo cho rằng bức tranh kinh tế của năm nay thì có thể là cũng chưa thấy quan hơn so với năm trước. Vậy thì với cương vị là người đứng đầu ngành Công Thương, Bộ trưởng có những dự cảm thế nào về những mối lo này? 

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Đúng là năm 2020, cả thế giới đã chứng kiến những tác động có thể nói là rất sâu rộng và có phần tiêu cực của dịch bệnh Covid-19 và những biện pháp phòng, chống dịch bệnh lên toàn cầu và phát triển kinh tế thương mại thế giới. Trong đó, Việt Nam cũng bị tác động sâu sắc, khi bản thân chúng ta là một nước đang tham gia hội nhập sâu rộng, đồng thời có độ mở lớn.

Điểm lại năm 2020, chúng ta nhận thấy, ngoài dịch bệnh Covid-19, thế giới cũng phải đối mặt với rất nhiều những tác động và nguy cơ ngăn chặn dòng chảy của thương mại cũng như sự phát triển của kinh tế toàn cầu. Tôi muốn nói đến những cuộc chiến tranh thương mại và những xung đột thương mại mà ẩn chứa đằng sau đó chính là cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa những siêu cường trên thế giới. 

Năm 2020 cũng cho chúng ta thấy, chưa bao giờ chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa dân túy gắn chặt chẽ với nhau như vậy để tạo nên sự phát triển ở nhiều cấp độ khác nhau của bảo hộ mậu dịch, tạo ra thử thách rất lớn cho toàn cầu hóa theo hướng tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại. 

Trong năm 2020, chúng ta cũng chứng kiến những tác động của cách mạng 4.0, những nền tảng số làm dịch chuyển hoạt động đầu tư, thương mại, chuyển giao công nghệ và hợp tác giữa các nền kinh tế trên thế giới.

Chính vì vậy, có thể nói 2020 là một năm phức tạp và đầy rẫy biến động, tiềm ăn nhiều nguy cơ ngăn cản sự phát triển bền vững của thế giới về khía cạnh kinh tế, thương mại và các lĩnh vực khác. Chẳng hạn như dịch bệnh Covid-19 không chỉ dừng lại ở virus ban đầu mà đã có những biến thể rất nguy hiểm với độc tính và khả năng lây lan nhanh chóng gấp nhiều lần so với thể cũ. 

Tuy nhiên, rõ ràng chúng ta cũng thấy cộng đồng quốc tế, và trong đó có Việt Nam, đã có những nỗ lực rất lớn để vượt qua khó khăn, ứng phó kịp thời. Đơn cử như trong tìm kiếm các loại vắc xin để điều trị hữu hiệu dịch bệnh, những biện pháp phối hợp trong hoạt động giãn cách xã hội, cách ly y tế, nhưng đồng thời vẫn đang tiếp tục các nỗ lực để khôi phục và đưa các hoạt động phát triển kinh tế về trở lại trạng thái bình thường.

Đây là mục tiêu chung của nhiều quốc gia, chứ không chỉ riêng Việt Nam, vì đó là nhu cầu tất yếu của đời sống nhân dân các nước.

Nhưng có thể nói, Việt Nam là một tấm gương điển hình cho sự quyết liệt, nhạy bén, đoàn kết, thống nhất và cả sự chia sẻ, phối hợp chặt chẽ với cộng đồng quốc tế. Mục tiêu kép đã được Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ nêu rõ trong tất cả các chiến lược về phòng chống, kiểm soát dịch bệnh và phát triển kinh tế, thể hiện rõ quan điểm chỉ đạo và đường lối của Đảng trong tập trung đảm bảo an toàn trên hết cho tính mạng người dân và ổn định đời sống của nhân dân, của doanh nghiệp, đồng thời tiếp tục phát triển bền vững gắn với hội nhập sâu rộng của đất nước trong năm 2020.

Những giải pháp, biện pháp mà chúng ta đã thực hiện quyết liệt, đồng bộ, nhất quán trong năm 2020 sẽ là những bài học rất quý giá và ý nghĩa, thậm chí chính là những nền tảng, tiền đề để chúng ta có thể hướng tới các mục tiêu tuy tham vọng nhưng hoàn toàn khả thi cho năm 2021.

Vì vậy, với những quyết sách dựa trên bài học kinh nghiệm của chúng ta, với sự vào cuộc đồng lòng, thống nhất của hệ thống chính trị cả nước, cùng nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế, tôi tin tưởng rằng năm 2021 chúng ta sẽ kiểm soát được dịch bệnh và có thể đạt được những mục tiêu quan trọng cho năm đầu tiên triển khai thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội trong 10 năm tới, thực hiện những mục tiêu trong đường lối văn kiện chính trị mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã thông qua.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

PV: Trên cương vị mới là Trưởng Ban Kinh tế trung ương và đảm nhiệm vị trí hiện tại là Bộ trưởng Bộ Công Thương, ông có gửi thông điệp thế nào cũng như những nhiệm vụ trọng tâm gì trong năm mới 2021? 

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Trong năm 2021, chúng ta có rất nhiều nhiệm vụ và những yêu cầu cấp bách.

Tuy nhiên, trước hết, năm 2021 trong bối cảnh dịch bệnh vẫn còn tiếp diễn phức tạp thì những mục tiêu Đảng, Nhà nước đã nêu lên và được Chính phủ cụ thể hóa trong những yêu cầu, chỉ thị, nghị quyết về việc tiếp tục kiểm soát chặt chẽ, có hiệu quả dịch bệnh Covid-19 để đảm bảo an toàn cho tính mạng người dân cũng như bảo vệ sức khỏe của cộng đồng, phối hợp với cộng đồng quốc tế để đẩy lùi dịch bệnh. Cùng với, đó, khôi phục và đưa nền kinh tế thật sự trở lại trạng thái bình thường, tiếp tục có những động năng cho phát triển mới, đảm bảo ổn định đời sống của nhân dân cũng như tiếp tục xây dựng những nền tảng, tiền đề cho sự phát triển bền vững của đất nước trong kế hoạch 5 năm và chiến lược 10 năm sắp tới.

Đó là những mục tiêu xuyên suốt, đồng thời cũng có tính cấp bách, cần tập trung quyết liệt để thực hiện chỉ đạo.

Đặc biệt, ở đây chúng ta phải nhấn mạnh yếu tố là dịch bệnh Covid-19 hoàn toàn không hề đơn giản. Mặc dù có thể chúng ta đã chứng kiến có những thành tựu trong công tác tìm kiếm và sử dụng các vắc xin để phòng, chống dịch bệnh hiệu quả nhưng chúng ta không bao giờ được mất cảnh giác, bởi tốc độ lây lan, sự biến hình, thay đổi của dòng virus này rất nhanh và phức tạp. 

Chính vì vậy, điều đầu tiên mà chúng ta phải thống nhất là yêu cầu nghiêm ngặt trong công tác phòng chống dịch bệnh phải được quán triệt thống nhất và tổ chức một cách chặt chẽ và hiệu quả, nhất là tất cả các cấp, các ngành, tất cả các khu vực trong xã hội, từ mỗi người dân, doanh nghiệp đến các tổ chức trong hệ thống chính trị của chúng ta. Các hoạt động phát triển, khôi phục, đưa kinh tế trở lại trạng thái phát triển bình thường cũng phải dựa trên nền tảng đảm bảo kiểm soát dịch bệnh chặt chẽ và hiệu quả. Đó, là một nguyên tắc sống của chúng ta trong năm 2021 tới.

Thứ hai, việc tiếp tục khôi phục và đưa nền kinh tế trở lại trạng thái bình thường phải đặt trong bối cảnh mới của năm 2021, có đầy đủ cả những cơ hội và điều kiện thuận lợi cũng như những thách thức và áp lực.

Trong đó, phải kể đến những khung khổ hội nhập mới mà chúng ta đang tham gia sâu rộng, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do và các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Đây là những cơ hội mà chưa bao giờ chúng ta có được một cách đồng bộ và toàn diện như vậy trong tất cả các lĩnh vực. Chính những hiệp định này sẽ là giúp chúng ta khai thác những cơ hội và biến thành động năng phát triển mới cho đất nước và nền kinh tế.

Tiến trình cải cách và tiếp tục hội nhập sẽ là những yêu cầu bắt buộc trong khung khổ của các hiệp định thương mại tự do, nhưng đồng thời là nhu cầu tự thân của hệ thống chính trị và đất nước chúng ta, để tiếp tục hoàn thiện về mặt thể chế pháp luật cũng như tiếp tục giải phóng các nguồn lực xã hội, hướng tới năng lực cạnh tranh ngày càng cao hơn và bền vững hơn của tất cả các cấp độ trong cả nền kinh tế, của các doanh nghiệp cũng như các sản phẩm, dịch vụ.

Do đó, cần tiếp tục thực hiện cải cách sâu rộng hơn nữa, đặc biệt nhấn mạnh đến yếu tố đồng bộ và toàn diện, để đảm bảo môi trường đầu tư kinh doanh và thể chế nói chung của chúng ta sẽ tiếp tục hoàn thiện phù hợp và tạo thuận lợi cho tiếp cận, khai thác các nguồn lực, qua đó có động lực mới cho phát triển.

Đặc biệt, phải tập hợp và tổng kết được những bài học kinh nghiệm trong quá trình cải cách, hội nhập để tiến tới những giải pháp cụ thể tốt hơn và hiệu quả hơn trong năm 2021 và những năm tới. Đơn cử, năm 2021 phải là năm chứng kiến sự phát triển đột biến hơn nữa trong cơ cấu lại nền kinh tế, đặc biệt trong công nghiệp, nông nghiệp, để tiếp tục hoàn thiện một cách đồng bộ các thị trường của chúng ta. Trong đó, hướng tới việc tham gia một cách sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu trong bối cảnh có những diễn biến mới của dịch bệnh, của cách mạng 4.0, của cạnh tranh địa chính trị hay những cơ hội, trào lưu mới trong dịch chuyển các dòng đầu tư, công nghệ, nguồn nhân lực và xu thế hợp tác mới.

Đây chính là cơ hội để chúng ta có thể rút ngắn được thời gian, rút ngắn được khoảng cách một cách hiệu quả nhất trên cơ sở phát huy và khai thác tối đa những cơ hội từ hội nhập, từ chuyển đổi số, từ cách mạng 4.0,…

Thứ ba, năm 2021, yếu tố rất quan trọng là phải tiếp tục quan tâm để tạo điều kiện thuận lợi nhất, gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp. Bởi năm 2020 đã là một năm mà các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa, phải đối mặt với những khó khăn, thách thức rất lớn.

Mặc dù chúng ta có những điều kiện thuận lợi trong hội nhập, trong khai thác những thành quả của 4.0 hay chuyển đổi số; cũng có những thuận lợi trong những chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như sự điều hành nhất quán của Chính phủ, nhưng năm 2020 đã cho thấy, do những hạn chế về năng lực cạnh tranh, quy mô, tiềm lực của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, chúng ta đã bị tác động sâu sắc theo hướng tiêu cực từ dịch bệnh Covid-19 và cạnh tranh địa chính trị như đã nói ở trên.

Sự đứt gãy của các chuỗi cung ứng, sự co hẹp của các thị trường, sự giảm cầu tại các khu vực và trên thị trường quốc tế, cũng như sự hạn chế trong năng lực cạnh tranh của chúng ta ở nhiều lĩnh vực, sản phẩm ngành hàng,… đã làm cho chúng ta bị thua thiệt, ảnh hưởng, nhất là trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp chúng ta, vốn hướng nhiều về thị trường ngoài nước và xuất nhập khẩu.

Do đó, năm 2021, chúng ta cần phải có những chính sách mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn, kịp thời hơn nữa của Chính phủ và các cơ quan chức năng để đồng hành cùng doanh nghiệp, hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Bên cạnh những giải pháp về tiếp tục đơn giản hóa và công khai, minh bạch các thủ tục hành chính, phải tính đến các cơ chế, chính sách và biện pháp cụ thể để hỗ trợ cho doanh nghiệp vượt qua những tác động mà Covid-19 đang gây ra.

Chúng ta đã chứng kiến năm 2020 có những giải pháp hỗ trợ rất có hiệu quả của Chính phủ về giãn thuế, hoãn nộp thuế hay hỗ trợ tiền điện và các gói hỗ trợ khác cho doanh nghiệp, người lao động. Đó là những kinh nghiệm rất quý và trên thực tế đã giúp chúng ta phát huy được hiệu quả trong năm 2020. Tuy nhiên, năm 2021 chắc chắn cũng không hề đơn giản, và vai trò của Chính phủ, của Nhà nước sẽ cần phải tính đến để chúng ta có thể nhanh chóng phát triển ổn định và thuận lợi hơn.

2021 cũng là năm mà chúng ta cũng sẽ tiếp tục chứng kiến sự phức tạp, diễn biến căng thẳng trong các tranh chấp thương mại, không chỉ là xung đột thương mại giữa các siêu cường, mà còn là những tác động của nó đến các quan hệ thương mại của liên khu vực, các nhóm quốc gia và các khối thương mại.

Vì vậy, hơn bao giờ hết, các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần phải định vị lại và xác định rõ những điều kiện thuận lợi và ưu thế mới, cơ hội mới để nhanh chóng tiếp cận được với thị trường, với các dòng chảy thương mại cũng như dịch chuyển đầu tư, công nghệ, qua đó sớm cơ cấu lại các hoạt động kinh doanh theo hướng gia tăng hơn nữa năng lực cạnh tranh và giá trị gia tăng trong các chuỗi sản xuất.

Đặc biệt, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đòi hỏi sự chủ động và đồng hành tích cực, chặt chẽ hơn nữa giữa khu vực nhà nước với khu vực doanh nghiệp. Không chỉ còn là những nỗ lực riêng của mỗi bên, để chúng ta tiếp cận những cơ hội của các hiệp định thương mại tự do và khung khổ hội nhập này, mà chúng ta phải quyện hòa trong những chương trình hành động đã được Chính phủ ban hành, với nỗ lực chung của cộng đồng doanh nghiệp, của các hiệp hội ngành hàng cũng như của chính quyền các cấp.

Và đó cũng là những nội dung nền tảng, ưu tiên của năm 2021.

Có thể nói, 2021 sẽ là một năm “lửa thử vàng”, thử ý chí, thử quyết tâm, thử nhận thức và thử trách nhiệm của chúng ta. Nếu như chúng ta có thể tập trung thực hiện tốt những Nghị quyết, Chỉ thị của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành để thực hiện đúng đường lối, chủ trương của Đảng, thì chắc chắn chúng ta sẽ vượt qua những thách thức, thử thách của 2021, cũng như tiếp tục thực hiện thành công những Nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, hướng tới mục tiêu năm 2030 và 2045, những sự kiện trọng đại của đất nước, đưa Việt Nam ta trở thành đất nước phát triển, thu nhập trung bình cao.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

PV: Theo Bộ trưởng, trong năm 2021 này, với cụ thể những lĩnh vực mà ngành Công Thương đang phụ trách, sẽ cần tập trung vào những nhiệm vụ trọng tâm nào?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Thứ nhất, năm 2021, mục tiêu ưu tiên hàng đầu của ngành Công Thương là phải thực hiện một cách đầy đủ, nghiêm túc, kịp thời những chỉ thị, chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong phòng chống dịch bệnh, đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, cũng như tiếp tục khôi phục nền kinh tế trở lại trạng thái bình thường, đảm bảo sự ổn định đời sống của nhân dân và tiếp tục thực hiện tốt các kế hoạch, chiến lược trong phát triển của đất nước.

Thứ hai, để thực hiện tốt những điều đó, Bộ Công Thương phải tiếp tục thực hiện tốt các Nghị quyết 01, 02 của Thủ tướng Chính phủ cũng như các chương trình hành động của Chính phủ đã ban hành trong thực hiện các nghị quyết của Chính phủ về liên quan đến các Hiệp định thương mại tự do, từ EVFTA đến CPTPP và Hiệp định RCEP,… Đây đều là những nội dung nền tảng để chúng ta vừa thực thi thành công hội nhập, đồng thời tiếp tục hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Thứ ba, phải đẩy nhanh hơn nữa tiến độ của tái cơ cấu lại các ngành kinh tế, đặc biệt đổi mới mô hình tăng trưởng, hướng vào chiều sâu, nâng cao hơn nữa giá trị gia tăng, đồng thời thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo và tiếp tục tạo thuận lợi để thu hút các nguồn lực phát triển, khai thác tối đa những ưu thế và điều kiện vượt trội từ các hiệp định thương mại tự do mà chúng ta đã có.

Thứ tư, phải tiếp tục thúc đẩy hơn nữa công tác phát triển thị trường, đặc biệt là trong khuôn khổ các hiệp định thương mại tự do cũng như các khung khổ hội nhập theo hướng đa phương hóa và đa dạng hóa. Đẩy nhanh hơn nữa việc tham gia vào các chuỗi cung ứng của khu vực và toàn cầu, từ đó thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp chế biến chế tạo.

Phối hợp cùng các ngành, đặc biệt ngành nông nghiệp, tổ chức lại các mô hình sản xuất để từ đó nâng cao hơn nữa năng lực cạnh tranh của các ngành hàng nông sản, thực phẩm cũng như của ngành nông nghiệp trong hội nhập chung với thế giới. Đây cũng là yếu tố sống còn để giúp ngành nông nghiệp và người nông dân của chúng ta có thể hội nhập thành công trong chiến lược hội nhập chung của đất nước.

Thứ năm, phải sớm tổ chức triển khai ngay, đưa vào trong thực tiễn của cuộc sống các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng đã được thể hiện rất rõ trong các Nghị quyết của Đảng như Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về phát triển năng lượng bền vững hay Nghị quyết 23 về chính sách công nghiệp quốc gia. Đây có thể nói là “hòn đá tảng” rất quan trọng để định hướng xây dựng và phát triển hạ tầng năng lượng thiết yếu, phục vụ cho sự phát triển bền vững của đất nước trong thời gian tới. Hay là, xây dựng các ngành công nghiệp để xây dựng một nền kinh tế tự chủ và độc lập, đảm bảo tham gia sâu rộng và có hiệu quả trong các chuỗi cung ứng của khu vực và toàn cầu, tránh sự phụ thuộc vào một số đối tác đối tác.

Đó chính là những nhân tố then chốt để đảm bảo thực hiện thành công chiến lược hội nhập và phát triển bền vững của đất nước.

Thứ sáu, chúng tôi cho rằng có một điểm mới mà năm 2021 Bộ Công Thương sẽ phải tập trung phối hợp với các Bộ, ngành triển khai thực hiện, đó là việc tổ chức thực hiện phải đi đôi với kiểm tra, đánh giá, kể cả trong các nghị quyết hay các chương trình hành động, các chiến lược. Tôi cho rằng đây là vấn đề thiết yếu và rất cấp bách, chúng ta phải có trách nhiệm hơn nữa trong việc giám sát, kiểm tra quá trình tổ chức thực hiện, từ đó tiếp nhận những phản ánh từ thực tiễn cuộc sống để tiếp tục điều chỉnh hoặc hoàn thiện, thay đổi để đảm bảo hiệu quả của luật pháp, cơ chế, chính sách, đảm bảo quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng sẽ được thực thi.

Thứ bảy, cuối cùng, năm 2021, ngành Công Thương và Bộ Công Thương phải quyết liệt đổi mới các phương thức làm việc cũng như hoạt động của mình, kể cả về các nội dung quản lý nhà nước đến cả cách thức tổ chức hoạt động cụ thể trong những lĩnh vực chuyên ngành. Chúng ta phải nhanh chóng bám sát thực tiễn để có sự điều chỉnh tổ chức, đảm bảo hiệu quả thực hiện các chiến lược và thực thi pháp luật, tránh lãng phí nguồn lực và tránh chồng chéo giữa các Bộ, ngành và đồng thời loại bỏ những nguy cơ của những khoảng trống pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

PV: Trong lĩnh vực công nghiệp, Bộ Công Thương sẽ làm gì để hiện thực hóa chiến lược mà Đảng đã đề ra là xây dựng một ngành công nghiệp quốc gia hiện đại và với nhiều ngành công nghiệp nền tảng gắn với công nghệ hiện đại?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Ngay từ đầu năm, Bộ Công Thương đã chủ động xây dựng và ban hành các chương trình hành động của Bộ để thực hiện các nghị quyết của Chính phủ, của Thủ tướng Chính phủ và các nghị quyết của Bộ Chính trị như Nghị quyết 23 hay Nghị quyết 55, trong đó cụ thể hóa những yêu cầu và nhiệm vụ trong phát triển các lĩnh vực này, nhằm tạo ra được những dư địa mới cho phát triển, huy động các nguồn lực của xã hội một cách có hiệu quả và kịp thời, nhất là khu vực tư nhân, tham gia vào các hoạt động phát triển kinh tế xã hội.

Đơn cử, về hạ tầng năng lượng, thời gian qua chúng ta đã chứng kiến những mô hình thí điểm của khu vực tư nhân đầu tư vào phát triển hệ thống lưới điện, hệ thống truyền tải điện, các trạm biến áp để giải phóng công suất. Từ đó, chúng ta đã có những bước phát triển đột biến trong cung ứng điện, đặc biệt là đưa năng lượng tái tạo, gồm điện gió, điện mặt trời, hệ thống điện sạch, một cách rất nhanh chóng vào vận hành và giảm bớt áp lực cho các doanh nghiệp Nhà nước. Nhưng đồng thời, vẫn tiếp tục đa dạng hóa được các hình thức hoạt động trong đầu tư kinh doanh của khu vực doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp tư nhân.

Chúng ta cũng đã chứng kiến những mô hình mới cho phép các doanh nghiệp công nghiệp, các doanh nghiệp ô tô của chúng ta có thể tiếp cận rất nhanh chóng với thị trường ô tô trong nước và quốc tế, dựa trên tiếp cận công nghệ hiện đại và bằng những giải pháp chính sách của Nhà nước hỗ trợ cho các doanh nghiệp này tiếp tục thực hiện thành công được chiến lược đó của mình.

Chắc chắn, không chỉ dừng lại ở một số cơ chế, chính sách tạo thuận lợi cho doanh nghiệp năm 2020, trong năm 2021 tới sẽ phải là những cơ chế, chính sách vượt trội để đảm bảo không chỉ sự phát triển các ngành công nghiệp cơ bản của chúng ta, mà còn cả lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp nói chung, nhất là sự khởi sắc của doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chúng ta cần không chỉ những “sếu đầu đàn” của Việt Nam mà còn cần hàng loạt các doanh nghiệp nhỏ và vừa để tạo ra nền tảng công nghiệp nội địa trong cả lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ cũng như các ngành công nghiệp chế tạo và các ngành công nghiệp ứng dụng công nghệ cao khác.

Như tôi đã có phần trình bày tham luận tại Đại hội Đảng lần thứ XIII về định hướng phát triển công nghiệp, hướng tới công nghiệp xanh, sạch và công nghiệp thân thiện với môi trường, cho phép chúng ta thông qua quá trình chuyển đổi số của các lĩnh vực công nghiệp để đi tắt, đón đầu được xu thế phát triển và tốc độ phát triển của thế giới.

Những quan điểm, đường lối đã được cụ thể hóa bằng các chương trình hành động và các kế hoạch trong thời gian qua của Chính phủ chắc chắn đã đủ để chúng ta thực thi hiệp thành công đường lối phát triển của Đảng sau Đại hội Đảng lần thứ XIII.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh

PV: Chúng ta đã ký và thực thi được rất nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới thời gian qua, từ đó vị thế của Việt Nam đã được nâng lên đáng kể. Vậy trong năm 2021 việc tổ chức thực thi các Hiệp định này cần chú trọng đến vấn đề gì để tận dụng một cách hiệu quả, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Với việc trong năm 2020 ký tới 3 hiệp định thương mại tự do là EVFTA, RCEP và UKVFTA, chúng ta đã trở thành một trong những quán quân về tổ chức ký kết và thực hiện các hiệp định thương mại tự do với tất cả các đối tác trên thế giới. Đặc biệt, đối với một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam thì đây quả thực là một nỗ lực rất lớn, những kết quả rất có ý nghĩa và rất tích cực. Có thể nói, chính là nhờ quá trình hội nhập của chúng ta thời gian vừa qua cũng như năm 2020, đã có sự chuyển biến hết sức căn bản trong những nền tảng vĩ mô của chúng ta, từ cán cân xuất nhập khẩu, cán cân vãng lại và những ổn định vĩ mô khác của nền kinh tế và của đất nước đều được đảm bảo. Trên cơ sở đó, ổn định kinh tế, ổn định trật tự chính trị - xã hội - an ninh đều được đảm bảo, góp phần tạo nên những tiền đề và nền tảng rất quan trọng trong tiếp tục phát triển bền vững năm 2021 và những năm tới.

Tuy nhiên, rõ ràng chúng ta thấy qua quá trình tổng kết còn một số vấn đề về hội nhập mà chúng ta phải tập trung quyết liệt để giải quyết triệt để.

Thứ nhất, nhận thức, hiểu biết thông qua công tác phổ biến pháp luật và cập nhật các thông tin liên quan đến khung khổ hội nhập và hiệp định thương mại của chúng ta thời gian vừa qua còn làm chưa tốt, chưa đồng bộ, chưa toàn diện ở nhiều nơi, nhiều khu vực, nhiều thời điểm. Chính điều đó là cản trở làm hạn chế trong thực thi hội nhập nói chung cũng như trong khai thác những cơ hội nói riêng.

Thứ hai, mặc dù Chính phủ đã có rất nhiều nỗ lực hỗ trợ kịp thời cho cộng đồng doanh nghiệp bằng nhiều giải pháp, nhưng cộng đồng doanh nghiệp của chúng ta vẫn còn nhiều hạn chế trong việc khai thác những cơ hội từ hội nhập.

Ở đây, chúng tôi cho rằng còn có mấy vấn đề.

Một là, như tôi đã nói trên, thông tin, đặc biệt là những thông tin chuyên sâu, cụ thể gắn với chiến lược, kế hoạch đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp từ những khung khổ hội nhập này chưa được cụ thể hóa, chưa được cung cấp đầy đủ và kịp thời. 

Hai là, bản thân cộng đồng doanh nghiệp của chúng ta, do hạn chế về quy mô, tiềm lực về nhân lực và vật lực, nên cũng chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đầy đủ cho chiến lược hội nhập của mình.

Ba là, sự phối hợp giữa các Bộ, ngành cũng như cộng đồng doanh nghiệp còn chưa được đảm bảo, đặc biệt trong khâu hoàn thiện hệ thống nội luật, các cơ sở pháp lý của chúng ta theo cam kết hội nhập nhiều khi còn chậm trễ và không được đồng bộ, làm cho cộng đồng doanh nghiệp và các chủ thể khác trong hội nhập không khai thác được, thậm chí một số trường hợp còn chịu thiệt hại do cạnh tranh trong hội nhập.

Bốn là, chúng ta phải xác định rõ, hội nhập và các hiệp định thương mại tự do chỉ là một công cụ, điều kiện giúp thực thi phát triển hiệu quả theo hướng bền vững, nhưng để khai thác được những cơ hội này thì quan trọng là nội lực của chúng ta phải phát triển, trên nền tảng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp phải được cải thiện. Vì vậy, cả ngành nông nghiệp, các ngành công nghiệp, các ngành kinh tế khác cần phải được sớm tái cơ cấu lại để đảm bảo quy mô của ngành sản xuất đó. Năng lực, đặc biệt về công nghệ, năng suất lao động dựa trên trình độ ổn định phải được giải quyết.

Rõ ràng, chỉ có sự vào cuộc một cách đồng bộ, nhất quán của tất cả các Bộ, ngành từ trong xây dựng luật pháp, hoàn thiện thể chế cho đến thực thi các chỉ đạo điều hành của Chính phủ, nhất là trong các chương trình hành động để thực thi các hiệp định thương mại tự do mới có thể giúp chúng ta giải quyết những vấn đề này.

Tôi cho rằng đó là một số nét lớn chúng ta cần lưu tâm. Ngoài ra còn có rất nhiều những nội dung khác nữa, có thể chưa phải là những vấn đề phổ biến nhưng không thể né tránh, đó là trình độ hiểu biết của doanh nghiệp trong các hoạt động thương mại quốc tế, kể cả liên quan đến rào cản kỹ thuật, phát triển thị trường, xử lý các tranh chấp thông qua các công cụ phòng vệ thương mại,… Đây đều là những yếu tố sẽ có thể ảnh hưởng rất sâu sắc và mạnh mẽ đến thành công của các doanh nghiệp trong phát triển thị trường và cạnh tranh ở chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Đấy cũng là những nhiệm vụ của các cơ quan chức năng như Bộ Công Thương, một số bộ, ngành có liên quan như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư,…

Chúng tôi hy vọng và tin tưởng rằng năm 2021 với những nhận thức mới và đầy đủ, chúng ta sẽ có những hành động cũng đầy đủ, kịp thời và có tính toàn diện, đồng bộ, để chắc chắn thực hiện thành công chiến lược hội nhập cũng như chiến lược phát triển bền vững của đất nước.

“Gửi đến cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp nhỏ và vừa của chúng ta,

Xin các bạn hãy luôn tự tin rằng, cơ hội đến và dành cho tất cả. Chúng ta đã chứng minh được bản lĩnh, sức sống Việt Nam. 2021 sẽ là năm còn khó khăn và còn phức tạp, nhưng Chính phủ và cả hệ thống chính trị đều nhận thức, chia sẻ về vai trò của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam và sẽ luôn luôn sát cánh cùng các bạn.

Song, những cơ hội, những điều kiện, kể cả những thách thức mới này đều đang đặt ra cho các bạn. Chính sự chủ động của các bạn trong việc tiếp cận đầy đủ những khuôn khổ mới, cục diện mới, bối cảnh mới này cũng như sự chủ động của các bạn trong việc tiếp cận và đồng hành với Chính phủ và khu vực nhà nước sẽ giúp chúng ta trở thành một thực thể duy nhất trong hội nhập và phát triển.”

Đồng chí Trần Tuấn Anh - Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Trưởng ban Kinh tế Trung ương.

Thy Thảo