Sáng ngày 27/12, Tổng cục Hải quan tổ chức Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác năm 2021, triển khai nhiệm vụ năm 2022.
Với mục tiêu vừa đảm bảo triển khai quyết liệt các biện pháp chống dịch Covid-19, vừa tích cực hỗ trợ khơi thông hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, năm 2021 Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị chủ động triển khai nhiều biện pháp phòng, chống dịch bệnh hiệu quả, đảm bảo công tác quản lý hải quan, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Trong đó tập trung tăng cường công tác cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan, ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào các khâu nghiệp vụ, đẩy mạnh đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, tăng cường kỷ luật, kỷ cương.
Hỗ trợ hoạt động xuất nhập khẩu trong bối cảnh dịch Covid-19
Ngày 09/9/2021, Chính phủ ban hành Nghị quyết 105/NQ-CP về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch Covid-19. Theo đó, Tổng cục Hải quan đã khẩn trương xây dựng và trình Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 82/2021/TT-BTC ngày 30/9/2011 quy định về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu chuyển cửa khẩu trong trường hợp hàng hóa nhập khẩu ùn tắc hoặc có nguy cơ ùn tắc tại cảng biển nơi thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19.
Tổng cục Hải quan đã tham mưu Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 106/NQ-CP ngày 11/9/2021 của Chính phủ về chính sách thuế đối với hàng hóa của tổ chức, cá nhân Việt Nam nhập khẩu hoặc đã nhập khẩu để tài trợ cho Chính phủ, Bộ Y tế, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19, được áp dụng chính sách thuế nhập khẩu, thuế GTGT như hàng hóa nhập khẩu trong trường hợp viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại (thuộc đối tượng không chịu thuế nhập khẩu, thuế GTGT). Tính đến ngày 6/12/2021, số tiền thuế GTGT không thu là 126,47 tỷ đồng, số tiền thuế nhập khẩu không thu là 2,88 tỷ đồng.
Tổng cục cũng đã tham mưu Bộ Tài chính trình Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 10/2021/UBTVQH15 ngày 08/12/2021 về việc gia hạn thời gian lưu giữ hàng hóa tại cửa hàng miễn thuế, kho của doanh nghiệp bán hàng miễn thuế, hàng hóa gửi kho ngoại quan đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch COVID-19. Trình Bộ Tài chính ban hành các quyết định miễn thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng nhập khẩu phục vụ phòng, chống dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona gây ra. Lũy kế số tiền thuế nhập khẩu được miễn đến 19/12/2021 là 9,35 tỷ đồng. Phối hợp xây dựng Báo cáo của Bộ Tài chính về rà soát, nhận diện đầy đủ các tồn tại, hạn chế của quy định pháp luật trước tác động mạnh mẽ, dài hạn của đại dịch Covid-19. Đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện thể chế góp phần tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp chịu tác động của đại dịch Covid-19.
Triển khai nhiều giải pháp tạo thuận lợi thương mại
Về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, thời gian qua ngành Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp có hiệu quả.
Theo đó, chấp nhận cho doanh nghiệp được nộp chứng từ dưới dạng điện tử (bản scan có xác nhận bằng chữ ký số) thuộc hồ sơ hải quan để thông quan hàng hoá và thành lập các Tổ hỗ trợ, xử lý vướng mắc trực tiếp về thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Hướng dẫn xem xét việc không xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan đối với hành vi vi phạm quy định về thời hạn làm thủ tục hải quan do tình huống bất khả kháng. Tạm thời không tiến hành kiểm tra việc bảo quản hàng hoá tại địa điểm bảo quản hàng hóa thuộc các khu vực phong tỏa cho đến khi các khu vực này được dỡ bỏ phong toả.
Phối hợp và hướng dẫn triển khai giải pháp giải tỏa tình trạng ùn tắc, quá tải tại cảng Cát Lái; Tạm dừng tổ chức kiểm tra đánh giá tuân thủ đối với các Doanh nghiệp không có dấu hiệu vi phạm. Chỉ đạo, hướng dẫn việc tạo điều kiện thuận lợi, thông quan nhanh các lô hàng vật tư, thiết bị y tế, thuốc tân dược, vắc-xin, sinh phẩm xét nghiệm,…hàng hóa viện trợ, biếu, tặng từ nước ngoài hoặc hàng hóa do các tổ chức, cá nhân trong nước nhập khẩu để ủng hộ, hỗ trợ, tài trợ, biếu tặng cho Chính phủ, Bộ Y tế, UBND các tỉnh, thành phố, UBMTTQ tỉnh, thành phố để phục vụ yêu cầu khẩn cấp công tác phòng, chống dịch, điều trị, khám chữa bệnh.
Tổ chức, điều hành và bố trí nhân lực đảm bảo đủ số lượng cần thiết cán bộ công chức tại các bộ phận nghiệp vụ có liên quan làm việc cả trong các ngày nghỉ, ngày lễ và ngoài giờ hành chính đảm bảo hoạt động thông quan liên tục, kịp thời, đúng quy định. Hỗ trợ thủ tục thông quan nhanh xuất khẩu nông sản qua các tỉnh biên giới phía Bắc (như chỉ đạo thực hiện thông quan ngay trong ngày; Bố trí cán bộ công chức giải quyết thủ tục thông quan và giám sát hàng hóa xuất khẩu là nông sản qua cửa khẩu ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; ưu tiên, bố trí, sắp xếp các xe đã hoàn thành thủ tục thông quan hàng hóa trước được đi qua cửa khẩu sớm…).
Xác định nhiệm vụ thu ngân sách Nhà nước (NSNN) là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của toàn ngành, ngay từ đầu năm Tổng cục Hải quan đã ban hành Chỉ thị số 215/CT-TCHQ ngày 15/01/2021 về việc thực hiện đồng bộ các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, chống thất thu NSNN; công văn 119/TCHQ-GSQL ngày 11/1/2021 nâng cao năng lực kiểm tra, kiểm soát hải quan. Đồng thời, triển khai quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thương mại, các giải pháp chống gian lận thương mại, chống thất thu... mang lại kết quả đáng kể đóng góp vào NSNN.
Để ngăn chặn hành vi gian lận trong hoàn thuế GTGT, ngày 21/9/2021, Tổng cục Hải quan đã ban hành công văn số 4539/TCHQ-TXNK yêu cầu các Cục Hải quan tỉnh, thành phố tăng cường thu thập thông tin, xác định dấu hiệu rủi ro để có biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát…Phối hợp với cơ quan Thuế nội địa và các lực lượng khác trong đấu tranh ngăn chặn gian lận hoàn thuế GTGT.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước đồng thời vẫn đảm bảo công tác phòng chống dịch bệnh, Tổng cục Hải quan đã đẩy mạnh thực hiện chương trình nộp thuế 24/7, chương trình nộp thuế điện tử doanh nghiệp nhờ thu. Đến nay, đã thực hiện ký thỏa thuận và triển khai nộp thuế điện tử với 44 ngân hàng phối hợp thu. Áp dụng CNTT để triển khai phương án truy cập hệ thống để làm việc từ xa đối với cán bộ, công chức, viên chức hải quan đảm bảo hiệu quả công việc trong thời gian giãn cách xã hội theo yêu cầu của Chính phủ. Các Chi cục Hải quan phối hợp, làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp kinh doanh cảng về thống nhất thực hiện phối hợp soi chiếu để theo dõi, cập nhật kịp thời các cont đã/chưa soi chiếu để đôn đốc, cũng như cập nhật kết quả soi chiếu để theo dõi nhằm đảm bảo thời gian thông quan hàng hóa cho doanh nghiệp theo quy định.
Thông qua các biện pháp tạo thuận lợi trên, lực lượng Hải quan đã giải quyết thông quan nhanh chóng, thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập khẩu đặc biệt đối với các lô hàng là vắc xin và các hàng hóa phục vụ phòng chống dịch Covid-19.
Ngành cũng chú trọng công tác cải cách hành chính (CCHC) và triển khai thực hiện hải quan số theo Quyết định 97/QĐ-BTC ngày 26/01/2021 của Bộ Tài chính; Mô hình Hải quan thông minh. Thông qua việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản cốt lõi trong lĩnh vực hải quan và các thông tư hướng dẫn, Tổng cục Hải quan đã đề xuất cắt giảm những chứng từ, giấy tờ, trình tự, thủ tục không cần thiết nhằm đơn giản hóa TTHC, xử lý các vướng mắc phát sinh, tạo thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp.
Trong năm 2021, Tổng cục Hải quan đã trình Bộ Tài chính công bố 08 TTHC mới, 13 TTHC sửa đổi, bổ sung và 04 TTHC bãi bỏ. Cùng với đó, hoàn thành việc rà soát, đề xuất xây dựng Đề án phân cấp giải quyết TTHC theo yêu cầu tại Thông báo số 673/TB-BTC ngày 01/10/2021 của Bộ Tài chính.
Đẩy mạnh công tác hiện đại hóa hải quan
Nhằm đẩy mạnh công tác hiện đại hóa Hải quan, năm 2021, Tổng cục Hải quan triển khai xây dựng Kế hoạch cải cách hiện đại hóa Hải quan giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu chính là cơ bản hoàn thành Hải quan số với phạm vi chuyển đối số toàn diện các hoạt động hải quan trên tất cả các lĩnh vực. Trong đó 3 trụ cột chính là mô hình nghiệp vụ hải quan hiện đại triển khai theo Quyết định 97/QĐ-BTC ngày 26/01/2021 của Bộ Tài chính; Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN; Mô hình quản trị nội bộ theo hướng văn phòng số. Hiện dự thảo Kế hoạch cải cách phát triển hiện đại hóa hải quan đang tiếp tục được hoàn thiện và trình Bộ Tài chính ban hành sau khi Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030 được phê duyệt.
Với mục tiêu đồng hành cùng doanh nghiệp vượt qua tác động của đại dịch Covid-19, Tổng cục Hải quan đã ban hành Kế hoạch phát triển quan hệ đối tác Hải quan - Doanh nghiệp và các bên liên quan năm 2021. Theo đó, tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận các biện pháp hỗ trợ của cơ quan hải quan trong và sau dịch Covid-19; Tổ chức các hoạt động đối thoại, tham vấn doanh nghiệp; Tăng cường công tác giám sát thực thi pháp luật hải quan để đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong thực thi pháp luật. Cùng với đó, ban hành Kế hoạch thực hiện khung tiêu chuẩn về an ninh và tạo thuận lợi thương mại (SAFE) của WCO giai đoạn 2021-2025; Tiến hành khảo sát Chỉ số giao dịch thương mại qua biên giới.
Về triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Tổng cục Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tích cực triển khai Cơ chế một cửa quốc gia. Tính đến ngày 15/12/2021, có 235 TTHC của 13 Bộ, Ngành được chính thức triển khai trên Cơ chế một cửa quốc gia, với trên 4,7 triệu hồ sơ của hơn 51,5 nghìn doanh nghiệp tham gia.
Về triển khai Cơ chế một cửa ASEAN, Việt Nam đã kết nối chính thức Cơ chế một cửa ASEAN để trao đổi thông tin chứng nhận xuất xứ mẫu D điện tử với tất cả 9 nước thành viên ASEAN. Tính đến ngày 15/12/2021: số C/O Việt Nam nhận từ các nước ASEAN là 461.939 C/O; số C/O Việt Nam gửi sang các nước là 1.212.880 C/O (Riêng từ ngày 01/01/2021 đến 15/12/2021, số C/O Việt Nam nhận từ các nước ASEAN là 237.692 C/O; số C/O Việt Nam gửi sang các nước là 896.407 C/O).
Cùng với nỗ lực xây dựng Hải quan số, Tổng cục Hải quan tiếp tục triển khai ứng dụng CNTT trong hoạt động nghiệp vụ hải quan và xây dựng Kiến trúc tổng thể hệ thống CNTT ngành Hải quan hướng tới Hải quan số , xây dựng và trình Bộ Tài chính Kế hoạch 5 năm ứng dụng CNTT của Ngành Hải quan giai đoạn 2021–2025; xây dựng dự thảo Kế hoạch chuyển đổi số của Tổng cục Hải quan theo định số 1874/QĐ-BTC ngày 27/11/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài chính; xây dựng Đề án “Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về hải quan”.
Về cung cấp Dịch vụ công trực tuyến (DVCTT), đến nay, Tổng cục Hải quan đã hoàn thành triển khai cung cấp DVCTT mức độ 4 cho 22 TTHC, nâng tổng số TTHC lĩnh vực hải quan được cung cấp DVCTT mức độ 3,4 lên 215/237 DVCTT, chiếm gần 91% tổng số TTHC do Tổng cục Hải quan thực hiện, trong đó có 209 TTHC đã được cung cấp DVCTT ở mức độ 4 (đạt tỷ lệ 88%), cho phép người dân, doanh nghiệp nộp hồ sơ và nhận kết quả trực tuyến thông qua mạng Internet. Tính từ 01/01 đến 15/12 năm 2021, số lượng hồ sơ trực tuyến mức độ 3,4 được tiếp nhận, giải quyết là 13.698.595 hồ sơ.
Cùng với đó, Tổng cục Hải quan đã tích hợp 26/26 dịch vụ công trực tuyến lên Cổng Dịch vụ công quốc gia, trong đó 25 dịch vụ công trực tuyến đã hoàn thành việc triển khai, 01 dịch vụ công trực tuyện đã tích hợp xong về kỹ thuật và đang trong giai đoạn phối hợp với Cục Kiểm soát Thủ tục hành chính và Cục Tin học và Thống kê tài chính để kiểm thử (dự kiến hoàn thành trong tháng 12/2021), nâng tổng số DVCTT lĩnh vực hải quan được tích hợp lên Cổng Dịch vụ công quốc gia là 98 DVCTT.
Thu ngân sách vượt dự toán
Với hàng loạt giải pháp được triển khai đồng bộ, năm 2021 ngành Hải quan đã đạt những kết quả khả quan.
Tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam năm 2021 dự kiến đạt 668,5 tỷ USD, tăng 22,6%, tương đương tăng tới 123 tỷ USD so với năm 2020. Tính từ đầu năm đến hết ngày 15/12/2021, xuất nhập khẩu hàng hóa qua Cục Hải quan Bắc Ninh đạt trị giá cao nhất cả nước, với 153,14 tỷ USD, tăng 21,5% so với cùng kỳ năm trước.
Bên cạnh đó, tổng trị giá xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa làm thủ tục qua các Cục Hải quan thuộc 19 tỉnh thành phố phía Nam tăng 16% so với cùng kỳ năm trước và chiếm khoảng 41% tổng trị giá xuất khẩu, nhập khẩu của cả nước. Trong đó, tổng trị giá xuất nhập khẩu của Cục Hải quan: TP Hồ Chí Minh đạt 117,76 tỷ USD, tăng 7%; Bình Dương đạt 47,61 tỷ USD, tăng 17%; Đồng Nai đạt 35,31 tỷ USD, tăng 25%; Bà rịa –Vũng Tàu đạt 21,29 tỷ USD, tăng 45% so với cùng kỳ năm trước. Trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa qua Cục Hải quan Hải Phòng đạt 90,77 tỷ USD, tăng 30,8% và Cục Hải quan Hà Nội đạt 50,67 tỷ USD, tăng 31,1% so với cùng kỳ năm trước.
Ngoài ra, một số Cục Hải quan tỉnh/thành phố đạt trị giá xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa tăng rất cao như Cục Hải quan: Nghệ An đạt 2,97 tỷ USD, tăng 103%; Gia Lai đạt 1,33 tỷ USD, tăng 330,3% và Quảng Trị đạt 1,03 tỷ USD, tăng 123% so với cùng kỳ năm trước.
Về tình hình làm thủ tục hải quan, từ đầu năm đến hết ngày 15/12/2021, số lượng tờ khai xuất khẩu, nhập khẩu đạt 13,74 triệu tờ khai, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, số tờ khai xuất khẩu đạt 7,11 triệu tờ khai, tăng 7,8% và nhập khẩu đạt 6,63 triệu tờ khai, tăng 5,1%. Số lượng doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa là 93 nghìn doanh nghiệp, giảm nhẹ 1,2% so với cùng kỳ năm trước.
Đối với công tác thu NSNN, năm 2021, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu NSNN theo Nghị quyết số 128/2020/QH14 là 315.000 tỷ đồng, Ban cán sự Đảng Bộ Tài chính giao chỉ tiêu phấn đấu thu NSNN năm 2021 là 335.000 tỷ đồng. Kết quả, tổng thu NSNN năm 2021 ước đạt 370.000 tỷ đồng bằng 117,46% dự toán thu NSNN (315.000 tỷ đồng), bằng 110,45% chỉ tiêu phấn đấu (335.000 tỷ đồng), tăng 19,2% so với cùng kỳ năm trước.