Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU: Bước đột phá thành công

Mức cam kết cao nhất trong số những FTA của Việt Nam

Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) được khởi động và kết thúc trong bối cảnh quan hệ song phương Việt Nam - EU ngày càng phát triển tốt đẹp, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế - thương mại. Cơ cấu xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và EU có đặc điểm nổi bật là bổ sung mạnh mẽ cho nhau. Trên cơ sở đó có thể khẳng định tiềm năng sau khi ký kết sẽ là rất lớn, đem lại lợi ích cho người dân và cộng đồng kinh tế cả hai nước.

Hiệp định này sẽ xóa bỏ gần như toàn bộ thuế quan trong thương mại hàng hóa giữa hai nền kinh tế, lên tới hơn 99% số dòng thuế. Với rất ít số dòng thuế còn lại, hai bên dành cho nhau hạn ngạch thuế quan hoặc cắt giảm thuế quan một phần. Đây có thể được coi là mức cam kết cao nhất mà Việt Nam đạt được trong các FTA đã được ký kết từ trước tới nay. Việc cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ được coi là một trong những bước đột phá thành công của Hiệp định EVFTA, góp phần thúc đẩy quan hệ thương mại Việt Nam - EU. Nhờ đó sẽ mở rộng thị trường cho hàng hóa xuất khẩu, đặc biệt là những mặt hàng có thế mạnh của hai bên như: dệt may, giày dép, nông thủy sản, đồ gỗ của Việt Nam và máy móc, thiết bị, ô tô xe máy, một số loại nông sản của EU…

Bên cạnh việc xóa bỏ thuế quan, Việt Nam cũng sẽ gỡ bỏ hầu hết các loại thuế xuất khẩu. Hiệp định này cũng sẽ tạo ra những cơ hội tiếp cận thị trường mới trong lĩnh vực dịch vụ và đầu tư. Việt Nam đã đồng ý với việc tự do hóa thương mại trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, viễn thông, giao thông bưu chính và chuyển phát nhanh. Việt Nam sẽ mở cửa thị trường cho EU, như thông qua việc dỡ bỏ hoặc hạ bớt những hạn chế trong lĩnh vực sản xuất các mặt hàng thực phẩm hoặc đồ uống, cũng như trong các lĩnh vực phi thực phẩm.

Trong lĩnh vực đầu tư, các cam kết nhằm đảm bảo một môi trường đầu tư, kinh doanh cởi mở, thông thoáng hơn trong Hiệp định EV FTA sẽ giúp thúc đẩy luồng vốn đầu tư chất lượng cao của EU và cả các đối tác khác vào Việt Nam. Với quy mô và tiềm năng phát triển đầu tư của EU, nước ta có cơ hội trở thành địa bàn trung chuyển, kết nối cho hoạt động thương mại và đầu tư của EU trong khu vực. Điều này sẽ thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng tích cực của Việt Nam.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết thêm, trong quá trình đàm phán, hai bên đã rất linh hoạt trên nguyên tắc xây dựng, hai bên cùng có lợi, EU đã tạo điều kiện cho Việt Nam trong nhiều lĩnh vực với lộ trình phù hợp với trình độ phát triển, từ đó sẽ nâng dần khả năng cạnh tranh sản phẩm của hàng hóa Việt Nam.

Cơ hội lớn cho doanh nghiệp

Với mức độ cam kết đã đạt được, Hiệp định EVFTA được đánh giá mang tính toàn diện, chất lượng cao và đảm bảo cân bằng lợi ích cho cả Việt Nam và EU, góp phần thúc đẩy hợp tác phát triển thương mại đầu tư. Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, Hiệp định EVFTA là cơ hội thuận lợi để hai bên tăng cường quy mô trong hợp tác thương mại. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, tác động cộng hưởng của Hiệp định này là rất lớn đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế, đổi mới của các doanh nghiệp Việt Nam giúp các doanh nghiệp, các nhà đầu tư của các nước, của Việt Nam ngày càng tăng trưởng tại các thị trường mà hai bên có FTA. Việt Nam có cơ hội tiếp cận các công nghệ sản xuất quy mô lớn, chất lượng cao tiên tiến từ các nước EU. Đặc biệt, các mặt hàng nông nghiệp của Việt Nam đã được EU dành cho thuế suất ưu đãi. Về phần mình, Việt Nam cũng có những biện pháp để tạo điều kiện cho các sản phẩm nông sản thế mạnh của EU nhập khẩu vào Việt Nam.

Được biết, đây là Hiệp định đầu tiên mà EU đã đạt được với một nước đang phát triển. Do đó, Hiệp định cũng chứa sự cân bằng với một giai đoạn chuyển đổi để Việt Nam có thể thích nghi. Theo Đại sứ, Trưởng phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam Franz Jessen: Hiệp định này là dấu mốc quan trọng trong hợp tác thương mại giữa EU và ASEAN. Sau việc hoàn tất FTA với

Singapore, đây là FTA thứ 2 giữa EU với một nước ASEAN. Hiệp định này đã tạo ra một hình mẫu mới, tốt hơn và hiện đại hơn đối với các FTA giữa EU và các nước đang phát triển.

Bà Malstrom, Cao ủy Thương mại EU cho biết: Việt Nam là một trong những nền kinh tế đang phát triển. Khi Hiệp định này đi vào thực thi, nó sẽ mang lại những cơ hội mới quan trọng cho doanh nghiệp của cả hai phía thông qua việc tăng cường khả năng tiếp cận thị trường đối với hàng hóa và dịch vụ. Có khoảng 31 triệu việc làm ở châu Âu phụ thuộc vào xuất khẩu, do đó việc có được sự tiếp cận thuận lợi hơn với một thị trường mới nổi và phát triển nhanh như Việt Nam, một nước có tới 90 triệu người tiêu dùng, là một tin tức hết sức tốt lành. Đồng thời, những nhà xuất khẩu Việt Nam cũng sẽ có được sự tiếp cận dễ dàng hơn đối với thị trường EU khi xuất khẩu các sản phẩm của mình, góp phần mang lại một sự thúc đẩy quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nhấn mạnh, cơ hội dành cho các doanh nghiệp Việt Nam là rất lớn, tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ. Các doanh nghiệp cần nỗ lực hết sức mình trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh và đảm bảo các tiêu chuẩn xuất khẩu của EU. Nhờ đó mới tận đụng được tối đa cơ hội từ Hiệp định.

Kết quả đàm phán FTA Việt Nam - EU

Thương mại hàng hóa

Đối với xuất khẩu của Việt Nam, ngay khi Hiệp định có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU. Sau 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đối với khoảng 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, EU cam kết dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.

Cam kết của EU với một số lĩnh vực quan trọng:

- Dệt may, giày dép và thủy sản (trừ cá ngừ đóng hộp và cá viên): EU sẽ xóa bỏ hoàn toàn thuế nhập khẩu cho các sản phẩm của Việt Nam trong vòng 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực. Với cá ngừ đóng hộp, EU đồng ý dành cho Việt Nam một lượng hạn ngạch thuế quan thỏa đáng.

- Gạo: EU dành cho Việt Nam một lượng hạn ngạch đáng kể đối với gạo xay xát, gạo chưa xay xát và gạo thơm. Gạo nhập khẩu theo hạn ngạch này được miễn thuế hoàn toàn. Riêng gạo tấm, thuế nhập khẩu sẽ được xóa bỏ theo lộ trình. Đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế nhập khẩu về 0% trong vòng 7 năm.

- Mật ong: EU sẽ xóa bỏ thuế ngay khi Hiệp định có hiệu lực và không áp dụng hạn ngạch thuế quan.

- Toàn bộ các sản phẩm rau củ quả, rau củ quả chế biến, nước hoa quả khác, túi xách, vali, sản phẩm nhựa, sản phẩm gốm sứ thủy tinh: về cơ bản sẽ được xóa bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực.

Cam kết của Việt Nam đối với một số mặt hàng xuất khẩu chínhcủa EU:

- Ô tô, xe máy: Việt Nam cam kết đưa thuế nhập khẩu về 0% sau từ 9 tới 10 năm; riêng xe máy có dung tích xy-lanh trên 150 cm3 có lộ trình xóa bỏ thuế nhập khẩu là 7 năm;

- Rượu vang, rượu mạnh, bia, thịt lợn và thịt gà: Việt Nam đồng ý xóa bỏ thuế nhập khẩu trong thời gian tối đa là 10 năm.

Về thuế xuất khẩu, Việt Nam cam kết xóa bỏ phần lớn thuế xuất khẩu sau lộ trình nhất định; chỉ bảo lưu thuế xuất khẩu đối với một số sản phẩm quan trọng, trong đó có dầu thô và than đá.

Các nội dung khác liên quan tới thương mại hàng hóa: Việt Nam và EU cũng thống nhất các nội dung liên quan tới thủ tục hải quan, SPS, TBT, phòng vệ thương mại, v.v, tạo khuôn khổ pháp lý để hai bên hợp tác, tạo thuận lợi cho xuất khẩu, nhập khẩu của các doanh nghiệp.

Thương mại dịch vụ và đầu tư

Cam kết của Việt Nam và EU về thương mại dịch vụ đầu tư nhằm tạo ra một môi trường đầu tư cởi mở, thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp hai bên. Cam kết của Việt Nam có đi xa hơn cam kết trong WTO. Cam kết của EU cao hơn trong cam kết trong WTO và tương đương với mức cam kết cao nhất của EU trong những Hiệp định FTA gần đây của EU.

Các lĩnh vực mà Việt Nam cam kết thuận lợi cho các nhà đầu tư EU gồm một số dịch vụ chuyên môn, dịch vụ tài chính, dịch vụ viễn thông, dịch vụ vận tải, dịch vụ phân phối. Hai bên cũng đưa ra cam kết về đối xử quốc gia trong lĩnh vực đầu tư, đồng thời thảo luận về nội dung giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và nhà nước.

Mua sắm của Chính phủ

Việt Nam và EU thống nhất các nội dung tương đương với Hiệp định mua sắm của Chính phủ (GPA) của WTO. Với một số nghĩa vụ như đấu thầu qua mạng, thiết lập cổng thông tin điện tử để đăng tải thông tin đấu thầu, v.v, Việt Nam có lộ trình để thực hiện. EU cũng cam kết dành hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam để thực thi các nghĩa vụ này.

Việt Nam bảo lưu có thời hạn quyền dành riêng một tỷ lệ nhất định giá trị các gói thầu cho nhà thầu, hàng hóa, dịch vụ và lao động trong nước.

Sở hữu trí tuệ

Cam kết về sở hữu trí tuệ gồm cam kết về bản quyền, phát minh, sáng chế, cam kết liên quan tới dược phẩm và chỉ dẫn địa lý, v.v. Về cơ bản, các cam kết về sở hữu trí tuệ của Việt Nam là phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Về chỉ dẫn địa lý, khi Hiệp định có hiệu lực, Việt Nam sẽ bảo hộ trên 160 chỉ dẫn địa lý của EU (bao gồm 28 thành viên) và EU sẽ bảo hộ 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam. Các chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đều liên quan tới nông sản, thực phẩm, tạo điều kiện cho một số chủng loại nông sản của Việt Nam xây dựng và khẳng định thương hiệu của mình tại thị trường EU.

Các nội dung khác

Hiệp định EVFTA cũng bao gồm các Chương liên quan tới cạnh tranh, doanh nghiệp nhà nước, phát triển bền vững, hợp tác và xây dựng năng lực, pháp lý - thể chế. Các nội dung này phù hợp với hệ thống pháp luật của Việt Nam, tạo khuôn khổ pháp lý để hai bên tăng cường hợp tác, thúc đẩy sự phát triển của thương mại và đầu tư giữa hai Bên.

Nguồn: Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế