Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng chia sẻ, Hội nghị ngành Công Thương khu vực Miền Trung - Tây Nguyên năm 2016 được tổ chức nhằm đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển ngành Công Thương của các tỉnh, thành phố khu vực Miền Trung -Tây Nguyên năm 2015 và 6 tháng đầu năm 2016, qua đó đề ra nhiệm vụ, giải pháp thực hiện 6 tháng cuối năm 2016. Trong tất cả các Hội nghị, Thứ trưởng cho rằng việc trao đổi thông tin, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc có liên quan trong công tác quản lý Nhà nước của các Sở, ngành ở địa phương nhằm tăng cường liên kết, hợp tác phát triển ngành Công Thương là vấn đề quạn trọng cần được lưu tâm. Bên cạnh đó, việc trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, đề ra giải pháp phát triển các chuyên ngành của các tỉnh, thành phố khu vực Miền Trung -Tây Nguyên cũng được đề cao, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong khu vực gặp gỡ, tìm kiếm cơ hội hợp tác xúc tiến đầu tư, tăng cường các hoạt động liên kết, phát triển sản xuất kinh doanh, đẩy mạnh giao thương giữa các địa phương trong khu vực.
Đối với khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho rằng còn nhiều tiềm năng để phát triển, đây cũng là khu vực có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế, xã hội của các nước. Trong thời gian qua, mặc dù khu vực này đã đạt được nhiều kết quả khích lệ. Tuy nhiên, để có thể phát triển nhanh, mạnh, cần giải quyết các vấn đề còn tồn tại liên quan đến tốc độ tăng trưởng, quản lý thị trường nhất là hàng giả hàng nhái đối với các mặt hàng trong đó có mặt hàng phân bón, có những chính sách ưu đãi, ưu tiên cho doanh nghiệp, thương nhân phát triển, v.v...
Báo cáo về tình hình thực hiện năm 2015 và 6 tháng đầu năm 2016 của ngành Công Thương 15 tỉnh, thành phố khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, ông Phạm Thái, Giám đốc Sở Công Thương Đắk Lắk cho biết, hoạt động sản xuất công nghiệp của Vùng có mức tăng trưởng khá và cao hơn so với mức tăng trưởng chung của cả nước, cơ cấu nội bộ công nghiệp có bước chuyển dịch với tỷ trọng của công nghiệp chế biến,chế tạo tăng dần. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ xã hội khu vực Miền Trung - Tây Nguyên có mức tăng cao. Công tác xúc tiến thương mại được đẩy mạnh, việc điều chỉnh, bổ sung chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hội chợ, triển lãm đã tạo điều kiện cho doanh nghiệp giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm và mở rộng thị trường, giải phóng hàng tồn kho. Các tỉnh trong khu vực đã chủ động mở rộng tìm kiếm khách hàng tại các thị trường mới thâm nhập, tuy nhiên kim ngạch còn thấp tại các thị trường Châu Phi, Nam Mỹ, các doanh nghiệp đã tận dụng khai thác nhiều lợi thế hàng hóa Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan do các Hiệp định Thương mại tự do song phương và đa phương mà Việt Nam đã ký kết để đẩy mạnh kinh doanh xuất nhập khẩu.
Bên cạnh đó, hạ tầng phục vụ nhu cầu phát triển công nghiệp, thương mại được quan tâm đầu tư, cải thiện đáng kể. Công tác quản lý thị trường được chỉ đạo thường xuyên góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, ổn định thị trường trong tỉnh, đồng thời nâng cao nhận thức của cá nhân, cơ sở kinh doanh trong việc chấp hành quy định của pháp luật trong kinh doanh.
Tuy nhiên, ông Phạm Thái cũng chỉ ra rằng, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì cũng còn những hạn chế còn tồn tại như chủ trương, cơ chế chính sách hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh đã được ban hành, nhưng việc hướng dẫn cụ thể, tổ chức triển khai thực hiện còn chậm nên chưa hiệu quả, sản xuất còn nhiều khó khăn, sức mua của thị trường còn yếu, khả năng cạnh tranh của nhiều sản phẩm còn thấp, số lượng doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động có xu hướng tăng lên. Công tác quy hoạch nhìn chung chưa đồng bộ, còn thiếu tầm nhìn chiến lược, chưa lường hết khó khăn của nền kinh tế và diễn biến của thị trường. Giá trị sản xuất công nghiệp tuy có tăng so với năm 2015 và 6 tháng đầu năm 2016 nhưng có xu hướng chững lại. Hạ tầng phục vụ phát triển công nghiệp vẫn còn hạn chế, đầu tư hạ tầng vào các cụm công nghiệp còn chậm. Các loại hình thương mại hiện đại đã hình thành nhưng chưa nhiều. Hệ thống phân phối chủ yếu nhỏ lẻ, bộc lộ nhiều yếu kém, thiếu tính liên kết và tính chuyên nghiệp trong phân phối trước yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Kim ngạch xuất khẩu đạt thấp, cơ cấu chuyển dịch chậm, tốc độ tăng trưởng còn thấp. Phần lớn sản phẩm xuất khẩu của các địa phương thường là những sản phẩm đơn giản như cà phê, hạt điều, sắn lát, gia công nên sức cạnh tranh còn hạn chế, v.v...
Tham luận tại Hội nghị về kinh nghiệm trong quản lý và thu hút đầu tư vào cụm công nghiệp, ông Nguyễn Thanh, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, hiện nay công tác quản lý các cụm công nghiệp trên địa bàn Huế hoạt động theo 2 mô hình là thành lập Trung tâm phát triển cụm công nghiệp thành phố Huế và hình thức hoạt động kiêm nhiệm phân cấp phối hợp quản lý cụm công nghiệp. Qua quá trình hoạt động, mỗi mô hình đều phát huy những thế mạnh riêng và đem lại những kết quả nhất định. Cụ thể giá trị sản xuất công nghiệp trong năm 2015 đạt 2.750 tỷ đồng, góp phần tăng nguồn thu ngân sách của địa phương và giải quyết việc làm cho 6.500 người lao động.
Tuy nhiên, ông Thanh cũng chỉ ra rằng, công tác quản lý và thu hút đầu tư vào các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn gặp những khó khăn nhất định như nhu cầu vốn đầu tư cho các cụm công nghiệp quá lớn trong khi nguồn vốn thực hiện đầu tư bao gồm nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách và nguồn huy động từ doanh nghiệp còn thấp dẫn đến hạ tầng chưa được đầu tư hoàn chỉnh, công tác giải phóng mặt bằng, bàn giao chưa tốt làm giảm khả năng thu hút đầu tư vào các cụm công nghiệp. Công tác quản lý còn gặp khó khăn do đa phần các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh trong khu công nghiệp là những doanh nghiệp vừa và nhỏ nên bộ máy quản lý chưa bài bản.
Để giải quyết những hạn chế đã nêu trên, ông Thanh cũng đưa ra những đề xuất trong đó chú trọng đến việc tăng cường tham gia các chương trình xúc tiến thương mại nhằm kêu gọi đầu tư vào các cụm công nghiệp trên địa bàn. Cân đối nguồn lực địa phương, bố trí vốn đầu tư hạ tầng cho các cụm công nghiệp đồng thời tranh thủ các nguồn vốn Trung ương hỗ trợ đầu tư hạ tầng cho các cụm công nghiệp trên địa bàn. Giám đốc Sở Công Thương Thừa Thiên Huế cũng đề xuất Bộ Công Thương quan tâm bố trí nguồn kinh phí hàng năm từ nguồn khuyến công quốc gia hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng cho các cụm công nghiệp. Cùng với đó, sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định về quản lý, phát triển cụm công nghiệp nhằm tạo ra khung pháp lý thống nhất quản lý, thúc đẩy phát triển các cụm công nghiệp góp phần phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn một cách bền vững.
Tham luận về quá trình tham gia Hội nhập kinh tế quốc tế trên địa bàn tỉnh, ông Nguyễn Đình Phúc, Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng nhấn mạnh, đối với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế nước ta đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ nhưng để thực thi vẫn còn nhiều vướng mắc. Hiện nay, tại Việt Nam nói chung cũng như Đà Nẵng nói riêng chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động, vốn ít, vay ngân hàng khó và lãi suất cao. Chính vì vậy, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp là vấn đề cốt lõi. Khi chưa có FTA, các doanh nghiệp phải đối mặt với rất nhiều rào cản. Hiện nay, khi đã hội nhập, các rào cản đã được xóa bỏ hoặc hạ xuống mức thấp. Doanh nghiệp có cơ hội mở rộng giao lưu, quy mô thị trường từ đó cũng lớn hơn so với lúc bảo hộ, tuy nhiên đi cùng với đó là quá trình cạnh tranh khốc liệt hơn. Chính vì vậy, để dành được phần thắng lợi khi tham gia FTA thì phải chiếm được thị trường trong nước trước khi đáp ứng được yêu cầu của các nước trong khu vực. Để làm được điều này phải nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp lên mức cao nhất.
Vấn đề thứ hai mà Đà Nẵng gặp phải hiện nay liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm. Trước ý kiến đưa ra về biên chế đối với lực lượng quản lý thị trường đối với lĩnh vực này còn hạn chế. Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho rằng, đây là vấn đề gây nhức nhối thời gian qua, tuy nhiên cùng với việc tăng biên chế, để giải quyết những bức xúc đang diễn ra hiện nay, Đà Nẵng cần rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính. Lĩnh vực nào cần kiểm soát sẽ kiểm soát, còn lại cần tạo điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp hoạt động.
Tham luận về kinh nghiệm trong quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng thương mại tại địa phương, ông Lê Minh Nhất, Sở Công Thương Kom Tum cho biết, trong giai đoạn 2011 - 2015, Kon Tum đã xây dựng mới 5 chợ, đầu tư cải tạo, nâng cấp 4 chợ trung tâm và 1 chợ xã góp phần làm thay đổi diện mạo cho ngành thương mại trên địa bàn. Tuy được đầu tư nhưng hạ tầng thương mại không đồng bộ với quá trình đô thị hóa nên chưa đáp ứng được tiêu chuẩn hiện hành. Hiện nay tỉnh cũng chưa có trung tâm tổ chức hội chợ, triển lãm. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do kết cấu hạ tầng thương mại chậm đổi mới, công tác quản lý Nhà nước về đầu tư còn nhiều bất cập, quản lý thực hiện quy hoạch còn yếu, chưa có chính sách thích hợp để huy động tiềm năng và nguồn lực cho đầu tư phát triển hạ tầng thương mai.
Từ những khó khăn vướng mắc trên, lãnh đạo Sở Công Thương Kon Tum cũng đưa ra những giải pháp thực hiện trong thời gian tới, trong đó chú trọng đến công tác quản lý quy hoạch đối với hạ tầng thương mại, tranh thủ nguồn vón từ các chương trình mục tiêu, các nguồn vốn khác nhằm thực hiện tốt việc đầu tư, kêu gọi xã hội hóa đầu tư vào lĩnh vực chợ, trung tâm thương mại, rà soát, dành quỹ đất cho xây dựng mạng lưới chợ, xây dựng kế hoạch đầu tư phát triển hạ tầng thương mại trên địa bàn tỉnh giai đoan 2016 - 2020 với mục tiêu đến năm 2020 tối thiểu 5% chợ nông thôn trên địa bàn được nâng cấp, 50% số xã có chợ đạt tiêu chuẩn theo tiêu chí nông thôn mới, v.v...
Trả lời những kiến nghị của Sở Công Thương Kon Tum về điều chỉnh sản lượng điện năm 2016, ông Lê Tuấn Phong, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng khẳng định, có thể điều chỉnh được sản lượng của các nhà máy điện năm 2016. Đối với sản lượng điện trong năm 2017, Tổng cục Năng lượng sẽ phối hợp với Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn để phân bố sản lượng cung cầu.
Liên quan đến vấn đề phát triển công nghiệp hỗ trợ, ông Bùi Trường Thắng, Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ cho biết, về phát triển nguyên phụ liệu khu vực Miền Trung, trong 10 năm qua, kim ngạch tăng trưởng bình quân nằm trong top 5 các doanh nghiệp xuất khẩu. Năm 2015 đạt 27,2 tỷ USD, hai thị trường chính mà Việt Nam hướng tới là Mỹ và EU.
Điểm yếu của ngành công nghiệp phụ trợ của Việt Nam là gia công, nguyên phụ liệu nhập khẩu, giá trị gia tăng thấp. Cụ thể, bông mới đáp ứng 2%, sơ đáp ứng được 60%, sợi là 70%, vải là 50%, chủ yếu là dệt kim còn dệt thoi là 30%, quy, chỉ cơ bản đáp ứng được. Bên cạnh đó, nguyên phụ liệu cho lĩnh vực trang trí còn yếu do khâu thiết kế yếu.
Hiện nay, Việt Nam đã ký 13 Hiệp định Thương mại tự do, trong đó có TPP và FTA Việt Nam - EU. Hàng dệt may vào Mỹ sẽ giảm từ 17% về 0%, vào EU sẽ giảm từ 12% về 0%. Chính vì vậy, việc nâng cao kim ngạch ngành dệt may, đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ là vấn đề tất yếu. Trong thời gian tới, Bộ Công Thương đã có định hướng, cụ thể đối với vải, tập trung vải dệt thoi, đẩy mạnh phát triển hàng dệt kim. Tuy nhiên, khâu nhuộm và hoàn tất đòi hỏi chi phí lớn. Vì vậy, đối với các dự án đầu tư nguyên phụ liệu cần xây dựng khu công nghiệp tập trung trong đó có xử lý nước thải, kêu gọi đầu tư không phân biệt đầu tư trong nước và nước ngoài, nhưng không quá ưu đãi cho các doanh nghiệp nước ngoài. Ông Bùi Trường Thắng cũng lưu ý, đối với sản xuất vải nhuộm hoàn tất vai trò năng lực của chủ đầu tư rất quan trọng, cần xem xét các chủ đầu tư đó có liên hệ với các khách hàng lớn của Việt Nam hay không. Đặc biệt là vấn đề xử lý môi trường.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng đánh giá cao những kết quả mà ngành Công Thương khu vực Miền Trung - Tây Nguyên đã đạt được trong thời gian qua. Thứ trưởng cũng cho rằng, để đạt được mục tiêu kế hoạch năm 2016, góp phần quan trọng vào việc thực hiện kế hoạch 5 năm 2016-2020 và thực hiện thắng lợi các mục tiêu chung của toàn ngành Công Thương, Bộ Công Thương nhất trí nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra trong báo cáo. Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng đề nghị các địa phương, đặc biệt là các Sở Công Thương quan tâm triển khai một số nội dung như sau:
Thứ nhất, các Sở Công Thương cần tập trung triển khai nghiêm túc Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 07 tháng 01 năm 2016 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2016 ; Chương trình hành động của ngành Công Thương thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP.
Thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh thực hiện nhiệm vụ, giải pháp cụ thể về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh theo Nghị quyết số 19-2016/NQ-CP ngày 28 tháng 4 năm 2016 của Chính phủ; Tập trung rà soát về điều kiện kinh doanh của ngành nhằm triển khai đồng bộ, nhất quán các quy định của pháp luật liên quan đến đầu tư kinh doanh, nhất là Luật Đầu tư năm 2014 và Luật Doanh nghiệp năm 2014.
Cần quan tâm hơn nữa đến việc phát triển hạ tầng các khu, cụm công nghiệp; công tác khuyến công để hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp của các địa phương. Tiếp tục thực hiện cải cách hành chính, đặc biệt là thủ tục hành chính, đơn giản hoá quy trình và thủ tục, giảm mạnh thời gian và chi phí trong thực hiện thủ tục hành chính; nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và người dân; khuyến khích tiêu dùng trong nước nhằm thúc đẩy sản xuất phát triển.
Tổ chức triển khai có kết quả công tác tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, kế hoạch sắp xếp cổ phần hóa, bảo đảm đúng tiến độ đã được phê duyệt. Kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Tập trung giải quyết khó khăn, vướng mắc để khẩn trương đẩy nhanh tiến độ xây dựng, sớm hoàn thành và đưa vào sử dụng các công trình quan trọng Quốc gia, công trình trọng điểm của Ngành, của địa phương.
Tiếp tục thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, đào tạo về lĩnh vực hội nhập khu vực nói chung và về các Quy tắc xuất xứ (trong các FTA) nói riêng để giúp các doanh nghiệp nắm bắt kịp thời những quy định mới, áp dụng hiệu quả các kết quả do các Hiệp định FTA mang lại.
Tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp của Đề án phát triển thị trường trong nước gắn với việc thực hiện Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam giai đoạn 2014 - 2020, chương trình phát triển thương mại điện tử quốc gia, chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo. Phát triển mạnh hệ thống phân phối; tổ chức các hoạt động kết nối cung cầu, trước hết là đối với những mặt hàng nông sản có tính mùa vụ. Phối hợp triển khai công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, hỗ trợ kết nối tiêu thụ các sản phẩm nông sản thực phẩm an toàn vào hệ thống phân phối nhằm tăng khả năng tiếp cận với thực phẩm an toàn cho người dân.
Triển khai các chương trình bình ổn thị trường, giảm thiểu hiện tượng đầu cơ, tích trữ hàng, hạn chế việc tăng giá tùy tiện ngoài thị trường; Thực hiện và triển khai tốt công tác quản lý thị trường; công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng vi phạm an toàn thực phẩm.Tích cực triển khai, nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến thương mại thông qua việc tổ chức tham gia các hội chợ, triển lãm chuyên ngành trong và ngoài nước, tập trung vào các ngành hàng xuất khẩu có thế mạnh của khu vực như thủy sản, nông sản, nhằm củng cố, phát triển thị trường xuất khẩu truyền thống và khai thác thị trường xuất khẩu mới.
Kết thúc Hội nghị, ông Phạm Thái - Giám đốc Sở Công Thương Đắk Lắc đã trao cờ luân lưu tổ chức Hội nghị ngành Công Thương khu vực Miền Trung - Tây Nguyên năm 2017 cho ông Nguyễn Thanh - Giám đốc Sở Công Thương Thừa Thiên Huế dưới sự chứng kiến của Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng, ông Nguyễn Tuấn Hà, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk và ông Ngô Quang Trung, Cục trưởng Cục Công nghiệp địa phương
