Để phân tích hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp, cần tính và phân tích các chỉ tiêu sau đây:
a) Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính tổng quát.
Chỉ tiêu này được xác định bằng công thức:
Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính tổng quát
=
Kết quả thu được từ hoạt động đầu tư tài chính
Chi phí cho hoạt động đầu tư tài chính
Kết quả thu được từ hoạt động đầu tư tài chính, có thể là:
- Doanh thu từ hoạt động đầu tư tài chính.
- Lợi nhuận thu được từ hoạt động đầu tư tài chính.
Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng chi phí chi ra cho hoạt động đầu tư tài chính trong kỳ, thì thu được bao nhiêu đồng kết quả hoạt động đầu tư tài chính. Chỉ tiêu này càng cao, chứng tỏ hiệu quả của hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp càng lớn. Để nâng cao chỉ tiêu này, một mặt doanh nghiệp phải tìm mọi biện pháp tăng nhanh quy mô kết quả đầu ra (doanh thu hoặc lợi nhuận), mặt khác, cần giảm chi phí hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp.
Trong đó, cần xem xét các chỉ tiêu
Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn
=
Kết quả thu được từ hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn
Chi phí cho hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn
Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng chi phí hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn trong kỳ thì thu được bao nhiêu đồng kết quả đầu ra.
Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính dài hạn
=
Kết quả thu được từ hoạt động đầu tư tài chính dài hạn
Chi phí cho hoạt động đầu tư tài chính dài hạn
Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng chi phí hoạt động đầu tư tài chính dài hạn trong kỳ thì thu được bao nhiêu đồng kết quả đầu ra (doanh thu hoặc lợi nhuận).
b) Hiệu quả sử dụng vốn hoạt động đầu tư tài chính tổng hợp theo doanh thu: Là tỷ số giữa tổng mức doanh thu với tổng vốn đầu tư cho hoạt động tài chính doanh nghiệp. Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn hoạt động đầu tư tài chính trong kỳ thì thu được bao nhiều đồng doanh thu. Chỉ tiêu này càng cao, phản ánh hiệu quả sử dụng vốn hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp trong kỳ càng lớn. Để nâng cao chỉ tiêu này, một mặt phải tăng quy mô về doanh thu, mặt khác phải sử dụng tiết kiệm và hợp lý cơ cấu vốn của hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp. Để giải quyết hợp lý cơ cấu vốn của hoạt động đầu tư tài chính, doanh nghiệp cần tập trung giải quyết những vấn đề sau đây:
- Đảm bảo tỷ lệ thích hợp giữa vốn cho hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn và dài hạn.
- Đảm bảo tỷ lệ thích hợp giữa danh mục các loại hình đầu tư khác nhau (đầu tư các loại cổ phiếu, chứng khoán, hàng hoá, bất động sản, và các tài sản khác).
- Giảm tuyệt đối các khoản vốn đầu tư vào các hoạt động đầu tư tài chính không có hiệu quả hoặc không mang lại hiệu quả kinh tế cao.
c) Tỷ suất lợi nhuận theo tổng số vốn đầu tư của hoạt động đầu tư tài chính: Là tỷ số giữa tổng mức lợi nhuận thu được từ hoạt động đầu tư tài chính với tổng số vốn của hoạt động đầu tư tài chính. Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn của hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp trong kỳ thì thu được bao nhiêu đồng về lợi nhuận. Chỉ tiêu này càng cao, chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn trong hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp càng lớn.
Từ các chỉ tiêu tổng quát trên, có thể tính và phân tích các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính dài hạn và ngắn hạn. Ngoài ra, còn có thể chi tiết hơn việc phân tích hiệu quả của từng danh mục đầu tư tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, cổ phần và các hoạt động đầu tư tài chính khác.
Ví dụ: Cho tài liệu về tình hình hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp năm 2002 như sau.
Tình hình hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp.
Đơn vị tính: Triệu đồng
STT
Chỉ tiêu
Kế hoạch
Thực hiện
So sánh
Số tiền
Tỷ lệ (%)
Hoạt động đầu tư tài chính doanh nghiệp
1
Tổng số vốn hoạt động đầu tư tài chính
3870
4999
1129
29,17
2
Doanh thu từ hoạt động đầu tư tài chính
696
1284
588
84,48
3
Chi phí hoạt động đầu tư tài chính
294
461
167
56,8
4
Tổng mức lợi nhuận hoạt động đầu tư tài chính
402
826
424
105,47
A
Hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn
1
Tổng số vốn đầu tư
1500
2000
500
33
2
Doanh thu
135
193
58
42,96
3
Chi phí
53
64
11
20,75
4
Tổng mức lợi nhuận
82
129
47
36,43
B
Hoạt động đầu tư tài chính dài hại
1
Tổng số vốn đầu tư
2370
2999
629
26,54
2
Doanh thu
561
1091
530
94,47
3
Chi phí
241
394
153
63,49
4
Tổng mức lợi nhuận
320
697
377
117,81
Yêu cầu: Phân tích hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính năm 2002 của doanh nghiệp theo tài liệu trên.
Căn cứ vào tài liệu ở bảng trên, tính các chỉ tiêu sau đây:
a) Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính tổng quát
- Theo tổng doanh thu:
Kế hoạch:
Thực hiện:
- Theo tổng mức lợi nhuận:
Kế hoạch:
Thực hiện:
Kết quả tính toán trên cho thấy: Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính tổng quát tính theo doanh thu và lợi nhuận đều tăng.
- Nếu tính theo doanh thu, cứ một đồng chi phí hoạt động đầu tư tài chính theo kế hoạch thì tạo ra được 2,367 đồng doanh thu nhưng theo thực tế tạo ra được 2,785 đồng doanh thu, nhưng theo thực tế so với kế hoạch tăng 0,418 đồng.
- Nếu tính theo lợi nhuận, cứ một đồng chi phí hoạt động đầu tư tài chính theo kế hoạch thì tạo ra 1,367 đồng lợi nhuận, theo thực tế tạo ra 1,791 đồng lợi nhuận, thực tế so với kế hoạch tăng 0,424 đồng.
- Điều đó khẳng định, quản trị doanh nghiệp rất chú trọng đến việc nâng cao hiệu quả của hoạt động đầu tư tài chính doanh nghiệp.
Để có nhận xét sâu sắc hơn, cần phân tích hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn và hoạt động đầu tư tài chính dài hạn:
- Đối với hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn, hiệu quả tính theo doanh thu: Kế hoạch: , Thực hiện: ,
Nếu tính theo lợi nhuận:
Kế hoạch: , Thực hiện: .
- Đối với hoạt động đầu tư tài chính dài hạn, hiệu quả tính theo doanh thu: Kế hoạch: , Thực hiện: .
Nếu tính theo lợi nhuận: Kế hoạch: , Thực hiện: .
Từ kết quả tính toán ở trên cho thấy: Hiệu quả hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn cao hơn so với hoạt động đầu tư tài chính dài hạn. Điều đó được thể hiện ở chỗ: Một đồng chi phí cho hoạt động đầu tư tài chính dài hạn trong năm thì tạo ra được 2,77 đồng doanh thu và 1,77 đồng lợi nhuận. Nhưng một đồng chi phí cho hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn trong năm tạo ra được 3,016 đồng doanh thu, ngắn hạn so với dài hạn tăng 0,246 đồng và tạo ra 2,016 đồng lợi nhuận, ngắn hạn so với dài hạn tăng 0,246 đồng. Như vậy, quản trị doanh nghiệp cần thấy rõ điều này để lựa chọn loại hình đầu tư hợp lý hơn.
b) Hiệu quả sử dụng vốn hoạt động đầu tư tài chính tổng hợp, theo doanh thu: Kế hoạch , Thực hiện: . Nếu tính theo lợi nhuận: Kế hoạch: , Thực hiện: .
Từ kết quả tính toán trên cho thấy: Hiệu quả sử dụng vốn hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp theo doanh thu và theo lợi nhuận thực tế so với kế hoạch đều tăng. Nếu tính theo doanh thu: Một đồng vốn hoạt động đầu tư tài chính theo kế hoạch trong năm tạo ra 0,18 đồng doanh thu, nhưng thực tế tạo ra 0,26 đồng doanh thu, thực tế so với kế hoạch tăng 0,08 đồng. Nếu tính theo lợi nhuận: Một đồng vốn hoạt động đầu tư tài chính trong năm theo kế hoạch tạo ra 0,1 đồng lợi nhuận, nhưng thực tế tạo ra 0,17 đồng lợi nhuận, thực tế so với kế hoạch tăng 0,07 đồng. Như vậy, hiệu quả sử dụng vốn trong hoạt động đầu tư tài chính của doanh nghiệp đã được quản trị doanh nghiệp tìm mọi biện pháp để nâng cao.
Để đánh giá sâu sắc hơn, cần phân tích hiệu quả sử dụng vốn của hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn và dài hạn.
- Đối với hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn, hiệu quả sử dụng vốn tính theo doanh thu: Kế hoạch , Thực hiện . Nếu tính theo lợi nhuận: Kế hoạch , Thực hiện .
- Đối với hoạt động đầu tư tài chính dài hạn, hiệu quả sử dụng vốn nếu tính theo doanh thu: Kế hoạch , Thực hiện . Nếu tính theo lợi nhuận: Kế hoạch , Thực hiện .
Từ kết quả phân tích trên cho thấy: Hiệu quả sử dụng vốn trong hoạt động đầu tư tài chính dài hạn cao hơn hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn. Điều đó có nghĩa là: Cứ một đồng vốn dùng vào hoạt động đầu tư tài chính dài hạn trong năm tạo ra 0,3637 đồng doanh thu, nhưng theo hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn chỉ tạo ra 0,0965 đồng doanh thu, dài hạn so với ngắn hạn tăng 0,2672 đồng. Hoặc, cứ một đồng vốn dùng vào hoạt động đầu tư tài chính dài hạn trong năm tạo ra được 0,2324 đồng lợi nhuận, còn hoạt động đầu tư tài chính ngắn hạn chỉ tạo ra được 0,0645 đồng, dài hạn so với ngắn hạn tăng 0,1679 đồng. Như vậy, từ kết quả phân tích cả hai loại chỉ tiêu trên cho thấy: Nếu xét về chi phí thì hiệu quả đầu tư tài chính ngắn hạn cao hơn dài hạn, nhưng xét hiệu quả sử dụng vốn thì hoạt động đầu tư tài chính dài hạn cao hơn đầu tư ngắn hạn. Vậy, quản trị doanh nghiệp có nhận xét gì và nên chọn mục tiêu nào trong kinh doanh ? Điều đó còn tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của doanh nghiệp và mục tiêu của doanh nghiệp trong giai đoạn đó./.
