Nỗ lực đảm bảo nguồn cung
Báo cáo tại phiên chất vấn cuối cùng của Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV diễn ra sáng ngày 5/11/2022, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, vấn đề xăng dầu đã được Bộ trưởng báo cáo khá đầy đủ tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội ngày 28/10 của Quốc hội, trong đó có nhận định tình hình, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
Đến nay, các nguyên nhân, giải pháp vẫn nguyên giá trị như báo cáo trước đó. Tuy nhiên, những ngày qua, tình hình xăng dầu trên toàn thế giới và trong nước lại tiếp tục có những diễn biến mới.
Cụ thể, trước hết, nguồn cung xăng dầu thế giới ngày càng khan hiếm khi châu Âu và các nền kinh tế lớn gia tăng thu mua lượng dầu hiện có từ các nguồn cung chính là OPEC+ và Nga, trước bối cảnh Liên minh châu Âu công bố sẽ áp dụng gói trừng phạt thứ 8 lên Nga, trong đó bao gồm lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm của Nga.
Thứ hai, các đồng ngoại tệ sử dụng trong giao dịch nhập khẩu xăng dầu như USD hay Euro liên tục thay đổi về tỷ giá, tăng tới 0,75 điểm phần trăm trong tuần qua và dự báo có thể sẽ tiếp tục điều chỉnh trong vài tuần tới, lên đến ngưỡng khoảng 4,25 phần trăm đối với USD và khoảng 5% đối với Euro. Điều này đặt ra những khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu.
Thứ ba, việc tiếp cận vốn, ngoại tệ để được bảo lãnh nhập, hỗ trợ thanh toán của các doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối còn khó khăn do nhiều doanh nghiệp thì đã không đáp ứng được điều kiện cho vay và bảo lãnh của các ngân hàng.
Do đó, tình trạng đứt gãy cục bộ nguồn cung trong hệ thống tiếp tục diễn ra thêm ở một số nơi, nhất là những thành phố lớn, tập trung đông dân cư.
“Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành chức năng vào cuộc và đến giờ này mỗi ngành chức năng đều đã và đang làm tốt hơn chức trách, nhiệm vụ của mình. Giữa các ngành chức năng từ Bộ Công Thương cho đến Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước cũng như các ngành chức năng đã phối hợp hiệu quả hơn”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho hay.
Bộ trưởng thông tin, chiều ngày 4/11, Bộ Tài chính đã chính thức có dự kiến phương án điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam để lấy ý kiến của Bộ Công Thương, và cũng ngay trong chiều 4/11 Bộ Công Thương đã có ý kiến đồng thuận với Bộ Tài chính.
“Như vậy, nếu không có gì thay đổi lớn thì trong kỳ điều hành 11/11 này những chi phí phát sinh sẽ được cập nhật và đây cũng là một giải pháp tháo gỡ tương đối tốt”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo cụ thể cho các ngân hàng thương mại xem xét, giải quyết một cách cụ thể đối với những doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn và bảo lãnh thanh toán.
Mặt khác, Bộ Công Thương đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường trên cả nước phối hợp với cơ quan chức năng tại địa bàn tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý theo quy định hiện hành, còn có những hình phạt bổ sung thì sẽ nghiên cứu để áp dụng vào thời điểm phù hợp.
Đồng thời, Bộ Công Thương cũng đã có văn bản đề nghị chính quyền các địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước theo thẩm quyền và phối hợp với Bộ Công Thương cũng như các Bộ, ngành để giải quyết một cách dứt điểm.
“Hy vọng rằng với những nỗ lực như chúng tôi vừa báo cáo thì trong những ngày tới tình hình xăng dầu sẽ cơ bản được giải quyết”, Tư lệnh ngành Công Thương chia sẻ.
Dù vậy, cũng cần nhìn nhận thêm, thị trường xăng dầu thế giới ảnh hưởng rất lớn đến Việt Nam. Dù lượng xăng dầu sản xuất trong nước đáp ứng được khoảng 80% nhu cầu nội địa, nhưng trong 80% ấy vẫn có một nửa hoặc hơn nửa lượng dầu thô vẫn phải nhập từ thế giới để phục vụ cho sản xuất. Bên cạnh đó, Việt Nam còn khoảng trên dưới 20% là xăng dầu thành phẩm nhập từ nước ngoài, nên cũng bị tác động bởi thị trường xăng dầu thế giới.
“Song, đến giờ này, theo số liệu chúng tôi có được, sản lượng sản xuất trong nước cũng như số lượng nhập từ nước ngoài đã đạt 86% kế hoạch của cả năm, như vậy, về nguồn cung, chúng ta khẳng định là ở các doanh nghiệp, ở dự trữ thương mại các cấp là hoàn toàn bảo đảm theo kế hoạch”.
Đầu năm 2022, dự kiến mức tăng trưởng GDP của Việt Nam là 6,5%, đến nay dự báo tăng trưởng là 8%, do đó nhu cầu tăng thêm đối với mặt hàng xăng dầu cũng là rất lớn. Tuy vậy, Bộ Công Thương cũng đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng kế hoạch tăng thêm 20% so với sản lượng xăng dầu bình quân của hàng năm.
“Như vậy chúng ta sẽ có lượng xăng dầu trong nước khoảng 21 triệu tấn để đủ đáp ứng cho nhu cầu của cả nước”, Bộ trưởng khẳng định.
Điều hành sát với thực tiễn
Trả lời ý kiến của đại biểu Quốc hội về thời gian điều hành giá xăng dầu 10 ngày một lần liệu có còn phù hợp trong bối cảnh mới, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, việc điều hành đang thực hiện theo các quy định của pháp luật hiện hành, mà cụ thể là Nghị định 95/2021/NQ-CP quy định 10 ngày điều chỉnh giá xăng dầu một lần và căn cứ điều chỉnh là giá bình quân 10 ngày trước của thị trường thế giới.
“Trong phát biểu tại phiên thảo luận ngày 28/10, tôi cũng đã nói, thị trường xăng dầu rất là dị biệt trong bối cảnh thế giới hỗn loạn thế này, nên rõ ràng đã bộc lộ những khiếm khuyết trong quy định hiện hành. Chính phủ cũng đã nhận thấy điều này và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành nghiên cứu để sửa Nghị định 95 cho phù hợp với thực tiễn”, Bộ trưởng cho biết.
Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, thế giới thay đổi hàng ngày, thậm chí là hàng giờ, nên dù cố gắng đến đâu thì các quy định pháp luật bao giờ cũng có độ trễ so với thực tiễn. Hy vọng, tới đây việc sửa đổi sẽ đưa các quy định sát hơn với tình hình thực tiễn.
“Nếu như điều chỉnh 10 ngày một lần không phù hợp thì có thể phải rút xuống 5 ngày. Hoặc thậm chí nếu lấy ý kiến rộng rãi người dân và các đối tượng tác động mà thấy rằng là điều chỉnh theo ngày là ý kiến đa số, thì chúng tôi sẽ nghiên cứu để tham mưu các cấp có thẩm quyền”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Sắp xếp lại hệ thống phân phối
Liên quan đến vấn đề cấp phép xăng dầu được các đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên một lần nữa cho biết việc cấp phép thời gian qua được thực hiện theo quy định tại Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NQ-CP.
Từ khi Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên về nhận nhiệm vụ tại Bộ Công Thương, Ban Cán sự Đảng và lãnh đạo Bộ đã thống nhất quan điểm là “không cấp thêm, chỉ cấp đổi giấy phép”. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp chứng minh đủ điều kiện, đang “đặt trên bàn” lãnh đạo Bộ, cũng đến hàng chục hồ sơ như thế.
Bộ trưởng cũng thẳng thắn lý giải, hệ thống kinh doanh xăng dầu hiện nay đang khá “đa tầng, đa nấc, dẫn đến bị rối trong những tình huống như hiện nay”, và đặc biệt khi nhiều tầng nấc sẽ khéo theo tăng chi phí, cộng và giá bán lẻ.
Do đó, trong quá trình sửa đổi quy định thời gian tới, Bộ Công Thương dự kiến triển khai theo hướng sắp xếp lại hệ thống từ doanh nghiệp đầu mối đến đại lý và đến cửa hàng bán lẻ, có lẽ cũng không cần quá nhiều thương nhân phân phối, như vậy sẽ giảm được tầng nấc đi.