Ngày 11/11/2022, Tạp chí Công Thương tổ chức Tọa đàm với chủ đề: “Cải thiện năng lực nội tại, tận dụng cơ hội từ UKVFTA” với sự tham gia thảo luận, trao đổi các khách mời đại diện Cơ quan quản lý Nhà nước, chuyên gia kinh tế và đại diện hiệp hội, doanh nghiệp nhằm tập trung đánh giá về hiệu quả và những tác động của Hiệp định UKVFTA tới thương mại song phương giữa Việt Nam và Vương quốc Anh trong thời gian qua. Đồng thời đề xuất những khuyến nghị, giải pháp nhằm cải thiện năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam để nắm bắt và tận dụng tốt hơn những cơ hội mới từ UKVFTA, đặc biệt trong giai đoạn mới khi Vương quốc Anh mở rộng chuỗi cung ứng.
Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA) được áp dụng tạm thời kể từ ngày 01/01/2021 và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/5/2021.
Dù khởi đầu trong bối cảnh khó khăn do dịch bệnh Covid-19, trao đổi thương mại hàng hóa hai chiều giữa Việt Nam và Vương quốc Anh vẫn đạt mức tăng trưởng cao, thương mại song phương Việt Nam - Vương quốc Anh đạt 6,6 tỷ USD năm 2021. Tăng trưởng giá trị xuất nhập khẩu luôn ở mức 2 chữ số, riêng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Anh tăng 15,4%.
Tính riêng trong 5 tháng đầu năm 2022, mặc dù còn chịu các tác động của đại dịch Covid-19 và tình hình chính trị phức tạp trên thế giới dẫn đến đứt gãy trong chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu, kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - Vương quốc Anh vẫn đạt 2,68 tỷ USD, tương đương mức kim ngạch cùng kỳ của năm 2021.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội lớn để hợp tác, thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ từ Anh, đồng thời tham gia vào chuỗi cung ứng ngành công nghiệp, năng lượng của Anh, cũng như xuất khẩu sản phẩm công nghiệp sang Anh, tận dụng lợi thế sẵn có của Hiệp định UKVFTA.
Đây là minh chứng rõ nhất về lợi ích mà Hiệp định UKVFTA mang lại cho sự phát triển kinh tế, thương mại Việt Nam và Vương quốc Anh. Những kết quả tích cực như vậy cho phép chúng ta lạc quan vào tác động tích cực của UKVFTA đối với cả hai nước.
Tuy nhiên, dư địa để hai nước khai thác tiềm năng của FTA này còn rất lớn. Hiện tại giá trị hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam chỉ chiếm không quá 1% tổng giá trị nhập khẩu của thị trường Vương quốc Anh.
Để biến các tiềm năng trở thành lợi ích thực sự, các cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp của Việt Nam và Vương quốc Anh cần tiếp tục đánh giá, xác định những khó khăn, vấn đề còn tồn tại và tìm ra các giải pháp khắc phục một cách hiệu quả nhất.
Thực thi Hiệp định UKVFTA mang lại nhiều lợi thế cho doanh nghiệp Việt Nam
Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, Hiệp định này có lợi ích cho cả hai phía, trong đó tăng trưởng xuất khẩu của Anh sang Việt Nam tăng giúp cán cân thương mại cân bằng hơn và các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng được nhiều hơn các nguồn nguyên liệu, các công nghệ, sản phẩm mà Vương quốc Anh có thế mạnh để giúp nâng cao năng lực sản xuất và giá trị sản phẩm.
Ngược lại, đại đa số các mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh tăng của Việt Nam sang Vương quốc Anh trưởng rất tốt, có những mặt hàng tăng trưởng đến gần 100% như cà phê, hạt tiêu, cao su, rau quả, may mặc, giày dép… cho thấy các doanh nghiệp đã hướng đến thị trường Vương quốc Anh như một kênh để đa dạng hóa thị trường.
Theo ông Ngô Chung Khanh, việc thực thi Hiệp định UKVFTA mang lại nhiều lợi thế cho doanh nghiệp Việt Nam.
Đầu tiên là lợi thế về thuế, mức cắt giảm thuế của Vương quốc Anh tương đương EU trên 88% cắt giảm ngay từ khi Hiệp định có hiệu lực, tối đa lộ trình khoảng 7 năm tạo lợi thế rất tốt so với nhiều đối tác trong khu vực.
Lợi thế thứ hai là tư duy mở rộng hiện nay của Vương quốc Anh. Sau khi Brexit trong bối cảnh đa dạng hóa nguồn cung, Vương quốc Anh hướng đến các thị trường có FTA, trong đó Việt Nam là một trong những thị trường được quan tâm.
"Một điểm thuận lợi nữa, Vương quốc Anh là thị trường lớn, sức mua cao. Xuất khẩu của chúng ta sang Vương quốc Anh đạt kết quả tích cực và thặng dư chúng ta có với Vương quốc Anh so với các thị trường khác cho thấy đây là một trong những thị trường thuận lợi rất lớn", ông Khanh đánh giá.
Từ góc độ của doanh nghiệp tận dụng Hiệp định UKVFTA xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Vương quốc Anh, ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, trước Brexit Vương quốc Anh (UK) đã là một thị trường khá quan trọng của sản phẩm Việt Nam, sản phẩm gỗ xuất khẩu sang thị trường UK thường chiếm khoảng 30 - 40% trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang tất cả các nước thành viên EU.
Mặc dù UK không còn là thành viên EU nhưng nhờ có UKVFTA, năm 2021 kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam vào UK vẫn đạt trên 265 triệu USD, tăng trên 18% so với năm 2020. Trong đó, có đến trên 92% sản phẩm gỗ mà chúng ta xuất khẩu sang UK là đồ mộc, đồ nội thất là nhóm sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn so với các sản phẩm gỗ được dùng làm vật liệu trung gian cho các công đoạn chế biến tiếp theo trong ngành công nghiệp gỗ và các doanh nghiệp của chúng ta cũng đã tận dụng được cơ hội mà UKVFTA mang lại.
Thị trường Anh nhìn nhận tích cực hơn về doanh nghiệp, sản phẩm Việt Nam
Từ góc độ chuyên gia kinh tế, ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương) nhận định: Với sự hiện diện nhiều hơn của nhà đầu tư Anh tại Việt Nam thì thị trường Anh sẽ nhìn nhận tích cực hơn về hình ảnh của doanh nghiệp Việt Nam, sản phẩm Việt Nam và đấy là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng được trong thời gian tới.
Sự tham gia hợp tác của doanh nghiệp trong chuỗi giá trị gắn với những nguyên phụ liệu đầu vào trong lĩnh vực dệt may, da giày… cũng cho thấy doanh nghiệp Việt Nam bước đầu tạo dựng được hình ảnh về khai thác lợi thế trong chuỗi cung ứng. Bởi lẽ gắn với chuỗi cung ứng không chỉ là câu chuyện cạnh tranh về giá, về chất lượng mà còn là những yếu tố về quản lý chuỗi cung ứng, thời gian giao hàng, năng lực thực hiện các đơn hàng theo yêu cầu của đối tác, đấy là những thứ đặc biệt trong chuỗi cung ứng mà doanh nghiệp Việt Nam đang cải thiện được và sẽ còn có nhiều tiềm năng để cải thiện.
Dự báo về tình hình thời gian tới, ông Nguyễn Anh Dương cho rằng, bối cảnh thế giới và khu vực hiện nay có những yếu tố phức tạp và khó lường, ảnh hưởng tương đối nhiều đến việc thực hiện các Hiệp định thương mại tự do của Việt Nam, trong đó có Hiệp định UKVFTA.
Tuy nhiên, với UKVFTA Việt Nam lại có một số lợi thế để khai thác. Ví dụ như thời gian vừa qua trong bối cảnh do lệnh cấm xuất khẩu từ Nga và cá tra của Việt Nam là nguồn cá thịt trắng tương ứng đáp ứng được yêu cầu giúp khai thác được thị trường Anh.
Một xu hướng khác là trong bối cảnh đầu tư nước ngoài có sự dịch chuyển, so với các nhà đầu tư nước ngoài ở các nền kinh tế khác chuyển về các cơ sở gần nước họ thì nhà đầu tư Anh lại có xu hướng đa dạng hóa các địa điểm và đặc biệt sang các nước như Đông Nam Á cũng là một thuận lợi cho Việt Nam có thể cùng hợp tác với các đối tác Anh.
“Đấy là những lợi thế mà chúng ta có thể tận dụng được và những lợi thế sẽ không thể tận dụng được nếu như doanh nghiệp không chủ động theo dõi tình hình; mặt khác nếu doanh nghiệp vẫn quá thận trọng và thiếu tìm hiểu về thị trường, không mạnh dạn tìm hiểu những cơ hội mới với những Hiệp định như UKVFTA khi tình hình thay đổi, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ những cơ hội”, ông Dương nhấn mạnh.
Kết nối doanh nghiệp tận dụng UKVFTA hiệu quả nhất
Khuyến nghị với doanh nghiệp, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, cần nhìn nhận Vương quốc Anh là thị trường có tiêu chuẩn cao, không phải là hàng rào kỹ thuật cao mà là tiêu chuẩn của họ cao với mức thu nhập cao, tư duy đối với môi trường, lao động có sự khác biệt cần phải chú ý.
Theo ông Khanh, những doanh nghiệp Việt Nam quen giao thương với các thị trường truyền thống có thể chưa quen với những vấn đề này, cần có thêm thời gian để thích ứng. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ nhiều doanh nghiệp đồ gỗ, dệt may, nông sản… đã thành công trong việc tận dụng UKVFTA để xuất khẩu sang Anh cho thấy, không phải xuất khẩu sang Anh khó khai thác, thị trường Anh không có nhiều rào cản kỹ thuật như thế, biết cách làm tự tin thì vẫn làm được... Có những doanh nghiệp đi trước, có những người mở được thị trường thì các doanh nghiệp khác cũng sẽ làm được.
Một điểm cần chú ý là trong bối cảnh Vương quốc Anh thúc đẩy quá trình tham gia các hiệp định thương mại tự do với nhiều đối tác khác trên thế giới thì lợi thế do Hiệp định UKVFTA mang lại cho doanh nghiệp, hàng hóa Việt Nam không kéo dài mãi. Nếu không chủ động nắm bắt sẽ lãng phí các cơ hội, do vậy cần kết nối tất cả doanh nghiệp đồng hành, cùng phối hợp với cơ quan quản lý để làm sao tận dụng UKVFTA cho tốt nhất, hiệu quả nhất.
