TÓM TẮT:

Trong những năm gần đây, số lượng các công ty khởi nghiệp Fintech đã tăng lên đáng kể, đặc biệt là những công ty từng được coi là độc quyền của ngân hàng, chẳng hạn như các dịch vụ thanh toán, ký gửi hoặc cho vay. Về phía cung, thay vì cạnh tranh, các công ty Fintech có xu hướng hợp tác với các ngân hàng để cung cấp các dịch vụ công nghệ cao về thanh toán điện tử, thương mại điện tử, B2B, C2C, B2C, P2P. Tuy nhiên, việc áp dụng các dịch vụ do các cộng tác này cung cấp phụ thuộc vào nhu cầu của thị trường đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn tiếp diễn phức tạp và chưa được kiểm soát hoàn toàn. Bài viết bàn về xu hướng hợp tác ngân hàng - Fintech vào giai đoạn đại dịch Covid-19.

Từ khóa: ngân hàng, Fintech, Covid-19.

1. Bối cảnh Fintech trong giai đoạn Covid-19

Công nghệ đang phát triển nhanh đến mức nó ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của doanh nghiệp. Một trong số đó là việc sử dụng Internet một cách sáng tạo để giúp các công ty cải thiện hoạt động kinh doanh của họ (Meyliana và cộng sự, 2019). Đổi mới công nghệ đã dẫn đến sự kết hợp của công nghệ thông tin và tài chính thành Công nghệ tài chính (Fintech). Fintech là công nghệ kỹ thuật số với lõi blockchain, dữ liệu lớn và tư vấn đầu tư thông minh được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực tài chính. Ngoài ra, Ủy ban Ổn định Tài chính (FSB) (2019) đã định nghĩa: Fintech là công nghệ biên giới mới, bao gồm AI (trí tuệ nhân tạo), blockchain và dữ liệu lớn nhằm thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới nổi, ứng dụng công nghệ mới và dịch vụ sản phẩm tiên tiến. Theo báo cáo mới nhất của Fintech News về lĩnh vực fintech trong nước, trong năm qua, ngành công nghiệp fintech của Việt Nam đã phát triển đáng kể nhờ việc áp dụng các giao dịch kỹ thuật số ngày càng tăng, ngành thương mại điện tử đang bùng nổ và chính phủ thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa thanh toán kỹ thuật số. Các nhà đầu tư tiếp tục lạc quan về tiềm năng của fintech tại Việt Nam trong năm nay, khi bơm hàng triệu USD vào các công ty khởi nghiệp trong nước. Năm 2019, Việt Nam đã đứng thứ hai trong ASEAN về tài trợ cho fintech, thu hút 36% tổng vốn đầu tư vào fintech của khu vực. Sự lạc quan được đưa ra khi Việt Nam đang trải qua sự bùng nổ trong thanh toán kỹ thuật số và hoạt động thương mại điện tử trong bối cảnh Covid-19 bị hạn chế và lo ngại lây nhiễm.

Trong năm 2015, đã có 39 công ty khởi nghiệp trên thị trường Fintech Việt Nam. Tiếp theo là sự gia tăng đáng kể, lên 44 công ty khởi nghiệp trong vòng 2 năm 2016 - 2017. Số lượng công ty Fintech tại thị trường Việt Nam đã tăng gần gấp 3 lần, từ 44 lên 124 công ty khởi nghiệp trong 2 năm 2017 -– 2019, trong đó đáng chú ý nhất là các công ty khởi nghiệp cho vay P2P, từ 3 lên 23 công ty khởi nghiệp. Các công ty khởi nghiệp mới đã xuất hiện trong mọi lĩnh vực của bối cảnh fintech. Tuy nhiên, tình hình hiện tại ít nhiều vẫn ổn định kể từ năm 2019 với các ứng cử viên mới trong lĩnh vực Thanh toán và Insurtech, cũng như một số công ty khởi nghiệp cho vay P2P, Blockchain và POS đã phải rời bỏ thị trường.

Trong quý 1 năm 2020, thanh toán điện tử tăng 76% với tổng giá trị giao dịch tăng 124% so với quý 1 năm 2019. Người chơi trong không gian này đã ghi nhận mức tăng trưởng chưa từng có, với thanh toán trên ví di động MoMo đã tăng gấp 2 lần kể từ tháng 2. Hoạt động thương mại điện tử cũng tăng đáng kể trong năm 2020, với tổng lượt truy cập vào các ứng dụng mua sắm đạt 12,7 tỷ đồng trong quý 2 năm 2020 và tăng 43% theo quý.

Những hành vi khách hàng mới này một phần được thúc đẩy bởi chính phủ đang thúc đẩy sự phát triển và áp dụng công nghệ nhiều hơn trong lĩnh vực tài chính và ngân hàng. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho rằng thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, ngân hàng số và ngân hàng xanh là 3 ưu tiên hàng đầu của Ngành cho giai đoạn 2020-2025.

2. Sự hợp tác Ngân hàng - Fintech trong giai đoạn hiện tại

Sự ra đời và phát triển của các công ty Fintech trong thời gian qua cũng làm thay đổi và thúc đẩy các kênh phân phối sản phẩm dịch vụ ngân hàng truyền thống, mở rộng giao dịch trực tuyến thông qua Internet Banking, Mobile banking, mạng xã hội,… Điều này phần nào lý giải tại sao thị phần của các ngân hàng có xu hướng giảm và chuyển dần sang cho các công ty Fintech. Mặc dù ngành công nghiệp Fintech Việt Nam đang ngày càng trở nên đông đúc hơn, nhưng vẫn còn những khoảng trống cần lấp đầy. Bên cạnh đó, thị trường phần lớn bị chi phối bởi những người tham gia hoạt động theo mô hình doanh nghiệp với người tiêu dùng (B2C), để lại nhiều không gian cho những người tham gia B2B, đặc biệt là những mô hình tận dụng công nghệ để giúp các ngân hàng và tổ chức tài chính đương nhiệm nhanh chóng số hóa, tự động hóa và giảm chi phí của họ.

Điều này cho thấy cơ hội lớn của các công ty Fintech Thụy Sĩ trưởng thành có định hướng quốc tế mở rộng sang quốc gia Đông Nam Á và giúp ngành ngân hàng địa phương trong quá trình chuyển đổi kỹ thuật số của họ. Các ngân hàng Việt Nam cũng đã tăng tốc thúc đẩy kỹ thuật số của họ, hợp tác với các công ty Fintech để tăng cường nỗ lực.

Năm 2017, VIB hợp tác với Công ty Fintech Việt Weezi Digital để ra mắt MyVIB Social Keyboard ngay trong năm 2017, một ứng dụng cho phép khách hàng chuyển tiền trên mạng xã hội.

Năm 2018, tại Việt Nam, 72% các công ty công nghệ tài chính chọn hợp tác với các ngân hàng trong việc kinh doanh và cung cấp dịch vụ, thay vì tham gia vào một cuộc cạnh tranh trực tiếp.

Năm 2019, trả lời phỏng vấn Thời báo Kinh tế Việt Nam, Marc Djandji, doanh nhân đang cư trú tại Phòng thí nghiệm Fintech của VIISA chia sẻ niềm tin rằng hợp tác nhiều hơn là đôi bên cùng có lợi cho các ngân hàng và fintech.

Năm 2020, tại Việt Nam, sự phát triển ngân hàng kỹ thuật số được tăng tốc nhờ việc áp dụng fintech nhanh chóng, ngành Thương mại điện tử bùng nổ trong lúc đại dịch COVID-19. Nhiều ngân hàng đã chọn hợp tác với fintech nước ngoài, ví dụ như VietinBank kết hợp Opportunity Network (Anh), CIMB Bank Việt Nam và Toss (Hàn Quốc), VPBank và BE Group (Thụy Điển), OCB và RippleNet (Mỹ), và TPBank với Backbase (Hà Lan); Một số ngân hàng khác đã tham gia hợp tác với các công ty khởi nghiệp trong nước.

Ngân hàng TMCP Tiên Phong của Việt Nam (TPBank) gần đây đã hợp tác với nền tảng ngân hàng số hóa Backbase để cung cấp cho khách hàng của ngân hàng các sản phẩm và dịch vụ ưu tiên kỹ thuật số. Các công ty Fintech của Thụy Sĩ như Avaloq, Temenos và Adnovum đặc biệt tích cực trong phân khúc B2B và đã xây dựng danh tiếng toàn cầu về việc tạo ra các giải pháp đáng tin cậy và sáng tạo cho khán giả quốc tế.

Sau 5 năm hoạt động, Timo từ bỏ đối tác ngân hàng ban đầu là VP Bank và chuyển sang Viet Capital Bank. Nền tảng ngân hàng kỹ thuật số đã được đổi tên thành Timo Plus, giới thiệu một trang web và ứng dụng di động mới.

3. Xu hướng hợp tác giữa Fintech và Ngân hàng tại Việt Nam

Các công ty Fintech có lợi thế về công nghệ, ý tưởng sáng tạo, linh hoạt trong tổ chức, tuy nhiên vẫn còn một số mặt hạn chế, như: ít kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, thương hiệu và uy tín chưa đủ lớn để có thể dễ dàng mở rộng thị trường một cách nhanh chóng, nhất là ở Việt Nam. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của các công ty Fintech trong thời gian qua chắc chắn là một thách thức đối với các ngân hàng truyền thống. Các ngân hàng có lịch sử và thương hiệu lâu năm, có mạng lưới hoạt động rộng lớn, lợi thế về lượng dữ liệu lớn của khách hàng, có đủ tài chính và kinh nghiệm hoạt động, nhưng lại luôn có một độ trễ nhất định về mặt công nghệ so với các công ty Fintech. Do đó, có những chiến lược của ngân hàng trong thời gian qua không thể hoàn thành nếu thiếu công nghệ tài chính. Theo báo cáo phân tích của Công ty Tư vấn quản lý McKinsey, đến năm 2025, Fintech có thể ảnh hưởng đến xu hướng giảm từ 10 - 40% lợi nhuận của khu vực ngân hàng. Khảo sát của Mc Kinsey tại Việt Nam cho thấy, có 50% số người được hỏi cho biết sẵn sàng sử dụng các công nghệ tài chính mới, đặc biệt là thanh toán số. Ngoài ra, phần lớn những người được hỏi cũng đánh giá trong vòng 10 đến 15 năm tới, mô hình ngân hàng truyền thống sẽ bị thay thế bởi mô hình hợp tác giữa các ngân hàng và các công ty Fintech.

Bảng 1. Những nhân tố thành công then chốt cho mối quan hệ hợp tác giữa ngân hàng và các công ty Fintech

Những nhân tố thành công then chốt cho mối quan hệ hợp tác giữa ngân hàng và các công ty Fintech

Nguồn: Báo cáo về ngân hàng - Tầm nhìn đến năm 2020, Công ty Kiểm toán quốc tế Deloitte

Chính vì thế, ngành Ngân hàng Việt Nam đang hướng tới mô hình ngân hàng số để phù hợp với xu thế của thế giới. Theo đó, các ngân hàng đang trong quá trình chuyển đổi ngân hàng lõi, trang bị công nghệ cao, số hóa tài sản. Để triển khai được mô hình ngân hàng số, đòi hỏi phải có sự phối hợp nhịp nhàng cùng các công ty Fintech trong việc phát triển sản phẩm, dịch vụ ngân hàng.

4. Kết luận

Sự phát triển mạnh mẽ của Fintech thời gian qua cho thấy đây là lĩnh vực sẽ tiếp tục thu hút các nhà đầu tư và có tốc độ phát triển đột phá trong thời gian tới. Vì vậy, hoạt động của hệ thống ngân hàng trên thế giới cũng như Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng ngày càng lớn trên nhiều phương diện, đặc biệt là trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp. Việc hợp tác cùng có lợi giữa các công ty Fintech và hệ thống ngân hàng là xu thế tất yếu không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn cầu. Bản thân các ngân hàng hiện nay cần nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ, hiện đại hóa quy trình hoạt động để có nền tảng tốt nhất khi kết hợp với các công ty Fintech. Với những lợi thế nhất định, cùng sự kết hợp với các công ty Fintech, hứa hẹn hệ thống ngân hàng Việt Nam sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn, phục vụ khách hàng tốt hơn, xứng đáng là lĩnh vực đi đầu trong hệ thống Tài chính của Việt Nam (Nhung V.C và cộng sự, 2021).

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

  1. FSB (2019). Financial Stability Implications from Fintech. Website Financial Stability Board. [Online] Available at https://www.fsb.org/wp-content/uploads/R270617.pdf
  1. Meyliana, M. and E. Fernando. (2019). The Influence of Perceived Risk and Trust in Adoption of FinTech Services in Indonesia. Communication and Information Technology Journal,13(1), 31-37.
  2. Vũ Cẩm Nhung, Lại Cao Mai Phương (2021). Fintech và xu hướng hợp tác với hệ thống ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Tạp chí Thị trường tài chính - tiền tệ, truy cập tại https://thitruongtaichinhtiente.vn/fintech-va-xu-huong-hop-tac-voi-he-thong-ngan-hang-thuong-mai-tai-viet-nam-33443.html
  3. Fintech Singapore (2020). Vietnam fintech report 2020. Website Fintechnews.sg. [Online] Available at https://fintechnews.sg/wp-content/uploads/2020/11/Vietnam-Fintech-Report-2020.pdf

THE COOPERATION TREND BETWEEN

FINTECH COMPANIES AND BANKS DURING

THE COVID-19 PANDEMIC

• TRAN HOANG TRUC LINH

Faculty of Finance and Banking, Ho Chi Minh City Open University

ABSTRACT:

In recent years, the number of Fintech startups has increased dramatically, especially those specialized in payment services, deposits and lending which used to banks’ specific operations. On the supply side, Fintech companies do not compete but tend to cooperate with banks to provide high-tech payment services, e-commerce services, B2B, C2C, B2C, and P2P services. However, the application of these services depends on the financial market in the context of the on-going Covid-19 pandemic. This paper presents the cooperation trend between Fintech companies and banks during the Covid-19 pandemic.

Keywords: bank, Fintech, Covid-19.

[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 9, tháng 4 năm 2021]