Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản Quy phạm pháp luật và Nghị quyết số 65 ngày 15/01/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025; ngày 08/4/2025, Chính phủ đã có Tờ trình số 176 và Hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, trình Quốc hội.
Sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung, ban hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Về sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung, ban hành Luật, Bộ trưởng nhấn mạnh, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 17/6/2010.
Sau 15 năm thi hành, Chính phủ nhận thấy: So với thời điểm ban hành, hệ thống pháp luật hiện nay đã có nhiều thay đổi, nhiều Luật mới có liên quan đã được ban hành hoặc được sửa đổi, bổ sung; Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách mới về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia theo hướng xanh hóa; Việt Nam đã gia nhập nhiều Hiệp định thương mại tự do và cam kết đưa phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Cùng với đó, Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế đang là xu hướng chủ đạo, tác động mạnh mẽ, toàn diện lên quá trình quản lý sản xuất, mang lại tiềm năng lớn trong việc sử dụng hiệu quả năng lượng, tài nguyên và nguyên, nhiên vật liệu. Các thị trường lớn (như Châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản…) cũng đã và đang dựng lên các hàng rào cản kỹ thuật về hàng hóa Xanh, nhãn về dấu vết Các bon, gây bất lợi lớn cho các hàng hóa xuất khẩu chủ lực của nước ta,nếu không có các phản ứng chính sách kịp thời, phù hợp.
Mặt khác, thực tiễn thi hành Luật cũng cho thấy một số quy định hiện hành của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã bộc lộ những bất cập, vướng mắc, không còn phù hợp với tình hình thực tế.
“Vì vậy, việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là rất cần thiết, nhằm kịp thời thể chế hóa các đường lối, chủ trương mới của Đảng trong lĩnh vực năng lượng và khắc phục một số vướng mắc, bất cập của Luật hiện hành, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, phù hợp với bối cảnh trong nước, thế giới hiện nay và các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia; đồng thời, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, khuyến khích, thúc đẩycác hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; tận dụng, thu hút được các nguồn lực trong và ngoài nước để hỗ trợ, thúc đẩy quá trình đầu tư tiết kiệm năng lượng, chuyển đổi thị trường và các sản phẩm tiết kiệm năng lượng”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.
Về quá trình xây dựng Luật, Bộ trưởng khẳng định, quá trình xây dựng hồ sơ dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả được thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định.
Cơ quan soạn thảo đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo tham vấn, đăng trang web, lấy ý kiến bằng văn bản của các Bộ ngành, địa phương, các Đoàn Đại biểu quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn, các đối tượng chịu sự tác động và ý kiến nhân dân để nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Luật cùng các hồ sơ tài liệu có liên quan, báo cáo Chính phủ thống nhất thông qua, trình Quốc hội tại Tờ trình số 176, ngày 08/4/2025.
Dự án Luật đã được Ủy ban KHCN&MT và các cơ quan của Quốc hội thẩm tra kỹ lưỡng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận cho ý kiến ngày 23/4/2025. Trên cơ sở tiếp thu kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban KHCN&MT, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương rà soát, chỉnh lý các báo cáo, tài liệu trong hồ sơ Dự án Luật và đã có Báo cáo số 308 ngày 04/5/2025 tiếp thu, giải trình các ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; ý kiến thẩm tra của Ủy ban KHCN&MT và hoàn thiện hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp này.
Bám sát 4 chính sách chính
Về bố cục và nội dung cơ bản của dự thảo Luật, Bộ trưởng cho biết, Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả bám sát 04 chính sách sửa đổi, bổ sung đã được Chính phủ thống nhất trình Quốc hội thông qua, gồm: (1) Nâng cao hiệu lực Quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; (2) Quản lý, phát triển đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; (3) Quy định về chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả;(4) Chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng.
Dự thảo Luật được bố cục thành 03 Điều, bao gồm: Điều 1: Sửa đổi, bổ sung Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (gồm 21 khoản liên quan đến các nội dung cần sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ của 19 Điều của Luật hiện hành); Điều 2: Hiệu lực thi hành và Điều 3: Điều khoản chuyển tiếp. Các nội dung được sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật tập trung vào việc xây dựng các công cụ hỗ trợ doanh nghiệp về kỹ thuật và tài chính; cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền và đẩy mạnh chuyển đổi thị trường hiệu suất năng lượng. Văn bản hợp nhất Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sau khi sửa đổi, bổ sung) sẽ có 12 Chương và 48 điều, giữ nguyên so với Luật hiện hành.
Đối với cải cách TTHC và phân cấp, phân quyền, Bộ trưởng cho biết thêm, Dự thảo Luật sửa đổi quy định 02 thủ tục hành chính, giảm 50% so với Luật hiện hành, bao gồm: (1) Cắt giảm thủ tục về cấp giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng theo hướng: Chuyển từ cấp giấy chứng nhận sang hình thức tự công bố, dán nhãn năng lượng; (2) Cắt giảm thủ tục chứng chỉ kiểm toán năng lượng.
Như vậy, việc cải cách thủ tục hành chính đã đáp ứng yêu cầu chỉ đạo của cấp có thẩm quyền về giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính hiện có; đồng thời, dự thảo Luật cũng phân cấp mạnh cho cơ sở (cụ thể là: Thực hiện phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho UBND cấp tỉnh về ban hành danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm và phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng cho Bộ quản lý chuyên ngành về ban hành danh mục phương tiện, thiết bị phải dán nhãn năng lượng và lộ trình thực hiện. Chỉ giữ lại 01 nội dung về việc Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục, lộ trình phương tiện, thiết bị phải loại bỏ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội và trình độ khoa học công nghệ của đất nước theo từng thời kỳ).
Do yêu cầu cấp thiết cần hoàn thiện và ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong thời gian sớm nhất, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kiến nghị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật này tại 01 kỳ họp.
Đồng thời cho biết, ngay sau khi Luật này được Quốc hội ban hành, Chính phủ sẽ giao Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan triển khai ngay việc hoàn thiện, ban hành văn bản pháp luật mới ở cấp độ dưới luật để hướng dẫn thực thi Luật được đồng bộ, hiệu quả, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, khuyến khích các hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, góp phần thúc đẩy ngành năng lượng phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.