Có thể khẳng định, chủ trương của Chính phủ về nhập khẩu ô tô đã qua sử dụng là một chủ trương đúng đắn vì đáp ứng được nguyện vọng và nhu cầu chính đáng của người tiêu dùng, đáng ra chúng ta phải tiến hành sớm hơn.
Chỉ tiếc rằng, một chủ trương lớn như vậy lại không được các bộ, ngành liên quan thống nhất trước để có những văn bản và chuẩn bị đủ điều kiện để thực hiện một cách tốt nhất.
Ô tô đã qua sử dụng có thật là rẻ như xe máy ở VN?
Bất kỳ ai nếu vào các trang web quốc tế có thể biết được giá chào bán xe ô tô cũ trên thị trường thế giới. Thí dụ, trên mạng Yahoo Auto, ngày 17-01-2006, sẽ thấy những thông tin như sau:
Các xe đời từ 2000-2005, giá từ 1.000-5.000 USD/chiếc. Có chiếc Toyota Camry sản xuất năm 2003 có giá chào bán 2.800USD. Chiếc xe này mới chạy tổng cộng 35.004 dặm, lốp vẫn còn 95% chất lượng và còn bảo hành thêm 60.000 dặm nữa. Xe đang hoạt động tốt, không gặp vấn đề kỹ thuật gì, nội thất còn nguyên, không bị thủng, rách. Chiếc Mercedes-Benz S500 đời 2003 chỉ có giá bán 2.385USD! Chiếc xe này cũng mới chạy được 30.445 dặm, màu đỏ Bordeaux và nội thất màu kem, kiểu Sedan 4 cửa, động cơ 8 Cylinder, số tự động, chạy xăng thường.
Một số mác xe khác của Honda - hãng xe nhận được sự kính trọng tại Mỹ, trong triển lãm ôtô đầu năm 2006 cũng có giá khá mềm. Hàng loạt xe các loại, nhiều nhất là Civic và Accord, đời từ 2001-2005, chỉ có giá từ 2.500-3.800 USD/chiếc.
Trong khi đó, chỉ với 4.000-5.000USD, khách hàng có thể đặt mua ngay một trong những chiếc xe còn tốt của Ford. Đơn cử, chiếc Ford Focus đời 2002 này chỉ có giá 4.995USD.
Với mức giá 3.800USD, chiếc Civic đời 2005 tỏ ra vẫn còn khá rẻ với quãng đường mới chạy là 7.400 dặm, chiếc xe vỏ và nội thất màu đen, 4 cửa, hộp truyền tải tự động. ở Việt Nam, với giá này chỉ có chỉ có thể mua được xe máy: Spacy, của hãng Honda.
Người dân có thật được mua ô tô cũ với giá rẻ?
Báo chí ngày 21-3 đã đưa tin mới nhất: “Bộ Tài chính đang tập hợp ý kiến đóng góp từ các bộ ngành về việc đánh thuế tuyệt đối với mặt hàng nhập khẩu ôtô đã qua sử dụng. Đầu tháng 4, phương án sẽ chính thức được trình lên Chính phủ. Nếu được chấp nhận, phương án thuế mới sẽ được áp dụng ngay tại thời điểm 1/5…
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trương Chí Trung cho biết, các bộ ngành vẫn tiếp tục bàn áp thuế như thế nào, tuy nhiên, mức thuế sẽ đảm bảo xe cũ nhập khẩu không quá rẻ so với xe sản xuất trong nước”.
Theo quy định hiện hành của Bộ Tài chính, thuế nhập khẩu đối với ô tô cũ là 150%, cộng với thuế tiêu thụ đặc biệt 50% và thuế giá trị gia tăng 10%. Như vậy, thuế chồng thuế, tính ra ô tô cũ nhập khẩu sẽ chịu mức thuế vào khoảng 250%. Với mức thuế cao như vậy, xe cũ khai đúng giá mua khi nhập về và bán ra tại Việt Nam sẽ không rẻ chút nào.
Xem ra, người dân đã mừng hụt rồi… vì giá xe ô tô cũ ở VN vẫn đắt hơn nhiều so với ô tô mới ở các nước.
Nhập khẩu ô tô đã qua sử dụng, ai mừng… ai lo?
Trong khi người tiêu dùng phấn khởi vì sẽ có cơ hội sở hữu những chiếc xe với giá hợp lý (không quá đắt), nhưng chất lượng còn rất tốt, thì các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô đang như …”ngồi trên đống lửa”.
Hiện nay, nhiều người tuy không có trách nhiệm, nhưng cũng lo cho chủ trương của Chính phủ về việc NK ô tô cũ. Nhiều người bức xúc đặt câu hỏi: “Tại sao, ngày 23/01/2006, Nghị định 12 mới được ban hành, nhưng đã có nhiều tổ chức, cá nhân đã thu gom được ô tô cũ các loại, từ nhiều nước khác nhau và chỉ chờ giờ “G” là sẽ tràn vào VN?”. Câu hỏi này tìm được lời giải. Thực tế, đầu tháng 2/2006, tại Tp HCM nhiều ô tô cũ đã được các “đại gia” thu gom tập trung bên Cămpuchia và chờ đến giờ “G” là tràn vào thôi.
Không ít người nghi ngờ về quan điểm: ”Việc mở cửa thị trường này, ngoài 2 lý do là nhằm đưa giá xe ôtô trở về mức hợp lý nhất và gây sức ép nâng cao năng lực sản xuất đối với các doanh nghiệp trong nước, có một lý do quan trọng hơn là nhằm giải tỏa sức ép trong quá trình đàm phán gia nhập WTO” và “có cho nhập sớm mấy tháng cũng không thành vấn đề gì bởi vì trước sau VN cũng sẽ vào WTO
Thứ trưởng Bộ Thương mại Lương Văn Tự lại nói: “Không thể nói tới việc nước nào ép VN phải cho phép nhập khẩu ôtô. Nguyên tắc của WTO là mở cửa thị trường và thương mại tự do, ôtô cũ cũng là một loại hàng hóa”.
Người mừng nhất có lẽ là những người đang tổ chức thu gom ô tô cũ để đưa về VN… bao gồm cả những người liên quan đến chiếc ô tô cũ NK được lưu hành…
Bên cạnh đó, thì người dân đang lo tai nạn, tắc nghẽn giao thông sẽ tăng…và môi trường bị ô nhiễm và biết đâu lại là bãi rác cho những ô tô bị bão lụt làm hư hại nay được tân trang đưa về Việt Nam.
Người chống tiêu cực, tham nhũng thì càng lo nhiều hơn, vì với điều kiện hiện nay, việc nhập ô tô cũ sẽ là “mảnh đất màu mỡ để sinh ra những tiêu cực mới”. Bởi lẽ, Nhà nước cho phép nhập khẩu xe ô tô cũ, nhưng không có nghĩa là doanh nghiệp nào muốn nhập bao nhiêu cũng được, mà phải có giấy phép, với các điều kiện kèm theo và chắc chắn Bộ Thương mại sẽ không cấp giấy phép ồ ạt…Sau đó, còn nhiều những quy định về kỹ thuật, môi trường…
Nhà nước quy định các loại xe ô tô nhập khẩu vào VN đều phải qua đăng kiểm, chủ trương của Bộ TN&MT là phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải để trong quá trình đăng kiểm, bất cứ loại xe nào không đảm bảo tiêu chuẩn môi trường thì sẽ không cho lưu hành. Quy định là thế, nhưng thực tế có thực hiện được không?
Về đăng kiểm ô tô ở VN có một vấn đề là, quyền đăng kiểm rất to nhưng lại không phải chịu trách nhiệm khi phương tiện đã được kiểm tra gây tai nạn.
Mặc dù, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam Đỗ Hữu Lực khẳng định với báo chí là thừa sức kiểm soát được chất lượng xe, thậm chí tiến hành kiểm định từng chiếc, nhưng những vụ tiêu cực mà báo chí phanh phui trong hoạt động đăng kiểm bấy lâu nay, làm người ta lo ngại. Vả lại, trong trường hợp doanh nghiệp nhập về với số lượng lớn, liệu ngành đăng kiểm có đủ cán bộ để kiểm tra từng chiếc không?
Nếu không giám sát chặt chẽ, đặc biệt là khâu đăng kiểm và hải quan, sẽ xảy ra tiêu cực, kết quả thật khó lường.
Các cơ quan chức năng đang... lo gì?
Mỗi một cơ quan sẽ có những mối quan tâm khác nhau, ai cũng cho là mình quan trọng nhất. Như, ông khoa học và công nghệ thì nói: “hàng rào” môi trường tuy quan trọng, nhưng trước hết phải tập trung vào “hàng rào” chất lượng và an toàn kỹ thuật…”.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Sinh Hùng đã nói: “Tôi đang có những lo lắng về việc này. Nhưng vấn đề là làm thế nào để quản lý được một cách chặt chẽ, nếu không sẽ xảy ra nhiều hệ lụy như đưa xe bãi rác về; sự gian lận trong cạnh tranh về giá; nguy cơ tiêu cực của bộ máy (kiểm tra chất lượng, thuế, hải quan, cấp phép đăng ký...) vì cách thức cho nhập, tính thuế nhập khẩu với xe ô tô cũ khá phức tạp... Bộ Tài chính không phải là người khởi xướng việc này, nhưng chúng tôi sẽ kiến nghị với Thủ tướng về những vấn đề tiêu cực có thể phát sinh nói trên để có biện pháp quản lý chặt chẽ”.
Có nguồn tin cho hay, sau khi Chính phủ ban hành nghị định 12, tại một số nước có nguồn ôtô cũ hợp thị hiếu người VN như Mỹ, úc, Hàn Quốc, Nhật Bản, các nước châu Âu... đã dấy lên một phong trào thu gom những đầu mối kinh doanh loại xe này để gửi về VN. Nhiều biểu hiện gian lận đã xuất hiện như chủ đầu nậu tìm mọi cách nâng đời xe sản xuất trước năm 2001 thành sản xuất sau 2001, “mông má” nhiều chi tiết như thay lốp, sửa số máy, số khung, sơn, hàn... Đây cũng chính là điều mà các cơ quan chức năng đang quan ngại nhất.
Có người đã khẳng định, NK ô tô cũ thì điều quan trọng nhất không phải là thuế, gian lận thương mại… mà lại là tai nạn, tắc nghẽn giao thông và môi trường. Họ lý giải, thất thu thuế, gian lận thương mại… nếu xảy ra thì chúng ta sẽ loại trừ dần, nhưng tai nạn chết người thì không thể nào sửa được… môi trường sống sẽ ra sao… và VN có trở thành bãi rác…?
Những người trong cuộc cho rằng, vấn đề rắc rối hiện nay không phải chỉ có chuyện xác định mức giá để tính thuế, mà trước tiên là phải phân loại các xe cũ. Việc xác định xe cũ, giữa 1 năm với 2 - 3 hay 5 năm không phải là chuyện dễ, trong khi đó giá lại khác nhau. Và, thế nào là xe mới? Xe mới cũng có rất nhiều loại cần phân biệt, chẳng hạn xe mới xuất xưởng hay xe mới đưa ra sử dụng? Vì có nhiều xe sản xuất từ lâu, nhưng vài năm sau mới đưa ra sử dụng. Việc trang bị những kiến thức về kỹ thuật cho cán bộ hải quan không phải là chuyện dễ làm, nhất là hiện nay khi thời điểm nhập xe cũ đã đến gần.
Khi xe mới bị khai thành xe cũ thì thiệt hại khôn lường. Đây chính là những điểm có khả năng gian lận thương mại và tiêu cực nhất.
Có cần lộ trình NK ô tô đã qua sử dụng
Thực tế, NK ô tô đã qua sử dụng rất phức tạp, nên muốn làm tốt thì cần phải thận trọng khi triển khai. Một trong những biện pháp đó là cần có lộ trình. Cho nên, quan điểm của Bộ Công nghiệp là cần có quota trong nhập khẩu ô tô cũ là hoàn toàn hợp lý.