Tại phiên họp lần này, việc Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 107/2023/QH15 ngày 29/11/2023 của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu được cho là động thái kịp thời nhằm giải quyết những vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, đặc biệt là đối với các dự án điện trọng điểm. Qua quá trình thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã đưa ra nhiều quan điểm cân nhắc thận trọng về sự cần thiết và tính hợp lý của một số đề xuất.
Theo Tờ trình của Chính phủ, mục đích cốt lõi của việc ban hành Nghị quyết sửa đổi là tháo gỡ khó khăn cho các dự án đầu tư trọng điểm có yếu tố đặc thù, tăng cường tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện, xử lý kịp thời các trường hợp phát sinh để đảm bảo ổn định môi trường đầu tư. Quan trọng hơn, dự thảo phải phù hợp với quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu (Pillar Two) và các hướng dẫn của OECD, không vi phạm các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Chính phủ nhấn mạnh sự tuân thủ Hiến pháp và hệ thống pháp luật, đồng thời phải phù hợp với cam kết quốc tế và đảm bảo tính "đạt chuẩn" của chính sách theo hướng dẫn của OECD. Đặc biệt, dự thảo tôn trọng các cam kết của Nhà nước đối với nhà đầu tư, đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng giữa các đối tượng nộp thuế, và đúng thẩm quyền xử lý, phân cấp, phân quyền.
Đối với các trường hợp của các Dự án Nhà máy điện theo cơ chế Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao có bảo lãnh Chính phủ (gọi là Dự án BOT điện) liên quan Nghị quyết số 107/2023/QH15 ngày 29/11/2023, số lượng dự án BOT điện còn lại đang được Chính phủ bảo lãnh thanh toán và có thể phát sinh nghĩa vụ thuế bổ sung theo Quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) là 07 dự án. Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, đánh giá từ Bộ Công Thương, phương án không thu thuế Thuế tối thiểu bổ sung nội địa đạt chuẩn (QDMTT) đối với các dự án này vẫn tuân thủ đầy đủ hướng dẫn của OECD và giúp giữ vững lòng tin nhà đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng thiết yếu.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, bổ sung quan trọng nhất của Nghị quyết này là Chính phủ đề xuất bổ sung khoản 9a Điều 4 vào Nghị quyết 107/2023/QH15. Theo đó, quy định số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) sẽ được xác định bằng 0 (không) trong năm tài chính đối với các doanh nghiệp thực hiện Dự án BOT điện có cam kết về thuế trong Hợp đồng BOT và được ký kết trước ngày Nghị quyết 107/2023/QH15 có hiệu lực thi hành (1/1/2024). Quy định này cũng bao gồm cả trường hợp doanh nghiệp BOT là đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn một đơn vị tại Việt Nam hoặc là đơn vị hợp thành/liên doanh duy nhất.
Chính phủ cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung thẩm quyền ban hành Nghị định, giao Chính phủ thẩm quyền ban hành Nghị định xử lý các vấn đề phát sinh khác với Nghị quyết này và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Đây được coi là cơ chế tăng cường tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện.
Thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ, Thường trực Ủy ban bày tỏ sự cân nhắc thận trọng về sự cần thiết của việc ban hành Nghị quyết vào thời điểm hiện tại. Với đề xuất bổ sung khoản 9a Điều 4 (miễn QDMTT cho dự án BOT điện), đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính không thống nhất, lý do chính là để bảo đảm tính ổn định, công bằng trong ban hành và thực hiện chính sách. Việc này có thể tạo ra tiền lệ không tốt và có thể có những trường hợp khác cũng yêu cầu được đối xử tương tự.
Thay vì sửa đổi Nghị quyết 107/2023/QH15, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề xuất Chính phủ có thể chủ động sử dụng Quỹ Hỗ trợ Đầu tư (theo Nghị định 182/2024/NĐ-CP) để giải quyết vướng mắc, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến đảm bảo ưu đãi đầu tư. Ban hành Nghị quyết của Chính phủ theo quy định tại Nghị quyết số 206/2025/QH15 để giải quyết vướng mắc cho các dự án BOT điện và các trường hợp khác cho đến tháng 3/2027. Khoảng thời gian này cũng đủ để kiểm chứng hệ quả từ góc độ quan hệ thuế quốc tế với OECD và các cơ quan thuế nước ngoài.
Về đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 8, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng đề xuất ban đầu của Chính phủ về việc bỏ quy định ưu tiên áp dụng Nghị quyết 107 là không hợp l. Về thẩm quyền giao Chính phủ ban hành Nghị định xử lý vấn đề phát sinh, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng không thực sự cần thiết vì đã có Nghị quyết số 206/2025/QH15 quy định thẩm quyền này.
Sau khi nghiên cứu Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 206/2025/QH15 về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do các quy định pháp luật do Quốc hội ban hành. Do đó, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ phát huy vai trò chủ động, tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị quyết để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Đáng chú ý, về vấn đề thuế, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ cần đánh giá kỹ lưỡng các tác động và xem xét các ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý, trong trường hợp cần thiết phải có cơ chế xác định thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn đối với các doanh nghiệp có dự án BOT điện được Chính phủ bảo lãnh, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho phép Chính phủ ban hành Nghị quyết của Chính phủ theo quy định tại Nghị quyết số 206/2025/QH15 để thực hiện.
Bên cạnh đó, Chính phủ cần tiếp tục rà soát toàn bộ các lĩnh vực chịu sự điều chỉnh của Nghị quyết 107/2023/QH15, nếu phát hiện bất cập, khó khăn, vướng mắc, cần tổng hợp đầy đủ để trình Quốc hội xem xét sửa đổi trước tháng 3 năm 2027. Trong thời gian chưa sửa đổi Nghị quyết 107, việc ban hành Nghị quyết của Chính phủ để xử lý các vấn đề phát sinh theo thẩm quyền dựa trên cơ sở Nghị quyết 206 của Quốc hội. Việc giao Chính phủ xử lý các vấn đề phát sinh là cần thiết, nhất là đối với các vấn đề quốc tế phức tạp và đây là cách xử lý linh hoạt hơn so với việc ban hành một Nghị quyết của Quốc hội.