Theo Cổng thông tin điện tử Quốc hội, chiều 24/11, tại Phiên họp thứ 51, Uỷ ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận.
Đảm bảo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để Đà Nẵng trở thành hạt nhân của khu vực
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng với mục tiêu tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, đảm bảo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội hơn để Đà Nẵng trở thành hạt nhân của khu vực, động lực phát triển của Vùng duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, có năng lực cạnh tranh cao của Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
Việc ban hành Nghị quyết được xác định là cấp thiết, dựa trên các cơ sở chính trị và thực tiễn rõ ràng. Dự thảo nhấn mạnh, mục tiêu phát triển Đà Nẵng đã được Bộ Chính trị xác định tại Nghị quyết số 43-NQ/TW và Kết luận số 79-KL/TW là trở thành một trong những trung tâm kinh tế - xã hội lớn của cả nước và Đông Nam Á vào năm 2030, với vai trò trung tâm về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, du lịch, tài chính, công nghiệp công nghệ cao.
Sau hơn một năm triển khai Nghị quyết số 136/2024/QH15, kinh tế Đà Nẵng đã phục hồi nhanh, GRDP bình quân đầu người năm 2025 ước đạt 8.400 USD, gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước, phát huy vai trò trung tâm kinh tế - khoa học - công nghệ của miền Trung - Tây Nguyên. Tuy nhiên, một số cơ chế, chính sách hiện hành vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn trong tình hình mới, một số quy định không còn tính vượt trội so với các văn bản pháp luật mới. Để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030, thành phố cần có nhiều nhiệm vụ, giải pháp đột phá hơn nữa.
Sửa đổi, bổ sung 09 điều và bổ sung mới 12 khoản của 06 Điều
Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung 09 điều và bổ sung mới 12 khoản của 06 Điều. Các chính sách mới tập trung vào những lĩnh vực trọng tâm:
Quản lý đầu tư và phát triển đô thị (TOD): Dự thảo bổ sung chính sách cho mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD) nhằm tối đa hóa giá trị kinh tế của đất công và hạ tầng hiện hữu, mở ra không gian phát triển mới ở vùng phía Nam thành phố (Quảng Nam cũ).
Về thu hồi đất, dự thảo bổ sung các trường hợp thu hồi đất làm cơ sở tạo mặt bằng cho một số dự án, bao gồm: dự án dịch vụ logistics phục vụ cảng biển, cảng hàng không; Trung tâm Hội chợ triển lãm và các dự án khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.
Quản lý tài chính: Một điểm đáng chú ý là việc bổ sung quy định phí tham quan đô thị cổ Hội An, khu đền tháp Mỹ Sơn được để lại toàn bộ cho ngân sách thành phố (Đà Nẵng mới) để đầu tư, bảo tồn di tích và phục vụ các hoạt động liên quan. Quy định này tương tự như đã áp dụng đối với di tích cố đô Huế.
Dự thảo sửa đổi, bổ sung 12 nhóm dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, mở rộng danh mục tập trung vào các dự án trọng điểm như đường sắt đô thị, cảng biển, cảng hàng không, khoa học công nghệ, năng lượng, chuyển đổi các khu xử lý rác.
Đồng thời, đơn giản hóa quy trình, bỏ các tiêu chí cứng về vốn điều lệ và kinh nghiệm đầu tư, thay bằng tiêu chí tỷ lệ vốn chủ sở hữu góp vào dự án trong tổng vốn đầu tư nhằm đánh giá đúng năng lực huy động vốn và khả năng thực hiện dự án.
Khu Thương mại tự do Đà Nẵng được định hướng mở rộng về phía Nam (gắn Khu kinh tế mở Chu Lai, Cảng hàng không Chu Lai). Chính phủ đề xuất áp dụng chính sách tương đồng với Khu Thương mại tự do Hải Phòng và TP. Hồ Chí Minh, đó là không quy định hàng rào cứng đối với các khu chức năng bên trong, tạo sự linh hoạt; thực hiện chính sách giao đất không thông qua đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất, nhằm rút ngắn đáng kể thời gian xúc tiến, lựa chọn nhà đầu tư và triển khai dự án.
Chính phủ đã đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10.
Về phía cơ quan thẩm tra, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính bày tỏ sự nhất trí về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 136. Tuy nhiên, Uỷ ban lưu ý phạm vi chính sách còn dàn trải và nhiều quy định trùng lặp với pháp luật hiện hành hoặc không thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Cơ chế, chính sách sửa đổi, bổ sung cần phải tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, phải thực sự đột phá, vượt trội, khai thác được tiềm năng, thế mạnh, đồng thời tránh nguy cơ lợi ích nhóm.
Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị không bổ sung quy định Đà Nẵng được giữ lại 100% số tiền thu được từ khai thác quỹ đất khu vực TOD. Đối với việc bổ sung trường hợp thu hồi đất, cần làm rõ và đánh giá tác động thận trọng, kỹ lưỡng để đảm bảo đáp ứng tiêu chí “thật cần thiết” vì lợi ích quốc gia, công cộng.
"Mở cơ chế, khơi nguồn lực" để tăng tốc cho Đà Nẵng
Việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng là một bước đi kịp thời và cần thiết, nhằm tạo đà cho Đà Nẵng phát triển vượt trội trong không gian và định hướng mới. Các ý kiến đóng góp tại phiên họp đã thể hiện sự đồng thuận cao với tinh thần mở cơ chế đặc thù, đồng thời đặt ra yêu cầu cao về tính khả thi, quản lý rủi ro và tăng cường phân cấp, phân quyền.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đều bày tỏ sự ủng hộ đối với tinh thần của dự thảo Nghị quyết, quan điểm chung là cần phải “mở ra để thí điểm” những cơ chế đặc thù, vượt trội để Đà Nẵng, cùng với TP. Hồ Chí Minh sẽ phát triển tương xứng với vai trò là đầu tàu kinh tế.
Một trong những đề xuất mới được ủng hộ là việc cho phép Đà Nẵng áp dụng mô hình Khu thương mại tự do tương tự như Hải Phòng, với ranh giới linh hoạt, không có ranh giới cứng. Cơ bản các đại biểu ủng hộ, cho rằng việc này giúp Đà Nẵng tận dụng tối đa lợi thế của một thành phố biển, tạo ra động lực tăng trưởng mới.
Vấn đề tài chính, đặc biệt liên quan đến các dự án theo mô hình TOD được đặc biệt quan tâm để đảm bảo nguồn lực đầu tư cho các dự án hạ tầng lớn. Nghị quyết đề nghị cho phép thành phố giữ lại 100% số tiền thu từ khai thác đất khu vực này để thực hiện bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng quy định này là cần thiết, giúp đảm bảo nguồn lực cho địa phương, đặc biệt trong bối cảnh Luật Ngân sách nhà nước hiện hành quy định tỷ lệ chia sẻ 80-20 (địa phương giữ 80%, Trung ương 20%), việc giữ lại 100% là sự quan tâm nhằm dành thêm nguồn lực cho các địa phương đầu tàu.
Mặc dù tinh thần là mở, nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý việc phải quản lý chặt chẽ để tránh rủi ro, tiêu cực và tham nhũng trong quá trình thực hiện chính sách. Đồng tình với quan điểm này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị tăng cường quản lý, điều hành, kiểm soát để đảm bảo thực hiện hiệu quả nhưng không để phát sinh tình trạng tiêu cực tham nhũng trong lợi dụng chính sách.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, phân cấp, phân quyền cho địa phương là một yêu cầu xuyên suốt và quyết liệt, đi đôi với việc nâng cao chất lượng và kỹ thuật lập pháp. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị phải quản lý, điều hành, kiểm soát để đảm bảo thực hiện Nghị quyết, nhấn mạnh phân cấp phân quyền mạnh mẽ.
Theo tinh thần Nghị quyết 206/2023/QH15, các đại biểu đề nghị phân loại các vấn đề nào cần ưu tiên, nội dung nào đưa được vào các Luật đang sửa đổi (như Luật Thủ đô, Luật Đất đai) cần đưa vào ngay, tránh việc Luật ban hành sau lại rộng hơn Nghị quyết đặc thù.
Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng yêu cầu rà soát kỹ lưỡng các quy định cụ thể, rà soát thuật ngữ cho sát với Luật Quy hoạch đang trình Quốc hội (ví dụ: Quy hoạch ngành). Cần làm rõ sự cần thiết và phạm vi thu hồi đất đối với các dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, đảm bảo tuân thủ Hiến pháp và Luật Đất đai. Đặc biệt, việc thu hồi đất đối với dự án khai thác khoáng sản trong Nghị quyết 136 cần được đánh giá thêm, vì hoạt động này thường theo cơ chế cho thuê đất có thời hạn, phải hoàn thổ chứ không phải thu hồi vĩnh viễn.
Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng đề nghị đánh giá, nếu các Ban Quản lý Khu công nghệ cao/Khu công nghiệp có đủ năng lực thì nên phân quyền cho các khu này quyết định cho thuê đất chung trong Nghị quyết về đất đai, thay vì quy định rời rạc cho từng địa phương.
Việc sửa đổi Nghị quyết 136/2024/QH15 là cơ hội để Đà Nẵng có những bước tiến đột phá. Tuy nhiên, các đại biểu đề nghị thành phố Đà Nẵng và các cơ quan liên quan (như Bộ Tài chính, Ủy ban Kinh tế Tài chính, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp) cần phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện Tờ trình, phân loại rõ nội dung trình Quốc hội và nội dung có thể giao Chính phủ quyết định. Các chính sách cần thực sự đặc thù, vượt trội và khả thi; phải có sự quyết tâm cao trong thực hiện, tránh tình trạng chậm triển khai.
Để Nghị quyết thực sự đi vào cuộc sống, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của thành phố Đà Nẵng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh “tinh thần chung là phải tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải”.