Đây là lần thứ ba Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc (MIIT) yêu cầu các doanh nghiệp phải cắt giảm mức sản lượng dự thừa từ nay cho đến cuối năm 2013. Trong hai lần trước đó, MIIT đã yêu cầu hơn 1.400 doanh nghiệp trong tháng 7 và 67 doanh nghiệp nữa vào đầu tháng 9 phải cắt giảm sản lượng dư thừa.

Các yêu cầu cắt giảm sản lượng dư thừa được đưa ra trong bối cảnh Chính phủ Trung Quốc đang cố gắng tiêu thụ số sản phẩm dư thừa tràn ngập trên thị trường. Đây là hậu quả từ sự bùng nổ đầu tư và các khoản trợ cấp mạnh tay trong vài năm qua khiến các nhà sản xuất trong các lĩnh vực “ưu đãi” mở rộng sản xuất một cách nhanh chóng mà không dựa trên nhu cầu thực của thị trường.

Công suất hoạt động trung bình trong các ngành sản xuất dư thừa tại Trung Quốc như sản xuất thép hiện ở dưới mức 75% - thấp hơn nhiều so với mức trung bình trên thế giới. Khoảng 22% công suất sản xuất trong các công ty sản xuất công nghiệp hàng đầu tại Trung Quốc rơi vào tình trạng hoạt động cầm chừng.

Ông Zhang Yansheng, Tổng thư ký Ủy ban Học thuật thuộc Ủy ban Cải cách và phát triển Trung Quốc đánh giá: “Việc quá phụ thuộc vào các khoản đầu tư và ngoại thương đã giúp một số ngành tại Trung Quốc tăng trưởng với tốc độ nhanh. Tuy nhiên, khi nhu cầu toàn cầu giảm xuống và chi phí sản xuất nội địa (Trung Quốc) tăng lên thì vấn đề dư thừa sản lượng là điều không thể tránh khỏi và không dễ để có thể xử lý vấn đề này”.

Ví dụ điển hình, hãng sản xuất pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc – Suntech Power Holdings Co.,Ltd, hãng cung cấp các mô đun quang điện silicon lớn nhất thế giới, đã buộc phải phá sản trong tháng 5/2013 do dư cung trên thị trường toàn cầu và tình trạng nợ trầm trọng. Trước đó, Suntech Power đã được thời báo New York Times miêu tả như “Sputnik của thời đại chúng ta”.

Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã nhiều lần cho thấy quyết tâm cắt giảm sản lượng dư thừa và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, tái cân bằng cơ cấu nền kinh tế Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc hiện đang lên một kế hoạch có hệ thống nhằm giải quyết vấn đề dư thừa sản lượng sản xuất.

Ông Zheng Xinii, Phó giám đốc Điều hành Trung tâm kinh tế quốc tế Trung Quốc cho biết, Chính phủ Trung Quốc đang tìm cách thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ nội địa, khuyến khích các nhà sản xuất tham gia thị trường toàn cầu, đẩy nhanh việc sát nhập (M&A), đồng thời thiết lập các yêu cầu cao hơn nhằm giảm thiểu tình trạng dư thừa sản lượng.

Mặc dù Chính phủ Trung Quốc đang đẩy nhanh việc hạn chế và cắt giảm sản lượng dư thừa, các chuyên gia phân tích cảnh báo động thái này sẽ vấp phải sự phản đối từ các chính quyền địa phương (Trung Quốc) chạy theo mục tiêu tăng trưởng GDP; những nơi vốn đã quen với việc tạo ra việc làm và tăng trưởng kinh tế thông qua đầu tư chi phí cao, công nghệ lạc hậu.

Ông Gary Liu, Giám đốc Điều hành CEIBS Lujiazui Institute of International Finance (Thượng Hải, Trung Quốc) nhận định: “Các yêu cầu cắt giảm của Chính phủ Trung Quốc chỉ có thể giải quyết trong ngắn hạn. Chìa khóa để có một nền kinh tế cân bừng là cho phép nhân tố thị trường đóng một vai trò lớn hơn”. Ông Gary Liu cũng cho biết, trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ trên toàn cầu thấp, Trung Quốc cần phải cải cách hệ thống phân phối thu nhập nhằm có thể hấp thụ phần sản lượng dư thưa và để chi phí sản xuất theo định hướng thị trường hơn nữa.