Cơ hội để Công đoàn khẳng định vai trò trong bối cảnh mới
Trong những năm gần đây, chuyển đổi số đã được xác định là một trong những trụ cột chiến lược nhằm nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia và hiệu quả quản trị của các tổ chức, đơn vị. Các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là những yêu cầu mới đặt ra trong Nghị quyết 71/NQ-CP năm 2025, đã nhấn mạnh việc xây dựng kế hoạch chuyển đổi số hằng năm, phát triển nền tảng số dùng chung, nâng cao kỹ năng và văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, viên chức và người lao động.
Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số không còn là nhiệm vụ riêng của lãnh đạo hay bộ phận chuyên môn, mà trở thành quá trình thay đổi toàn diện phương thức tổ chức, quản lý và làm việc của mỗi cơ quan, đơn vị. Đối với hệ thống Công đoàn, đây chính là thời điểm để khẳng định rõ vai trò không chỉ là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền lợi, mà còn là lực lượng đồng hành, hỗ trợ và dẫn dắt người lao động thích ứng với môi trường làm việc số.
Theo ông Lê Ngọc Sơn – Chủ tịch Công đoàn Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, thách thức lớn nhất của chuyển đổi số hiện nay không nằm ở công nghệ mà nằm ở con người. “Nếu người lao động không hiểu, không sẵn sàng và không được trang bị kỹ năng số, thì dù hệ thống công nghệ hiện đại đến đâu cũng khó phát huy hiệu quả. Vai trò của Công đoàn là giúp người lao động yên tâm, tự tin và chủ động bước vào quá trình thay đổi đó”, ông Sơn nhấn mạnh.
Thực tế tại nhiều đơn vị cho thấy, sự e ngại thay đổi, hạn chế về kỹ năng số, dữ liệu phân tán và tâm lý lo lắng trước nguy cơ bị thay thế bởi công nghệ vẫn là những rào cản phổ biến. Điều này đòi hỏi Công đoàn phải chủ động hơn, không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ quyền lợi, mà còn tham gia nâng cao nhận thức, kỹ năng và xây dựng văn hóa số trong đội ngũ.
Công đoàn là cầu nối của chuyển đổi số
Tại Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh - đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương, chuyển đổi số đã được triển khai như một chiến lược xuyên suốt nhiều năm, với lộ trình bài bản, đồng bộ giữa hạ tầng công nghệ, dữ liệu, quy trình quản lý và phát triển nguồn nhân lực số. Đây là mô hình thực tiễn tiêu biểu, cho thấy vai trò rõ nét của Công đoàn khi tham gia sâu vào tiến trình chuyển đổi số của đơn vị.
Nhà trường đã bắt đầu bằng việc chuẩn hóa và số hóa dữ liệu trên hầu hết các lĩnh vực, từ quản lý giảng viên, viên chức, người lao động đến sinh viên, đào tạo, khảo thí, tài chính và nhân sự. Hệ thống phần mềm quản trị tổng thể được xây dựng đồng bộ, cho phép tự động hóa nhiều khâu trong quy trình quản lý, góp phần giảm tải áp lực hành chính và nâng cao hiệu quả vận hành. Song song với đó, trung tâm dữ liệu được đầu tư hiện đại, bảo đảm an toàn, bảo mật và tạo nền tảng cho việc khai thác, phân tích dữ liệu phục vụ công tác điều hành.
Trong lĩnh vực đào tạo, các hệ thống quản lý học tập (LMS), lớp học trực tuyến, công cụ hỗ trợ giảng dạy và kiểm tra trùng lặp đã được triển khai rộng rãi. Việc giảng viên và sinh viên được tiếp cận sớm với môi trường số không chỉ cải thiện chất lượng dạy – học, mà còn góp phần hình thành tư duy và kỹ năng làm việc phù hợp với yêu cầu của thời đại mới.
Trong toàn bộ quá trình này, Công đoàn Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh giữ vai trò là lực lượng đồng hành quan trọng. Nhận thức rõ những khó khăn của giảng viên, viên chức, người lao động khi chuyển từ phương thức làm việc truyền thống sang môi trường số, Công đoàn đã chủ động phối hợp tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số, tạo điều kiện để các nhóm lao động học tập, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau. Các kênh hỗ trợ nhanh qua Zalo và nền tảng trực tuyến được duy trì thường xuyên, giúp giải đáp kịp thời những vướng mắc trong quá trình sử dụng các hệ thống số, đặc biệt đối với giảng viên, nhân viên lớn tuổi hoặc ít kinh nghiệm công nghệ.
Ông Lê Ngọc Sơn cho biết, Công đoàn luôn xác định mình là “cầu nối” trong chuyển đổi số. “Chúng tôi không làm thay chuyên môn, nhưng đứng ở vị trí gần người lao động nhất để lắng nghe, phản ánh và góp ý, nhằm bảo đảm các giải pháp số hóa thực sự phục vụ con người, không tạo thêm áp lực hay rào cản trong công việc hằng ngày”, ông Sơn chia sẻ.
Quan trọng hơn, thông qua các hoạt động tuyên truyền, đối thoại và đồng hành, Công đoàn đã góp phần lan tỏa thông điệp tích cực: công nghệ không thay thế con người, mà là công cụ hỗ trợ nâng cao năng suất, chất lượng công việc và cải thiện môi trường làm việc. Chính sự đồng thuận này đã giúp quá trình chuyển đổi số tại nhà trường diễn ra xuyên suốt, ổn định và hiệu quả.
Cơ hội mới của Công đoàn trong kỷ nguyên số
Từ thực tiễn tại Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh và bối cảnh chung của ngành, có thể thấy rõ rằng chuyển đổi số đang mở ra những cơ hội lớn để hệ thống Công đoàn, đặc biệt là Công đoàn ngành Công Thương, đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động.
Một trong những cơ hội quan trọng là xây dựng nền tảng dữ liệu đoàn viên thống nhất, hiện đại. Khi dữ liệu được chuẩn hóa và liên thông, các cấp Công đoàn có thể quản lý thông tin đoàn viên một cách khoa học, theo dõi quá trình tham gia hoạt động, nắm bắt kịp thời nhu cầu phúc lợi, đào tạo và những vấn đề phát sinh trong đời sống, việc làm của người lao động. Trên cơ sở đó, Công đoàn có điều kiện ứng dụng các công cụ phân tích dữ liệu, tiến tới dự báo xu hướng, phát hiện sớm những rủi ro về áp lực công việc, nhu cầu đào tạo hay mức độ hài lòng của đoàn viên.
Bên cạnh đó, việc phát triển các nền tảng chăm lo đoàn viên số sẽ giúp người lao động dễ dàng tiếp cận các chương trình phúc lợi, tư vấn pháp luật, đăng ký hoạt động, đóng góp ý kiến và phản ánh kiến nghị. Đây không chỉ là kênh cung cấp dịch vụ, mà còn là phương thức để Công đoàn tăng cường tính tương tác, minh bạch và sự gắn bó với đoàn viên trong môi trường số.
Ở góc độ quản lý, các hệ thống giám sát, bảng điều khiển tổng hợp thông tin theo thời gian thực sẽ hỗ trợ lãnh đạo Công đoàn ngành nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành và ra quyết định dựa trên dữ liệu. Theo ông Lê Ngọc Sơn, “khi Công đoàn làm chủ dữ liệu và công cụ số, việc chăm lo, bảo vệ người lao động sẽ trở nên chủ động hơn, kịp thời hơn và sát thực tiễn hơn”.
Quan trọng hơn cả, chuyển đổi số tạo điều kiện để Công đoàn từng bước chuyển từ vai trò “thích ứng” sang vai trò “dẫn dắt”. Khi tham gia chủ động vào quá trình chuyển đổi số của đơn vị, Công đoàn không chỉ bảo vệ quyền lợi người lao động trong môi trường làm việc mới, mà còn góp phần định hình môi trường đó theo hướng nhân văn, hiệu quả và bền vững.
Chuyển đổi số, vì vậy, không chỉ là yêu cầu của thời đại, mà là cơ hội để Công đoàn ngành Công Thương nâng cao chất lượng hoạt động, khẳng định vai trò đại diện và chăm lo người lao động trong kỷ nguyên số. Với kinh nghiệm thực tiễn, sự đồng thuận của người lao động và định hướng chiến lược rõ ràng, Công đoàn hoàn toàn có thể trở thành lực lượng tiên phong, đồng hành cùng người lao động và đóng góp tích cực vào quá trình hiện đại hóa ngành Công Thương trong giai đoạn tới.