Bức tranh tăng trưởng sáng tối 

Trong báo cáo "Tình hình kinh tế thế giới và triển vọng năm 2011" (WESP 2011) dự đoán năm nay, nền kinh tế thế giới sẽ đạt tốc độ tăng trưởng 3,6%, song sẽ lần lượt giảm xuống còn 3,1% và 3,5% trong hai năm tiếp theo.

Dự kiến trong năm 2011, tốc độ tăng trưởng của Mỹ sẽ chỉ đạt 2,2%, giảm so với tốc độ 2,6% dự kiến cho năm nay, trước khi tăng lên mức 2,8% vào năm 2012. Tỷ lệ thất nghiệp của nước này có thể sẽ lên mức 10% vào năm tới.

Tốc độ tăng trưởng các nền kinh tế mới nổi: Trung Quốc, dự kiến đạt 8,9%, giảm so với mức tăng trưởng 10,1% trong năm 2010, sẽ tăng trở lại và đạt mức mục tiêu 9,0% trong năm 2012; Ấn Độ trong các năm từ 2010-2012 lần lượt là 8,4%, 7,1% và 7,3%; Brazil: 7,6% trong năm 2010 trước khi giảm xuống lần lượt còn 4,5% và 5,2% trong hai năm tiếp theo.

Các nước đang phát triển tại châu Á sẽ tạo nên một khu vực tăng trưởng cao nhất thế giới - khoảng 7% trong hai năm tới.

Mức tăng trưởng năm tới ở Mỹ Latin là 4%, Trung Đông và Tây Á là khoảng 4,7%, trong khi châu Phi nhỉnh hơn một chút (5%).

Nhật Bản sẽ chỉ đạt tốc độ tăng trưởng khiêm tốn 2,7% trong năm 2010. Tình hình hai năm sau tại nền kinh tế này khá ảm đạm khi chỉ đạt các mức tăng trưởng 1,1% và 1,4%.

Triển vọng kinh tế tại 16 nước thành viên Khu vực đồng tiền chung châu Âu cũng không khả quan khi Liên hợp quốc dự báo tốc độ tăng trưởng 1,6% trong năm nay, và con số này sẽ rơi xuống còn 1,3% vào năm tới trước khi tăng lên mức 1,9% trong năm 2012.

Vàng, dầu mỏ tiếp tục tăng giá
Theo dự đoán của ngân hàng Goldman Sachs, kinh tế Mỹ sẽ tốt hơn trong năm 2011 và thị trường chứng khoán Phố Wall sẽ chứng kiến năm tăng trưởng thứ 3 liên tiếp. Chỉ số S&P 500 sẽ tăng gần 25% lên mức 1.450 điểm trong 12 tháng tới, với sự hỗ trợ của lợi nhuận kinh doanh khả quan, chính sách tiền tệ nới lỏng và sự cải thiện của kinh tế Mỹ.

Với lãi suất thấp như hiện nay, Goldman Sachs tin rằng giá hàng hóa cơ bản như vàng sẽ tiếp tục có nền tảng vững chắc để nới rộng mức tăng. Tính tới cuối năm 2011, giá vàng tương lai có thể đạt 1.690 USD/ounce và sẽ tiếp tục xu hướng gia tăng, Goldman Sachs nhận định. Giá vàng sẽ đạt đỉnh 1.750 USD/ounce trong năm 2012, khi sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ đi kèm với việc nâng lãi suất.

Các chiến lược gia của Goldman cũng cho rằng giá dầu có thể tăng lên 105 USD/thùng vào năm 2011 và nhu cầu về mặt hàng này sẽ gia tăng cùng với sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ.

Một trong những vấn đề được thị trường đặc biệt quan tâm là cặp tỷ giá USD/Nhân dân tệ, Goldman Sachs cho rằng lãi suất thấp tại Mỹ sẽ tiếp tục duy trì một đồng USD yếu. Trong khi đó, Trung Quốc sẽ phải để đồng nội tệ của mình tăng giá trong năm sau khi thực hiện những biện pháp kiểm soát tăng trưởng.

Nguồn cung cao su sẽ thiếu hụt
Giá cao su có thể tiếp tục lập kỷ lục mới do mưa làm hạn chế nguồn cung. Điều này sẽ có tác động tới nhiều mặt hàng khác trong năm nay, nhất là đối với ngành công nghiệp ô tô trong khi doanh số bán ô tô vẫn tăng lên.

Ông Tetsu Emori, trưởng quỹ hàng hóa tại Astmax Tokyo, cho biết: “Giá cao su sẽ còn tăng nữa đến một mức cao ngất ngưởng đủ để làm giảm nhu cầu về cao su. Thật khó để đoán được mức giá cao ngất đó, nhưng nó có thể là 600 yên/kg”. Theo báo cáo của Niels Fehra, nhà phân tích thuộc HSBC Trinkaus& Burkhardt AG, năm nay, cao su tự nhiên sẽ tiếp tục thiếu hụt năm thứ hai liên tiếp. Năm 2011 sẽ thiếu khoảng 513.000 tấn so với tổng nhu cầu của cả thế giới là 10,7 triệu tấn. Năm ngoái, sự thiếu hụt này là 417.000 tấn.

Ngũ cốc, thức ăn chăn nuôi tăng giá chậm hơn
Thị trường hầu hết các nguyên liệu thức ăn chăn nuôi thế giới năm 2010 có chung đặc điểm: Giá giảm trong suốt nửa tháng đầu năm, nhưng đảo chiều tăng mạnh mẽ trong 5 tháng tiếp theo (tháng 7 đến tháng 11), đặc biệt là các loại ngũ cốc và ngũ cốc thô.

Nguyên nhân giá tăng là bởi thời tiết bất lợi ở nhiều nước sản xuất và xuất khẩu chính, và nhu cầu tiếp tục tăng lên. Nhu cầu nhập khẩu ngô và lúa mì của Trung Quốc được dự kiến sẽ tăng khá nhiều trong năm tới, đẩy giá 2 nguyên liệu này tăng theo. Việc Nga gia hạn lệnh cấm xuất khẩu lúa mì đến ngày 1/7/2011 sẽ khiến cho thị trường này thêm căng thẳng.

FAO và USDA cũng đồng thời đưa ra dự báo: sản lượng lúa mì thế giới mặc dù giảm so với các dự báo trước đó, nhưng vẫn cao hơn mức trung bình của giai đoạn 2006-2008, bên cạnh đó vẫn có một số nước có sản lượng đạt khá hơn so với năm ngoái như Úc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ. Thị trường mặt hàng này vẫn an toàn, nhờ lượng dự trữ còn khá dồi dào, đủ bù đắp cho phần sản lượng mất mát trong năm nay.

Đối với bột cá, theo những thông tin chính thức từ chính phủ Peru, vụ đánh bắt cá mới tại nước này sẽ bắt đầu vào ngày 20/11 và sẽ kết thúc vào 31/1/2011 và hạn ngạch đánh bắt khoảng 2,07 triệu tấn. Theo quan điểm của nhà sản xuất, triển vọng giá giảm là khó xảy ra bởi hạn ngạch đánh bắt vụ cá tới là tương đối nhỏ khó có thể đáp ứng nhu cầu thông thường trong những tháng đầu năm 2011.

Thép thế vững lên trong năm 2011
Năm 2010, giá thép trên thị trường thế giới biến động liên tục, xu hướng tăng chiếm lĩnh phần lớn thời gian. Những ngày cuối năm 2010, giá thép tăng vững ở hầu khắp các thị trường bởi nhu cầu bổ sung dự trữ cho năm mới. Tiêu thụ thép toàn cầu dự tính đạt 1,255 tỷ tấn trong năm 2010, tăng 12% so với năm ngoái. Dự báo năm 2011 giá cả và cung cầu thép trên thị trường thế giới sẽ lạc quan hơn năm 2010 nhờ kinh tế ổn định và phát triển.

Về giá: Giá thép dự báo sẽ tăng ngay từ quý đầu năm 2011 bởi các nhà cung cấp quặng nâng giá bán, có thể lên 139,79 USD/tấn, không bao gồm cước vận chuyển. Hãng Rio Tinto đã đạt thoả thuận tăng giá quặng sắt cho các hợp đồng bán cho các nhà máy thép Trung Quốc – khách hàng tiêu thụ quặng nhiều nhất thế giới - thêm 7,6 % trong quý đầu tiên năm 2011, một động thái có thể được theo sau bởi các hãng khai mỏ lớn khác như Vale và BHP Billiton. Mức tăng 7,6 % với khách hàng Trung Quốc sẽ giúp giá của Rio lên 138,55 USD/tấn vào đầu năm mới. Giá thép dự báo sẽ tăng hơn nữa vào mùa hè năm 2011 khi hoạt động xây dựng sôi động trên toàn cầu và giá nguyên liệu thô vẫn ở mức cao.

Về cung cầu: Hiệp hội Thép thế giới cho rằng nhu cầu năm 2011 sẽ đạt kỷ lục 1,34 tỷ tấn sau khi tăng hơn dự đoán trong năm nay và vượt lên trên mức trước khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2007. Nhu cầu thép tại các nền kinh tế phát triển vẫn ở dưới mức cao nhất giai đoạn trước khủng hoảng. Sự phục hồi chủ yếu là do chu kỳ kiểm kê và các gói kích thích kinh tế phát huy hiệu quả.
Tiêu thụ thép của Trung Quốc trong năm 2011 sẽ chậm lại với mức tăng trưởng khoảng 3,5% do sự giảm nhiệt lĩnh vực bất động sản và tác động giảm dần của các gói kích thích kinh tế nhưng nước này vẫn sẽ chiếm khoảng 45% nhu cầu sử dụng thép trên thế giới trong năm 2011.

Nhu cầu thép của một số nền kinh tế : Ấn Độ tăng 13,6% với 68 triệu tấn thép trong năm 2011, trở thành nước tiêu thụ thép lớn thứ ba trên thế giới sau Trung Quốc và Mỹ.

Khu vực NAFTA: tăng 9,4% tức 86,1 triệu tấn; EU tăng 5,7% đạt 147,4 triệu tấn; Nhật Bản giảm 1,4% trong năm tới do chính sách tài khóa thắt chặt; Sự phục hồi nhu cầu thép khu vực CIS cũng có sự gia tăng đáng ngạc nhiên tới 11,1% vào năm 201; Thổ Nhĩ Kỳ tăng 10,7% đạt 24,1 triệu tấn; Đông Nam Á dự đoán sẽ tăng 9% mỗi năm trong các năm tới.

Dự trữ Gas lớn nhưng giá sụt trồi

Tại sàn giao dịch New York, giá khí gas năm 2010 đã giảm tới 27,5%, từ mức 5,60 USD/mBtu xuống chỉ 4,006 USD/mBtu. Lượng dư cung khí gas trên thị trường thế giới năm 2009 ở mức 130 tỷ m3, năm 2010 khoảng 150 tỷ m3. IEA dự báo thị trường khí gas toàn cầu sẽ tiếp tục dư cung trong năm 2011 và 2012, với mức dư cung sẽ tăng từ 130 tỷ m3 năm 2009 lên trên 200 tỷ m3 năm 2011. EIA cho biết nhiều nước công nghiệp hoá lớn nhất thế giới tiếp tục trong tình trạng dư cung khá nhiều khí gas. Tuy nhiên từ năm 2013, trong bối cảnh kinh tế hồi phục và nhu cầu khí tăng mạnh từ Trung Quốc sẽ hấp dẫn hết phần dư thừa, giá sẽ hồi phục trở lại. Trung Quốc chiếm khoảng 1/5 mức tăng nhu cầu tiêu thụ khí gas toàn cầu.

Tuy nhiên, Việt Nam, do vẫn phải phụ thuộc nhiều và nguồn khí nhập khẩu và năng lực dự trữ chưa thể nâng cao trong thời gian ngắn, thị trường vẫn còn nhiều bấp bênh. Theo ông Đỗ Khang Ninh, Tổng giám đốc PetroVietnam Gas, nguồn cung khí trong nước hiện khoảng 8 tỉ m3/năm, trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ đã lên đến gần 10 tỉ m3/năm. Dự báo đến năm 2015, nhu cầu sử dụng khí của Việt Nam sẽ tăng lên khoảng 13 tỉ m3/năm, đến năm 2025 là 17 tỉ m3/năm.“PetroVietnam đã khai thác tối đa các dự án khí trong nước nhưng nguồn cung vẫn cứ thiếu. Đặc biệt, các nhà máy điện dự báo sẽ thiếu rất nhiều nguồn khí cho phát điện trong mùa khô năm tới, hiện nay lượng khí cho các nhà máy điện và đạm đã tăng lên hơn 20 triệu m3/ngày”. Ông cho biết thêm, nhanh nhất phải đến năm 2015 thì Việt Nam mới triển khai được các dự án nhập khẩu khí đốt dành cho phát điện./.