Như Tạp chí Công Thương đã đưa tin trước đó, ngày 22/5/2025, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã nhận hồ sơ đề nghị điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp với gỗ dán cứng và trang trí nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam.
Trong vụ việc này, gỗ dán cứng và trang trí nhập khẩu 3 nước (Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam) đều bị đề nghị điều tra cả chống bán phá giá và chống trợ cấp. Mã vụ việc: A-552-851 (chống bán phá giá) và C-552-852 (chống trợ cấp).
Cáo buộc biên độ phá giá từ 138,04% - 152,41% và 26 Chương trình trợ cấp
Đến ngày 11/6/2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) chính thức khởi xướng điều tra chống bán phá giá/chống trợ cấp đối với gỗ dán cứng và trang trí nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam.
Theo đó, sản phẩm bị điều tra là gỗ dán cứng và trang trí, chủ yếu thuộc nhóm mã HS 4412 và 9403.
Cả 03 quốc gia (Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam) đều bị điều tra kép chống bán phá giá và chống trợ cấp.
Theo số liệu do Nguyên đơn viện dẫn từ nguồn của Ủy ban thương mại quốc tế Hoa Kỳ (ITC), trong giai đoạn 2022-2024, Việt Nam xuất khẩu lần lượt khoảng 401 triệu USD, 186 triệu USD và 244 triệu USD sản phẩm bị điều tra sang Hoa Kỳ, đứng vị trí thứ 2 trong 3 nước bị điều tra, sau Indonesia.
Nguyên đơn là Hiệp hội thương mại công bằng với gỗ dán cứng Hoa Kỳ đã cáo buộc gần 100 công ty của Việt Nam bán phá giá và được trợ cấp.
Thời kỳ điều tra chống bán phá giá từ ngày 01/10/2024 đến ngày 31/3/2025. Thời kỳ điều tra thiệt hại là 03 năm từ 2022 đến 2024. Biên độ phá giá cáo buộc từ 138,04% - 152,41%.
Cục Phòng vệ thương mại cho biết, do Hoa Kỳ coi Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế phi thị trường, nên DOC sẽ sử dụng các giá trị thay thế của quốc gia khác để tính toán biên độ phá giá cho Việt Nam.
Trong vụ việc này, DOC dự kiến sử dụng Indonesia là quốc gia thay thế do cho rằng Indonesia có mức độ phát triển kinh tế tương đồng với Việt Nam và có số lượng đáng kể các nhà sản xuất gỗ bị điều tra, tương tự như đề nghị của Nguyên đơn.
Các bên có thời hạn bình luận về giá trị thay thế trong vòng 30 ngày trước ngày DOC dự kiến ban hành kết luận sơ bộ của vụ việc.
Cùng với điều tra chống bán phá giá, Hoa Kỳ cũng sẽ điều tra chống trợ cấp thời kỳ năm 2024. Thời kỳ điều tra thiệt hại là 03 năm từ 2022 đến 2024. Mặc dù DOC chưa đưa ra biên độ trợ cấp cáo buộc với Việt Nam, tuy nhiên, DOC khởi xướng điều tra 26 chương trình trợ cấp từ Chính phủ, thuộc các nhóm:
(1) Nhóm các chương trình cho vay: gồm các chương trình cho vay ưu đãi của các Ngân hàng thương mại cổ phần có vốn nhà nước (SOCBs); chương trình bao thanh toán của SOCBs; bảo lãnh xuất khẩu của SOCBs; chương trình tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu của Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB); chương trình hỗ trợ ưu đãi lãi suất của Ngân hàng Nhà nước.
(2) Chương trình tài trợ: gồm các chương trình tài trợ xúc tiến xuất khẩu và hỗ trợ đầu tư.
(3) Nhóm các chương trình ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp: gồm các chương trình về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp trong các khu vực đặc biệt; ưu đãi thuế theo Nghị định số 24/2007/NĐ-CP; chương trình khấu hao nhanh và tăng chi phí được giảm trừ.
(4) Nhóm các chương trình ưu đãi miễn và hoàn thuế nhập khẩu: gồm các chương trình về miễn thuế nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu; hoàn thuế nhập khẩu nguyên vật liệu thô để sản xuất hàng xuất khẩu; miễn thuế nhập khẩu khi nhập khẩu vào khu công nghiệp; miễn thuế nhập khẩu cho doanh nghiệp FDI; miễn thuế nhập khẩu nguyên vật liệu thô cho doanh nghiệp chế xuất và khu chế xuất xuất khẩu; gói hỗ trợ dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ; ưu đãi cho các ngành công nghiệp phụ trợ.
(5) Nhóm các chương trình ưu đãi về đất: gồm các chương trình miễn giảm tiền thuê đất/mặt nước cho ngành được khuyến khích; miễn thuế/phí sử dụng đất cho ngành được khuyến khích; miễn hoặc giảm tiền thuê đất cho doanh nghiệp trong khu vực đặc biệt theo Nghị định số 35/2022/NĐ-CP; miễn hoặc giảm tiền thuê cho doanh nghiệp FDI; miễn hoặc giảm tiền thuê theo Quyết định số 189/2000.
(6) Cung cấp tiện ích với mức giá ưu đãi: gồm các chương trình cung cấp các tiện ích điện, nước và các tiện ích khác trong khu công nghiệp và khu chế xuất với mức giá ưu đãi; cung cấp gỗ xẻ đầu vào với mức giá ưu đãi.
(7) Trợ cấp xuyên quốc gia: Nguyên đơn cáo buộc do Chính phủ Trung Quốc sở hữu gần như toàn bộ diện tích khai thác rừng ở Trung Quốc, thông qua việc hạn chế cấp phép khai thác gỗ. Điều này đã dẫn tới việc ván (veneer) Trung Quốc đang được bán với giá thấp hơn giá thông thường. Các nhà sản xuất/xuất khẩu Việt Nam khi nhập khẩu ván để sản xuất sản phẩm bị điều tra, đã gián tiếp hưởng trợ cấp từ Chính phủ Trung Quốc.
Quy trình điều tra tiếp theo và các mốc thời gian đáng chú ý
Cục Phòng vệ thương mại cho biết thêm, theo quy định điều tra của Hoa Kỳ, có 02 cơ quan tham gia trong một vụ việc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp, cụ thể: DOC điều tra về hành vi bán phá giá và trợ cấp và chịu trách nhiệm chung về kết quả điều tra trong khi ITC chịu trách nhiệm đánh giá thiệt hại của ngành sản xuất trong nước. Chỉ khi DOC xác định có tồn tại hành vi bán phá giá/trợ cấp và ITC xác định ngành sản xuất nội địa chịu thiệt hại do hàng nhập khẩu bị phá giá/trợ cấp gây ra, thì Hoa Kỳ mới ban hành Lệnh áp thuế với Việt Nam. Nếu một trong 02 bên kết luận không tồn tại trợ cấp hoặc thiệt hại, thì vụ việc sẽ chấm dứt
DOC sẽ tập trung điều tra các nhà sản xuất xuất khẩu và Chính phủ Việt Nam để xác định hành vi bán phá giá/trợ cấp. Cụ thể:
Bước 1: Lựa chọn bị đơn bắt buộc
Ngày 11/6/2024, sau khi khởi xướng điều tra, DOC đã ban hành Bản câu hỏi về Lượng và Giá trị (Q&V) cho cả 02 vụ việc chống bán phá giá và chống trợ cấp, để thu thập thông tin, nhằm lựa chọn bị đơn bắt buộc. Thời hạn trả lời hiện đang là ngày 25 tháng 6 năm 2025 với chống trợ cấp và đã được gia hạn đến ngày 2 tháng 7 năm 2025 với chống bán phá giá. Tất cả các doanh nghiệp nằm trong danh sách nhận 02 bản câu hỏi Q&V của DOC và các doanh nghiệp muốn được hưởng thuế suất chống bán phá giá riêng rẽ đều phải trả lời.
Theo thông lệ, DOC sẽ dựa trên phản hồi Bản câu hỏi Q&V và số liệu của Hải quan Hoa Kỳ để lựa chọn 2 bị đơn bắt buộc (thường là các nhà xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam về lượng trong giai đoạn điều tra). Các bị đơn bắt buộc sẽ được điều tra và xác định biên độ phá giá/biên độ trợ cấp riêng.
Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), trong giai đoạn 2024 - 2025, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam có thể bao gồm: Triệu Thái Sơn Greatwood và Junma Phú Thọ. Do phía Việt Nam ghi nhận số liệu xuất khẩu của Việt Nam theo ngày hàng hóa xuất cảng khỏi Việt Nam, nhưng phía Hoa Kỳ ghi nhận số liệu xuất khẩu của Việt Nam theo ngày hàng hóa nhập cảng vào Hoa Kỳ. Ngoài ra, DOC yêu cầu quy đổi đơn vị lượng xuất khẩu sang m3. Do đó, số liệu của VIFOREST có thể có sự khác biệt với số liệu của Hoa Kỳ nhằm lựa chọn bị đơn bắt buộc cho giai đoạn điều tra.
Ngoài ra, do thời kỳ điều tra của vụ việc chống bán phá giá (quý IV/2024 và quý I/2025) khác với thời kỳ điều tra của vụ việc chống trợ cấp (năm 2024), có khả năng bị đơn bắt buộc của vụ việc chống bán phá giá khác với bị đơn bắt buộc của vụ việc chống trợ cấp.
Bước 2: Đăng ký làm bị đơn riêng rẽ (chỉ áp dụng với vụ việc chống bán phá giá)
Riêng trong vụ việc điều tra chống bán phá giá, trong trường hợp không được lựa chọn làm bị đơn bắt buộc, các doanh nghiệp phải đăng ký hưởng thuế suất riêng rẽ để được tính thuế dựa trên kết quả của bị đơn bắt buộc (nếu không sẽ bị áp dụng mức thuế toàn quốc, thường bằng mức cáo buộc). Các doanh nghiệp cần chứng minh hoạt động độc lập, không chịu sự kiểm soát của Chính phủ cả về pháp lý và thực tiễn. Mức thuế suất riêng rẽ bằng bình quân gia quyền các biên độ phá giá của các bị đơn bắt buộc (loại trừ các biên độ bằng 0, de minimis (biên độ phá giá tối thiểu là mức biên độ phá giá thấp hơn 2%), và biên độ dựa trên dữ liệu sẵn có bất lợi). Thời hạn để nộp Đơn xin hưởng thuế suất riêng rẽ là 21 ngày kể từ ngày khởi xướng.
Trong trường hợp doanh nghiệp không nộp Đơn xin hưởng thuế suất riêng rẽ hoặc doanh nghiệp đã nộp, nhưng không được chấp nhận, thì biên độ phá giá dành cho các doanh nghiệp sẽ là biên độ phá giá chung (thường rất cao, có thể bằng với biên độ phá giá cáo buộc).
Bước 3: Bình luận và phản biện về phạm vi sản phẩm
Các bên liên quan có thể nêu ý kiến về phạm vi sản phẩm bị điều tra. Thời hạn bình luận hiện được gia hạn đến ngày 8 tháng 7 năm 2025 và thời gian phản biện được gia hạn đến ngày 18 tháng 7 năm 2025.
Bước 4: Trả lời Bản câu hỏi điều tra
Sau khi xác định được bị đơn bắt buộc, DOC sẽ ban hành Bản câu hỏi điều tra dành cho bị đơn bắt buộc. Trong vụ việc chống trợ cấp, DOC sẽ ban hành thêm Bản câu hỏi điều tra dành cho Chính phủ. Thời hạn trả lời thường là 30 ngày kể từ ngày ban hành bản câu hỏi ban đầu (có thể xin gia hạn). DOC có thể ban hành các bản câu hỏi bổ sung với thời hạn ngắn hơn.
Bước 5: Kết luận sơ bộ
Với vụ việc chống bán phá giá: dự kiến ngày 29 tháng 10 năm 2025, có thể gia hạn đến ngày 18 tháng 12 năm 2025.
Với vụ việc chống trợ cấp: dự kiến ngày 15 tháng 8 năm 2025, có thể gia hạn đến ngày 20 tháng 10 năm 2025.
Lưu ý, DOC có thể áp dụng thuế hồi tố đến 90 ngày trước ngày áp thuế sơ bộ trong trường hợp có bằng chứng cho thấy tồn tại “tình trạng khẩn cấp” (nhập khẩu tăng đột biến) theo cáo buộc của Nguyên đơn.
Bước 6: Thẩm tra tại chỗ
Sau khi có kết luận sơ bộ, DOC có thể tiến hành thẩm tra tại chỗ doanh nghiệp và Chính phủ (chỉ thẩm tra Chính phủ trong vụ việc trợ cấp).
Bước 7: Kết luận cuối cùng
75 ngày từ ngày kể từ ngày ban hành kết luận sơ bộ, có thể gia hạn (dự kiến là ngày 7 tháng 5 năm 2026).
Ngoài ra, ITC cũng sẽ tập trung điều tra, xác định việc bán phá giá/trợ cấp có phải là nguyên nhân dẫn đến thiệt hại của ngành sản xuất nội địa Hoa Kỳ hay không. Hầu hết các vụ việc đều kết luận có thiệt hại dựa trên bằng chứng do ngành sản xuất nội địa Hoa Kỳ cung cấp.
Chủ động hợp tác đầy đủ trong suốt quá trình diễn ra vụ việc
Để kịp thời ứng phó với vụ việc, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị đối với Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cần cập nhật thông tin đến các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu sản phẩm bị điều tra.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu liên quan cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến của vụ việc; chủ động nghiên cứu, nắm vững quy định, trình tự, thủ tục điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp của Hoa Kỳ; đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu.
Đồng thời, hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra Hoa Kỳ trong suốt quá trình diễn ra vụ việc. Bất kỳ hành động thể hiện sự bất hợp tác hoặc hợp tác không đầy đủ có thể dẫn tới việc cơ quan điều tra Hoa Kỳ sử dụng các chứng cứ sẵn có bất lợi hoặc áp dụng mức thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp cao nhất cho doanh nghiệp.
Chủ động đăng ký tài khoản IA ACCESS tại cổng thông tin điện tử của DOC (https://access.trade.gov/login.aspx) nhằm cập nhật thông tin và nộp các văn bản, tài liệu liên quan tới Cơ quan điều tra Hoa Kỳ.
Cùng với đó, thường xuyên phối hợp, cập nhật thông tin cho Cục Phòng vệ thương mại để nhận được sự hỗ trợ kịp thời.