Trong bối cảnh phong trào “Nông dân thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững” lan tỏa mạnh mẽ tại Thái Nguyên, nhiều mô hình kinh tế tập thể đã trở thành điểm sáng trong công cuộc phát triển nông thôn mới. Nổi bật trong số đó là HTX Yến Dương (xã Thượng Minh, tỉnh Thái Nguyên), nơi đã khẳng định vai trò không chỉ là hạt nhân ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp mà còn là điểm tựa giúp người dân thoát nghèo, từng bước làm giàu trên chính quê hương mình.
Gắn kết cộng đồng, nâng tầm nông sản để thoát nghèo bền vững
Thành lập từ tháng 6/2018, HTX Yến Dương hiện có 20 thành viên chính thức, hơn 500 hộ liên kết và tạo việc làm thường xuyên cho gần 10 lao động, chưa kể 15 lao động thời vụ. Với cách làm bài bản, HTX đã liên kết chặt chẽ cùng 14 tổ hợp tác, nhóm hộ sản xuất và 4 HTX lân cận để cung cấp ra thị trường nhiều sản phẩm nông nghiệp đặc trưng như bí thơm, miến dong, gạo nếp. Trong đó, có 4 sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP từ 3 - 4 sao, gồm miến dong, trà bí thơm, bí thơm và gạo nếp Tài.
Xuất thân từ một gia đình nghèo, chị Ma Thị Ninh - Giám đốc HTX đã vượt lên nghịch cảnh, biến khát vọng đổi đời thành hiện thực. Chị chia sẻ: “Người ta sinh ra đã ở vạch đích, còn tôi bắt đầu từ vạch xuất phát, nhưng chính hoàn cảnh khó khăn lại rèn cho tôi sự kiên cường và ý chí vươn lên”. Giờ đây, khi HTX ngày càng lớn mạnh, chị không chỉ tạo dựng cuộc sống ổn định cho gia đình mà còn cùng địa phương tham gia chương trình xóa nhà tạm, giúp nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số có mái ấm bền vững.
Một dấu ấn đặc biệt trong hành trình giảm nghèo của HTX là liên kết với Tổ hợp tác Nà Pài để phát triển mô hình trồng lê VH6. Đây là giống lê đã được canh tác hơn 7 năm, áp dụng phương pháp hữu cơ hoàn toàn, nói không với hóa chất. Sản phẩm lê Nà Pài được đánh giá là “cực phẩm vùng cao”, sạch đến mức người dân có thể ăn ngay tại gốc.
Dù sản lượng chưa lớn, nhưng mỗi vụ lê đều được tiêu thụ hết sức thuận lợi. Với giá 30.000 - 50.000 đồng/kg, trung bình người dân thu về 320 - 400 triệu đồng/ha/năm. Bên cạnh đó, HTX còn hỗ trợ bao bì, mẫu mã hiện đại, phục vụ thị trường quà biếu, nâng tầm thương hiệu. Cây lê VH6 còn mở ra triển vọng phát triển du lịch trải nghiệm, khi mùa hoa lê trắng thu hút du khách đến chụp ảnh, tham quan, hái quả. Đây chính là hướng đi mới giúp người dân vùng cao đa dạng hóa sinh kế, nâng cao đời sống.
Cùng với đó, đề tài “Phục tráng và phát triển một số giống lúa nếp đặc sản, có giá trị cao tại Bắc Kạn” do HTX tham gia thời gian qua đã mang lại bước ngoặt lớn. Từ nguồn hạt giống quý hiếm, đề tài đã phục tráng thành công 160 kg hạt giống nếp Tài siêu nguyên chủng, sản xuất được hơn 1 tấn giống nguyên chủng và hoàn thiện quy trình canh tác, bảo quản giống lúa nếp Tài. Nhờ vậy, thương hiệu “Nếp Tài Ba Bể” đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận Nhãn hiệu tập thể, mở ra cơ hội xây dựng thương hiệu đặc sản vùng miền.
Những “trái ngọt” từ nếp Tài, miến dong hay lê VH6 không chỉ góp phần thoát nghèo cho nhiều hộ gia đình, mà còn khẳng định sức mạnh của tinh thần liên kết, cùng nhau phát triển kinh tế tập thể, bền vững.
“Chúng tôi luôn đặt mục tiêu không chỉ thoát nghèo cho gia đình mình mà còn đồng hành cùng bà con địa phương cải thiện kinh tế bằng chính đôi tay và sức lao động. Từng bước một, HTX sẽ xây dựng kế hoạch cụ thể để phát triển trồng trọt, chăn nuôi, tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập, từ đó cải thiện đời sống ngay trên mảnh đất quê hương. Đây không chỉ là khát vọng của riêng gia đình tôi, mà còn là định hướng lâu dài nhằm lan tỏa tinh thần vươn lên, cùng nhau kiến tạo một vùng quê no ấm, sung túc và bền vững hơn”, chị Ma Thị Ninh chia sẻ.
Bước chuyển mình từ công nghệ
Điều đặc biệt trong cách làm để đạt được những kết quả trên đó là HTX Yến Dương đã chủ động ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất. Không chỉ đơn thuần là thay đổi phương thức canh tác, công nghệ số đã trở thành nền tảng giúp HTX nâng cao hiệu quả, minh bạch hóa quy trình và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Cụ thể, HTX đã đầu tư áp dụng nhật ký điện tử, phần mềm quản lý mùa vụ cho các cây trồng chủ lực như nếp Tài, bí thơm, dong riềng. Bản đồ GIS quản lý vùng trồng cũng được xây dựng, tích hợp dữ liệu về diện tích, thổ nhưỡng, khí hậu để phục vụ truy xuất nguồn gốc và chỉ dẫn địa lý. Công nghệ QR được áp dụng đồng bộ, giúp sản phẩm minh bạch hơn, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng.
Nhờ ứng dụng công nghệ, sản lượng nông sản của HTX ngày càng ổn định: bí thơm 500 - 700 tấn/năm, miến dong 55 - 70 tấn, gạo nếp Tài 30 - 50 tấn. Doanh thu tăng trưởng đều từ 10 - 20% mỗi năm. Đặc biệt, sản phẩm nếp Tài đã đạt OCOP 4 sao, tiêu chuẩn hữu cơ PGS, TCVN và đang được chuyển đổi sang tiêu chuẩn JAS của Nhật Bản - lợi thế cạnh tranh quan trọng để chinh phục thị trường quốc tế.
“Từ những thành công bước đầu, HTX hi vọng sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp đồng hành cùng HTX trong chuỗi giá trị khép kín, từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. Con đường này không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho xã viên, mà còn từng bước xây dựng và khẳng định thương hiệu của nông nghiệp Thái Nguyên”, Giám đốc HTX Yến Dương chia sẻ.
HTX Yến Dương là minh chứng rõ ràng rằng giảm nghèo bền vững chỉ có thể thành công khi gắn với đổi mới công nghệ và tinh thần cộng đồng. Từ những hạt nếp Tài, những vườn lê VH6 cho đến mô hình du lịch trải nghiệm, HTX đã khẳng định: nông nghiệp vùng cao không chỉ là kế sinh nhai, mà đã trở thành con đường làm giàu, mở ra tương lai bền vững cho người dân.