Cà Mau: Xây dựng NTM gắn với thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển thương mại điện tử

Cà Mau sở hữu ngư trường rộng lớn (khoảng 80.000km²) và diện tích nuôi trồng thủy sản lớn nhất cả nước (hơn 300.000ha), cùng với rừng ngập mặn và rừng tràm U Minh Hạ được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới.

Điểm khác biệt cốt lõi trong xây dựng NTM của Cà Mau là sự kết hợp chặt chẽ giữa mục tiêu xây dựng NTM với việc bảo vệ môi trường, thích ứng chủ động với biến đổi khi hậu (BĐKH), và phát huy tối đa tiềm năng kinh tế biển, rừng, tạo ra mô hình phát triển bền vững và đặc thù "thuận thiên". 

Đây là đặc điểm nổi bật nhất. Cà Mau là tỉnh ven biển chịu tác động nặng nề của xâm nhập mặn, sụt lún, và nước biển dâng. Tỉnh tập trung phát triển các mô hình sản xuất bền vững, thích ứng BĐKH như tôm - lúa và tôm - rừng. Những mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao (thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm) mà còn góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, giữ vững độ che phủ rừng. Xây dựng NTM ở Cà Mau hướng tới phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn để tăng cường khả năng chống chịu với các thách thức môi trường. 

Trong xây dựng NTM của tỉnh tập trung vào tổ chức lại các vùng nuôi tôm công nghệ cao, hình thành các vùng sản xuất tập trung đáp ứng tiêu chuẩn trong nước và quốc tế cho chế biến và xuất khẩu. Cùng với đó, tỉnh Cà Mau khai thác thế mạnh du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, biến vùng đất cực Nam thành một trong những điểm nhấn về du lịch của Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), gắn với các giá trị văn hóa rừng, biển. 

Giai đoạn 2021 - 2025 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ của Cà Mau trong xây dựng NTM. Tính đến 30/6/2025, tỉnh Cà Mau đã có 74/82 xã đạt chuẩn NTM (82  %), trong đó 11 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Đây không chỉ là con số biết nói mà còn là minh chứng cho sự nỗ lực đồng bộ của cả hệ thống chính trị và cộng đồng dân cư trong xây dựng NTM tại địa phương.

Hạ tầng nông thôn được đầu tư xây dựng đồng bộ, khang trang, đáp ứng tốt nhu cầu đi lại và giao thương hàng hóa của người dân, với nhiều tuyến đường giao thông được bê tông hóa.

Nhiều mô hình sản xuất hiệu quả được nhân rộng, đặc biệt là các mô hình nuôi tôm, trồng lúa. Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trở thành "trái tim" của NTM Cà Mau, giúp nhiều sản phẩm đặc sản địa phương có thương hiệu như Cua Năm Căn, mật ong rừng U Minh Hạ, tôm  Cà Mau và lẩu mắm U Minh…nâng cao giá trị, vươn ra thị trường trong nước và quốc tế.

Để có kết quả này, tỉnh Cà Mau đã huy động hơn 48.529 tỷ đồng để triển khai các nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn này. Riêng năm 2025, kế hoạch vốn gần 357 tỷ đồng, ưu tiên cho các xã phấn đấu nâng chuẩn và xây dựng mô hình kiểu mẫu. Một dấu ấn nổi bật là việc hoàn thành 4.400 căn nhà cho hộ nghèo và hộ chính sách, đạt 100% kế hoạch, vượt tiến độ gần 3 tháng so với chỉ tiêu của tỉnh và nhanh hơn gần 5 tháng so với yêu cầu Trung ương. Tổng kinh phí gần 236 tỷ đồng thể hiện quyết tâm chính trị cao, đồng thời mang lại giá trị nhân văn sâu sắc cho người dân vùng nông thôn.

Bên cạnh đó, Cà Mau còn chú trọng phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng với hàng ngàn km đường giao thông được bê tông hóa, tạo thuận lợi cho giao thương. Đến nay 100% hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia; có trên 70% trường học và trạm y tế xã đạt chuẩn.

Tốc độ giảm nghèo duy trì 1,5 - 2%/năm. Thu nhập khu vực nông thôn năm 2024 đạt 54 triệu đồng/người, dự kiến tăng lên 58 triệu vào năm 2025, gấp 1,3 lần so với năm 2020. Nhiều mô hình sản xuất hiệu quả được nhân rộng, đặc biệt là mô hình tôm - lúa, nuôi tôm công nghệ cao, sản xuất lúa hữu cơ, gắn với bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn - một tài nguyên quý giá của vùng Đất Mũi. Những mô hình này giúp nâng cao thu nhập cho nông dân, đồng thời hướng đến nền nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu, bền vững và hiện đại.

(OCOP) đã trở thành phong trào sâu rộng, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế nông thôn và nâng tầm thương hiệu đặc sản địa phương. Lũy kế giai đoạn 2020-2024, toàn tỉnh có 191 sản phẩm OCOP, gồm 47 sản phẩm 4 sao và 144 sản phẩm 3 sao. Nhiều sản phẩm sau khi đạt chứng nhận OCOP đã nâng cao đáng kể giá trị, tăng khả năng cạnh tranh và tạo thêm việc làm ổn định cho người lao động. Đây chính là bước chuẩn bị quan trọng để gắn kết chương trình OCOP với xu hướng tiêu dùng mới, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp nông thôn.

Tại Hội nghị đánh giá kết quả thực hiện chương trình OCOP gắn với lễ công bố giấy chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao tỉnh Cà Mau ngày 23/01/2025, ông Lê Văn Sử - Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị các địa phương phải rà soát lại mục tiêu sản phẩm OCOP sát với thực tế của địa phương mình, nhưng phải với tinh thần phấn đấu hết sức mình, đạt nhiều sao sản phẩm OCOP càng nhiều càng tốt. Sở NN&PTNT tiến hành rà soát lại toàn bộ các công việc, nhiệm vụ sát với yêu cầu của năm 2025. Khi xác định đầu công việc phải hướng tới nâng cao năng lực quan quản lý, hỗ trợ các chủ thể trong chương trình. Nâng cao năng lực của các chủ thể sản phẩm OCOP thông qua công tác đào tạo, tập huấn. 

Đồng thời, hỗ trợ các chủ thể cùng sản phẩm hợp tác để thúc đẩy sản xuất. Nâng cao công tác quản lý chất lượng sản phẩm để chất lượng sản phẩm ngày một cao hơn. Rà soát đối tượng đủ điều kiện để hỗ trợ tiến tới cho các chủ thể phát triển sản xuất công nghiệp.

Theo ông Nguyễn Văn Quân, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, Chương trình OCOP đến nay đã trải qua 5 năm thực hiện, trở thành phong trào rộng khắp, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế tỉnh và xây dựng nông thôn mới… Nhiều sản phẩm khi được chứng nhận OCOP đã được nâng cao giá trị, sản phẩm bán ra thị trường với mức giá tăng cao; giúp người lao động có thêm việc làm ổn định, nâng cao đời sống và thu nhập.

Năm 2025, Cà Mau đặt ra mục tiêu, nâng tổng số sản phẩm được công nhận OCOP đạt 240 sản phẩm. Trong đó, có ít nhất 20% chủ thể OCOP là hợp tác xã, 10% chủ thể là doanh nghiệp nhỏ và vừa có sản phẩm được công nhận từ 3 sao trở lên. Có ít nhất 40% chủ thể OCOP tham gia vào các kênh bán hàng hiện đại như siêu thị, cửa hàng tiện lợi, sàn giao dịch thương mại điện tử.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, thương mại điện tử (TMĐT) trở thành kênh tiêu thụ hiệu quả cho nông sản và sản phẩm OCOP. Trong xây dựng NTM, Cà Mau là một trong những địa phương chủ động nhất trong việc đưa đặc sản địa phương lên sàn, mở rộng thị trường trong nước và từng bước hướng tới quốc tế.

Thực hiện kế hoạch 190/KH-UBND năm 2024 phát triển TMĐT và chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến thương mại tỉnh Cà Mau năm 2025, nhiều chương trình tập huấn về TMĐT, kỹ năng kinh doanh trực tuyến và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã được triển khai. Qua đó, hàng nghìn doanh nghiệp, HTX và hộ kinh doanh được trang bị kiến thức về pháp luật TMĐT, kỹ năng nhận diện rủi ro, xử lý tranh chấp và đặc biệt là kỹ thuật livestream - hình thức bán hàng đang bùng nổ hiện nay.

Ngày 20/5/2025, tại Hội nghị phổ biến, tuyên truyền về TMĐT với chủ đề “Nâng cao kỹ năng thực thi pháp luật trong hoạt động thương mại điện tử” tỉnh Cà Mau, ông Dương Vũ Nam - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Cà Mau cho biết, trong những năm gần đây, TMĐT tại Cà Mau đang dần hình thành và phát triển, đặc biệt trong các lĩnh vực nông sản, thủy sản và sản phẩm OCOP trên địa bàn. TMĐT đã trở thành một kênh phân phối hiện đại, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường, tiếp cận người tiêu dùng nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và hiệu quả. Chỉ cần một cú nhấp chuột, chúng ta có thể giao dịch ở bất cứ đâu. Nhờ chuyển đổi số, nhiều sản phẩm OCOP như tôm khô, bánh phồng tôm, ba khía… đã tiếp cận hàng chục nghìn khách hàng trên các nền tảng TikTok Shop, Shopee, Postmart…”

Điển hình như HTX Ba khía Đầm Dơi khi ứng dụng công nghệ số vào kinh doanh tại Cà Mau, sản phẩm của HTX này luôn nằm trong top sản phẩm bán chạy trên TikTok nhờ các video quảng bá và các phiên livestream trực tiếp. Trong “Ngày hội Chuyển đổi số quốc gia”, riêng các phiên livestream đã mang về gần 2000 đơn hàng, thu hút hơn 300.000 lượt xem, một con số ấn tượng đối với sản phẩm đặc sản vùng nông thôn.

Cùng với đó, Cà Mau đang vận hành hiệu quả hai sàn TMĐT là madeincamau.com và postmart.vn, được tích hợp trực tiếp vào ứng dụng chính quyền điện tử CaMau-G. Hiện tỉnh có gần 6000 tài khoản người bán, hơn 100.000 tài khoản người mua với hơn 700 mặt hàng nông sản và 119 sản phẩm OCOP đã được đưa lên sàn.

Nhờ TMĐT, quy trình đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng trở nên nhanh chóng hơn, giảm chi phí trung gian, gia tăng lợi nhuận cho người sản xuất. Trong thời gian tới, tỉnh định hướng xây dựng hệ sinh thái TMĐT toàn diện với các nền tảng TMĐT dành riêng cho Cà Mau; đầu tư mạnh vào hạ tầng số, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Từ những kết quả đạt được, có thể khẳng định Cà Mau đang từng bước khẳng định vị thế là địa phương đi đầu trong đổi mới sáng tạo và phát triển NTM bền vững. Với chiến lược đúng đắn, sự đồng thuận của nhân dân và sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính quyền, Cà Mau sẽ tiếp tục vươn xa, đóng góp tích cực vào sự phát triển của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước.