Với những “chỉ dấu” tích cực của năm đầu tiên công bố, việc tiếp tục triển khai và nâng cao hơn nữa hiệu quả, vai trò của Bộ chỉ số FTA Index trong những năm tiếp theo là một vấn đề đang được quan tâm.

Lễ công bố Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định thương mại tự do (FTA Index) của các địa phương năm 2024 do Bộ Công Thương tổ chức tháng 4/2025 là một điểm nhấn, đột phá trong công tác hội nhập kinh tế của nước ta năm 2025.

Đến nay, mặc dù Việt Nam đã, đang thực thi 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), tuy nhiên việc tận dụng những hiệp định này thời gian qua chủ yếu được đề cập ở góc độ doanh nghiệp hưởng lợi gì về cắt giảm thuế quan khi xuất khẩu hàng hóa đi các thị trường có FTA. Nhiều khía cạnh và lợi ích khác, và cả những cam kết của Việt Nam với đối tác trong các FTA chưa thực sự được biết đến hay tận dụng hiệu quả.

Với Bộ chỉ số FTA Index, lần đầu tiên việc thực thi các FTA được nhìn nhận, đánh giá một cách toàn diện, khoa học và có tính định lượng cao trên phạm vi cả nước.

Ngay sau khi được Chính phủ giao nhiệm vụ chủ trì xây dựng Bộ chỉ số này, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các đơn vị chức năng chủ động phối hợp chặt chẽ với đơn vị tư vấn, các Bộ, ngành liên quan và các địa phương tập trung khảo sát, đánh giá và xây dựng Bộ chỉ số. Bộ đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, cuộc họp tham vấn với các chuyên gia, nhà khoa học, người hoạt động thực tiễn, các tổ chức trong nước và quốc tế… để hoàn thiện Bộ chỉ số.

Sau một thời gian khảo sát, nghiên cứu, Bộ chỉ số FTA Index năm 2024 đã được hoàn thành và công bố, bảo đảm khoa học, khách quan, bám sát định hướng, kế hoạch thực thi các FTA của Chính phủ và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Lễ công bố Bộ chỉ số FTA Index năm 2024 diễn ra ngày 08/4/2025 tại trụ sở Văn phòng Chính phủ

Bộ chỉ số FTA Index mang tính định lượng và hệ thống, được xây dựng dựa trên khảo sát thực tế doanh nghiệp tại tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước. Kết quả FTA Index 2024 cho thấy những điểm nổi bật trong thực tế thực thi các FTA, tập trung vào 04 khía cạnh chính: (1) mức độ tiếp cận thông tin về FTA của doanh nghiệp; (2) tình hình tuân thủ các quy định pháp luật nội luật hóa từ cam kết FTA; (3) hiệu quả các chương trình, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA; và (4) việc triển khai các cam kết phát triển bền vững tại địa phương, đồng thời ghi nhận các khó khăn, vướng mắc mà doanh nghiệp đang gặp phải.

Bộ chỉ số FTA Index 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực nâng cao hiệu quả thực thi các cam kết quốc tế của Việt Nam. Thay vì chỉ đánh giá tổng thể ở cấp Trung ương, FTA Index giúp nhận diện mức độ thực thi FTA tại từng địa phương - nơi trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp và triển khai chính sách hội nhập.

Đây là căn cứ quan trọng để từng tỉnh, thành phố kịp thời nhìn nhận rõ hơn đâu là điểm mạnh, điểm yếu trong công tác tận dụng FTA trên địa bàn mình. Qua đó, đề xuất các giải pháp cải thiện cụ thể, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành chính sách sản xuất, xuất nhập khẩu và tận dụng các FTA một cách sát thực tiễn, khả thi.

Bộ chỉ số FTA Index năm đầu tiên đã được công bố, các vị trí cao hay thấp trong bảng xếp hạng địa phương tận dụng tốt các FTA, địa phương hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp tận dụng các FTA… đều đã “có chủ”. Những khía cạnh nào còn chưa được tận dụng tốt, còn nhiều dư địa để khai thác… cũng đã được nhận diện.

Tuy nhiên, theo Bộ Công Thương, việc đánh giá, công bố kết quả thực thi FTA thông qua Bộ chỉ số FTA Index không chỉ để đo đếm, “so sánh” trong cùng mặt bằng, mà còn là động lực thúc đẩy để các địa phương không ngừng đổi mới, đẩy mạnh cải cách hành chính, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp thực thi có hiệu quả và tối ưu hóa các nguồn lực, cơ hội từ các FTA. Từ đó đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, góp phần duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững và hiện thực hóa mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế một cách thực chất và hiệu quả.

Để triển khai hiệu quả FTA Index hơn nữa, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp hoàn thiện Bộ chỉ số, đồng thời tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về ý nghĩa của Bộ chỉ số này. Việc này giúp doanh nghiệp hiểu rõ và cung cấp dữ liệu chính xác, từ đó cơ quan chức năng có thể đánh giá khách quan và đưa ra các giải pháp hỗ trợ phù hợp.

Trong đó, tăng cường tuyên truyền và nâng cao nhận thức thông qua tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn, cung cấp tài liệu hướng dẫn chi tiết về FTA Index cho doanh nghiệp và các bên liên quan. Xây dựng hệ thống thu thập dữ liệu FTA Index minh bạch, chính xác, đảm bảo tính khả thi, dễ thực hiện, phù hợp với đặc thù của từng ngành hàng và khu vực kinh doanh.

Tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội và doanh nghiệp để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong quá trình triển khai FTA Index. Hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi các FTA, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và các tiêu chuẩn hội nhập. Đặc biệt, thường xuyên đánh giá hiệu quả của FTA Index, điều chỉnh các chỉ số và biện pháp thực hiện cho phù hợp với tình hình thực tế.

Việc phát huy hiệu quả của Bộ chỉ số FTA Index sẽ là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tối đa cơ hội từ các FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế, góp phần vào sự phát triển kinh tế, đầu tư và thương mại của Việt Nam.