Thành công trong thực hiện Chương trình OCOP không chỉ góp phần thúc đẩy tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao đời sống người dân nông thôn, mà còn tạo nên diện mạo kinh tế mới cho vùng nông thôn Quảng Ninh trong thời kỳ phát triển bền vững.

Ngay từ đầu, Quảng Ninh đã xây dựng một khung chính sách đặc thù, đồng bộ và tiên phong nhằm triển khai hiệu quả chương trình OCOP. Tỉnh ban hành nhiều nghị quyết, đề án và hướng dẫn cụ thể, nổi bật gồm: Quyết định số 3398/QĐ-UBND ngày 16/11/2022 của UBND tỉnh về phê duyệt Đề án OCOP Quảng Ninh giai đoạn đến năm 2025; Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 28/4/2023 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030; Văn bản số 336/VPĐPNTM-OCOP ngày 19/6/2023 của Ban Chỉ đạo OCOP tỉnh hướng dẫn thực hiện chu trình OCOP giai đoạn đến năm 2025.

Những chính sách này đã tạo hành lang pháp lý và cơ chế hỗ trợ linh hoạt, giúp các doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ sản xuất chủ động phát triển sản phẩm, mở rộng quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Trong giai đoạn 2020 - 2025, tỉnh đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực: Hỗ trợ sản phẩm OCOP theo Nghị quyết số 194/2019/NQ-HĐND ngày 30/7/2019 với tổng kinh phí 3,21 tỷ đồng; hỗ trợ theo Nghị quyết số 313/2020/NQ-HĐND ngày 9/12/2020 với 1,39 tỷ đồng, trong đó có 950 triệu đồng tiền thưởng dành cho 49 sản phẩm đạt hạng 4-5 sao.

Giai đoạn 2021-2025, trên địa bàn toàn tỉnh đã cấp 63 mã số vùng trồng với tổng diện tích trên 1.520 ha; Cấp 9 mã số cơ sở đóng gói, đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch; Duy trì 1.100 ha cây trồng sản xuất theo quy trình nông nghiệp tốt (GAP), trong đó 320 ha đạt chứng nhận VietGAP; Có 90 ha lúa và 329 ha quế được chứng nhận sản xuất hữu cơ.

Hiện toàn tỉnh Quảng Ninh có 437 sản phẩm OCOP đã được xếp hạng sao, bao gồm 8 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia - khẳng định vị thế dẫn đầu của Quảng Ninh trong triển khai chương trình. Đáng chú ý, trong 186 chủ thể tham gia OCOP, có tới 31,2% là doanh nghiệp, vượt 1,2% so với mục tiêu đề ra, cho thấy chương trình không chỉ thu hút khu vực nông hộ mà còn hấp dẫn doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, chế biến nông sản địa phương. Đặc biệt, 100% sản phẩm OCOP của tỉnh đã được dán tem điện tử hoặc có mã số, mã vạch truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường hiện đại và xuất khẩu.

Đằng sau thành công nổi bật của OCOP Quảng Ninh là sự hội tụ của nhiều yếu tố: tầm nhìn chiến lược, cơ chế hỗ trợ đồng bộ, sự sáng tạo trong triển khai và nỗ lực không ngừng của người dân, doanh nghiệp. Tất cả tạo nên những “mảnh ghép” hoàn chỉnh cho bức tranh phát triển kinh tế nông thôn của tỉnh hôm nay.

Chiến lược từ lợi thế địa phương

Ngay từ khi bắt đầu, tỉnh đã xác định rõ: không thể phát triển OCOP theo phong trào, mà phải dựa vào lợi thế vùng, sản phẩm đặc trưng và giá trị văn hóa bản địa. Vì vậy, Quảng Ninh đã phân vùng sản phẩm theo địa hình: Vùng núi (Bình Liêu, Ba Chẽ): phát triển dược liệu, miến dong, trà hoa vàng; Vùng biển - đảo (Vân Đồn, Cô Tô, Hạ Long): phát triển thủy - hải sản chế biến, đặc sản du lịch; Vùng đồng bằng (Đông Triều, Quảng Yên): phát triển sản phẩm nông nghiệp chế biến và quà tặng lưu niệm.

Tính đến giữa năm 2025, Quảng Ninh có 437 sản phẩm OCOP đã được phân hạng sao, trong đó có 8 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia. Tại đợt đánh giá cấp quốc gia đợt 1/2025, Quảng Ninh đăng ký 4 sản phẩm và có 3 sản phẩm được xếp hạng 5 sao cấp quốc gia, nâng tổng số lên 8 sản phẩm 5 sao.

Đồng bộ từ cơ chế hỗ trợ

Quảng Ninh đã triển khai hệ thống chính sách hỗ trợ đồng bộ cho Chương trình OCOP, từ cấp tỉnh đến cơ sở. Tỉnh tập trung huy động và lồng ghép nhiều nguồn lực để hỗ trợ chủ thể OCOP trong các khâu: đầu tư máy móc, hoàn thiện mẫu mã, bao bì, đào tạo kỹ thuật và xúc tiến thương mại. Nhờ cơ chế này, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ sản xuất đã nâng cao năng lực sản xuất, phát triển sản phẩm đạt tiêu chuẩn 4-5 sao, góp phần khẳng định thương hiệu OCOP Quảng Ninh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Thúc đẩy thị trường - xúc tiến thương mại và số hóa

Trong những năm gần đây, tỉnh đã tổ chức thường xuyên các hội chợ OCOP quy mô lớn, như Hội chợ OCOP Xuân - Hè - Thu Đông Quảng Ninh. Song song với đó, Quảng Ninh cũng tiên phong ứng dụng công nghệ số trong quảng bá và tiêu thụ sản phẩm OCOP.

Các chủ thể OCOP đã chủ động đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, tham gia livestream bán hàng trên TikTok Shop, Shopee, Lazada… giúp đặc sản vùng miền tiếp cận người tiêu dùng khắp cả nước. Đáng chú ý, trong phiên livestream ngày 28/10/2025, nhiều nông dân và hợp tác xã trực tiếp giới thiệu sản phẩm tiêu biểu, nhận hàng trăm đơn đặt hàng online chỉ trong vài giờ.

Không chỉ mở rộng kênh tiêu thụ trong nước, tỉnh còn định hướng xúc tiến thương mại quốc tế, tham gia các hội chợ chuyên ngành tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan và các nước châu Âu. Theo định hướng đến năm 2030, Quảng Ninh phấn đấu có từ 15-20 sản phẩm OCOP đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia, trong đó ít nhất 50% sản phẩm đủ điều kiện xuất khẩu ổn định.

Nâng cao chất lượng - chuỗi giá trị và công nghệ

Quảng Ninh không dừng ở việc “có sản phẩm” mà tập trung chuẩn hóa chất lượng và vận hành theo chuỗi giá trị. Nhiều sản phẩm đã đạt các chuẩn quản lý an toàn thực phẩm quốc tế như ISO (hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế; trong lĩnh vực thực phẩm thường là ISO 22000/ISO 9001 về quản lý chất lượng) và HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points - phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn trong toàn bộ quy trình chế biến).

Trên nền tảng đó, các chủ thể đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại, chuẩn hóa quy trình vệ sinh - đóng gói - bảo quản, và gắn mã truy xuất nguồn gốc (QR/mã vạch) để minh bạch toàn bộ hành trình sản phẩm từ vùng nguyên liệu đến tay người mua.

Gắn OCOP với du lịch - dịch vụ và trải nghiệm

Một trong những điểm sáng nổi bật của Quảng Ninh trong triển khai Chương trình OCOP chính là sự gắn kết hài hòa giữa sản phẩm địa phương và du lịch - dịch vụ. Tỉnh đã chủ động khai thác thế mạnh sẵn có về tài nguyên du lịch, văn hóa và ẩm thực, biến mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa mà còn là một phần trong trải nghiệm du lịch của du khách.

Hơn một thập kỷ tiên phong và kiên trì với chương trình OCOP, Quảng Ninh đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm quý báu - trở thành “cẩm nang thực tiễn” cho nhiều địa phương trong cả nước.

Trước hết, xác định đúng lợi thế vùng miền và sản phẩm chủ lực là nền tảng quyết định thành công. Mỗi địa phương trong tỉnh được giao “bài toán riêng”, lựa chọn sản phẩm phù hợp với điều kiện tự nhiên, văn hóa và tiềm năng phát triển, từ đó hình thành bản đồ OCOP đa dạng nhưng không trùng lặp.

Cùng với đó, cơ chế hỗ trợ đồng bộ từ kỹ thuật sản xuất, thiết kế mẫu mã, phát triển thương hiệu đến xúc tiến thương mại đã giúp chủ thể OCOP tự tin hơn khi bước ra thị trường. Chính quyền không làm thay, mà đồng hành, dẫn dắt và tạo điều kiện, biến “chủ trương” thành “hoạt động thực tế”.

Một bài học quan trọng khác là chuyển đổi số và thương mại điện tử không còn là xu hướng, mà là yếu tố sống còn để sản phẩm OCOP tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên mới. Việc chủ thể OCOP Quảng Ninh tham gia livestream, quảng bá và bán hàng trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử đã mở ra hướng đi bền vững, giúp sản phẩm tiếp cận thị trường rộng hơn, nhanh hơn và minh bạch hơn.

Ngoài ra, liên kết chuỗi giá trị từ sản xuất - chế biến - thương hiệu - thị trường được xem là chìa khóa giúp OCOP Quảng Ninh nâng cao giá trị gia tăng. Khi các chủ thể không đứng riêng lẻ mà hợp tác theo chuỗi, sản phẩm không chỉ tốt hơn mà còn ổn định hơn về đầu ra.

Đặc biệt, Quảng Ninh đã khéo léo gắn chương trình OCOP với phát triển du lịch - dịch vụ, tạo ra “giá trị kép” cho sản phẩm: vừa là hàng hóa, vừa là trải nghiệm văn hóa, du lịch. Mỗi sản phẩm OCOP trở thành một “đại sứ thương hiệu” của địa phương, góp phần quảng bá hình ảnh Quảng Ninh năng động, sáng tạo và mến khách.

Bước vào giai đoạn mới, Quảng Ninh tiếp tục xác định OCOP là động lực quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn hiện đại, gắn với chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung:

Đẩy mạnh phát triển các sản phẩm đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia, phấn đấu mở rộng quy mô xuất khẩu ổn định sang các thị trường tiềm năng như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu.

Tăng cường ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong toàn chuỗi: từ quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, sản xuất thông minh đến phân phối trực tuyến.

Mở rộng thị trường quốc tế, tận dụng vị trí cửa khẩu Móng Cái - Vân Đồn - Hạ Long như một “cửa ngõ giao thương” của khu vực Đông Bắc.

Đầu tư đào tạo, nâng cao năng lực quản trị thương hiệu và marketing cho các chủ thể OCOP, đặc biệt là hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, giúp họ chủ động hơn trong cạnh tranh và phát triển bền vững.

Từ những thành quả đã đạt được, Quảng Ninh đang từng bước khẳng định vị thế là “hình mẫu OCOP quốc gia” - nơi hội tụ đủ ba yếu tố: chất lượng sản phẩm, bản sắc địa phương và tư duy thị trường hiện đại.