[eMagazine] Tiết kiệm năng lượng - Chìa khóa mở lối phát triển bền vững cho ngành lọc dầu

Trong bối cảnh xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn - BSR đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn trong quá trình triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng. Việc các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam thúc đẩy năng lượng tái tạo và trung hòa carbon khiến nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm xăng dầu có xu hướng giảm. Điều này tạo nên áp lực cạnh tranh giữa các nhà máy lọc dầu trong khu vực và trên thế giới, buộc BSR phải không ngừng tối ưu hóa chi phí sản xuất, giảm tiêu hao năng lượng và phát thải để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Bên cạnh đó, đặc thù của ngành lọc hóa dầu khiến các dự án tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải thường đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn, trong khi thời gian thu hồi vốn kéo dài. Việc triển khai các dự án này còn bị giới hạn trong các kỳ bảo dưỡng tổng thể hoặc các dự án nâng cấp, cải hoán, khiến doanh nghiệp khó có thể thực hiện liên tục hoặc mở rộng quy mô đầu tư.

Cùng với đó, các yếu tố địa chính trị khu vực và toàn cầu diễn biến phức tạp, giá dầu thô và nguyên liệu đầu vào biến động mạnh, làm gia tăng rủi ro trong hoạch định và thực hiện các kế hoạch đầu tư dài hạn về tiết kiệm năng lượng.

Trước những khó khăn và thách thức nêu trên, BSR không lựa chọn cách “phòng thủ” mà chủ động thích ứng bằng việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp sáng tạo trong quản trị năng lượng, công nghệ và vận hành. Doanh nghiệp đã coi tiết kiệm năng lượng không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà là một trụ cột trong chiến lược phát triển bền vững, gắn liền với mục tiêu nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh, giảm phát thải và tăng năng lực cạnh tranh.

Thời gian qua, Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp tiết kiệm năng lượng và tối ưu hóa công nghệ để vận hành Nhà máy Lọc dầu Dung Quất ổn định ở công suất cao, nhiều phân xưởng đạt vượt công suất thiết kế.

Cụ thể, việc tối ưu hóa thông số vận hành như: lưu lượng tuần hoàn, áp suất, nhiệt độ tại các tháp chưng cất, tháp tách cho đến hệ thống làm mát, khí nén, lò hơi,… được thực hiện thường xuyên nhằm đảm bảo hiệu suất cao nhất với mức tiêu hao năng lượng thấp nhất.

Bên cạnh đó, công ty lắp đặt các thiết bị thu hồi nhiệt thừa, thay thế động cơ, máy nén bằng thiết bị hiệu suất cao và trang bị biến tần cho các hệ thống điều khiển công suất.

Hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001 được vận hành nghiêm ngặt, kết hợp cùng phần mềm giám sát năng lượng Visual Mesa cho phép theo dõi và điều chỉnh mức tiêu thụ năng lượng theo thời gian thực. Dữ liệu được phân tích qua PowerBI giúp các kỹ sư phát hiện điểm bất thường và đưa ra giải pháp kịp thời, góp phần tối ưu hóa tiêu hao năng lượng.

Đại diện Công ty cho biết, tính đến nay, doanh nghiệp đã thực hiện hơn 80 giải pháp tiết kiệm năng lượng và tối ưu vận hành, giúp tiết kiệm hơn 40 triệu USD và giảm phát thải khoảng 190.000 tấn CO₂ tương đương mỗi năm. Những kết quả này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thể hiện rõ cam kết của BSR đối với mục tiêu phát triển bền vững.

BSR hiện sử dụng chỉ số cường độ năng lượng (Energy Intensity Index - EII) theo bản quyền của Tổ chức Solomon để đánh giá và giám sát hiệu quả năng lượng toàn nhà máy. Nếu năm 2014, chỉ số EII của BSR ở mức 118%, thì đến năm 2024 đã giảm còn 100,9%. Mỗi 1% EII giảm tương đương khoảng 2,5 triệu USD tiết kiệm chi phí. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của quá trình cải tiến kỹ thuật, vận hành và quản trị năng lượng.

Không chỉ tập trung vào công tác kỹ thuật, BSR còn đặc biệt chú trọng đổi mới phương thức quản trị. Các hệ thống số như ERP, giám sát năng lượng Visual Mesa hay nền tảng báo cáo thông minh PowerBI được tích hợp, giúp điều hành, mua sắm, thanh toán và kiểm soát chi phí trở nên minh bạch, hiệu quả hơn. Nhờ đó, năng lượng và nguồn lực được phân bổ hợp lý, hạn chế tối đa lãng phí trong vận hành. Ngoài ra, việc tiết kiệm còn thể hiện trong từng hành vi nhỏ nơi công sở.

BSR đã phát động phong trào thi đua “Tiết kiệm trong từng hành động” đến từng cán bộ, đảng viên, người lao động.

Chính từ những hành động cụ thể, thiết thực đó, tinh thần tiết kiệm, chống lãng phí đã lan tỏa mạnh mẽ và mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong giai đoạn 2020 - 2024, BSR đã thực hành tiết kiệm, chống lãng phí với tổng giá trị đạt 1.021,8 tỷ đồng, trong đó: tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu đạt 766,3 tỷ đồng, tiết kiệm chi phí quản lý đạt 204,8 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Việt Thắng - Tổng Giám đốc BSR chia sẻ, Bác Hồ đã từng dạy: “Một đồng cũng quý”. Với BSR, tiết kiệm không đơn thuần là cắt giảm chi phí, mà là làm tốt hơn, hiệu quả hơn với nguồn lực sẵn có kết hợp với chống lãng phí.

“Mỗi quy trình sản xuất, vận hành hay hoạt động kinh doanh, đầu tư và tài chính khi được rà soát kỹ lưỡng đều có thể tìm thấy dư địa để tối ưu. Chính nhờ tư duy tiết kiệm, chống lãng phí và cải tiến liên tục, BSR đã từng bước vượt qua khó khăn, giữ vững nội lực và tích lũy nguồn lực cho đầu tư phát triển lâu dài. Tiết kiệm đã trở thành một phần trong văn hóa BSR - một nét đẹp được hun đúc từ tinh thần trách nhiệm, sự trân trọng giá trị lao động mà tập thể người lao động BSR đã tạo ra”, Tổng Giám đốc BSR nhấn mạnh.

Đại diện BSR cho biết, chi phí năng lượng hiện chiếm khoảng 60% tổng chi phí vận hành của nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Vì vậy, tiết kiệm năng lượng không chỉ là mục tiêu kỹ thuật mà là yếu tố sống còn, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất, lợi nhuận và năng lực cạnh tranh. Quản lý tốt năng lượng giúp BSR vừa giảm chi phí sản xuất, vừa giảm phát thải, qua đó góp phần tích cực vào mục tiêu bảo vệ môi trường.

Trong dự án nâng cấp, mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, yếu tố tiết kiệm năng lượng và nâng cao hiệu suất đã được đặt ra ngay từ giai đoạn thiết kế.

BSR yêu cầu các nhà thầu tích hợp các giải pháp tối ưu năng lượng, tái sử dụng nhiệt thừa và cân bằng lại toàn bộ cơ cấu tiêu thụ năng lượng để ưu tiên nguồn năng lượng sạch, giá rẻ và ổn định. Công nghệ được lựa chọn trong dự án đều hướng đến tiêu chí tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải và khai thác tối đa công suất thiết bị.

Theo đại diện BSR, công ty đã ban hành và phổ biến Chiến lược tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải giai đoạn 2025-2030, đây được xác định là kim chỉ nam cho mọi hoạt động.

Doanh nghiệp định hướng tối ưu hiệu suất năng lượng thông qua việc áp dụng công nghệ tiên tiến như tái sử dụng hơi nước và khí đốt nội bộ, triển khai mô hình quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001, đầu tư công nghệ sạch và chuyển dịch dần sang năng lượng tái tạo. Các giải pháp hiện đại như AI, IoT hay Digital Twin được tích hợp trong mô hình “refinery smart energy”, hướng tới xây dựng nhà máy lọc dầu thông minh, hiện đại và thân thiện môi trường.

Không chỉ chú trọng hiệu quả kinh tế, chiến lược phát triển của BSR còn gắn chặt với các mục tiêu ESG (Environmental - Social - Governance), hướng tới Net Zero phát thải carbon theo lộ trình quốc gia.

Bên cạnh đó, các hoạt động đào tạo, nâng cao nhận thức người lao động về tiết kiệm năng lượng, chống lãng phí được thực hiện thường xuyên.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, tiết kiệm, chống lãng phí chính là cách để doanh nghiệp tự tạo dựng nội lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng nền tảng phát triển bền vững. Chính tinh thần đó đã giúp BSR vững vàng vượt qua những giai đoạn rất khó khăn, thử thách, tiếp tục khẳng định vị thế của một doanh nghiệp đầu ngành trong lĩnh vực lọc hóa dầu tại Việt Nam. Tiết kiệm năng lượng không chỉ là chiến lược của BSR mà còn là chìa khóa xanh cho tương lai ngành lọc hóa dầu Việt Nam.