[eMagazine] Xuất khẩu sang thị trường Tây Ban Nha trong giai đoạn mới: Triển vọng và thách thức

Thương mại song phương giữa Việt Nam và Tây Ban Nha tiếp tục phát triển tích cực trên nền tảng khai thác lợi thế của Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Đáng chú ý, Việt Nam duy trì vị trí là một trong những nước có thị phần và kim ngạch xuất khẩu lớn nhất khu vực châu Á sang Tây Ban Nha.

Thương vụ Việt Nam tại Tây Ban Nha cho biết, nền kinh tế Tây Ban Nha duy trì triển vọng thuận lợi cho khu vực ngoại thương, mặc dù căng thẳng thương mại quốc tế là một yếu tố rủi ro đối với xuất khẩu của nước này. Hoạt động xuất nhập khẩu của Tây Ban Nha trong quý I/2025 duy trì xu hướng tích cực, mặc dù tốc độ tăng trưởng có phần chậm lại so với năm 2024.

Theo dự báo mới nhất của Liên đoàn Nghiệp chủ Tây Ban Nha (CEOE), kinh tế Tây Ban Nha năm 2025 sẽ tăng trưởng khoảng 2,5% thấp hơn so với năm 2024 (3,1%), chỉ số CPI có xu thế ổn định hơn ở mức hơn thấp là 2,4% (năm 2024 là 2,8%). Dự báo của CEOE cũng cho thấy tăng trưởng nhu cầu nhập khẩu của Tây Ban Nha sẽ tăng lên đáng kể là 3,4% so với mức 3,0% của năm 2024.

Quan hệ thương mại giữa Tây Ban Nha và Việt Nam từ đầu năm 2025 tiếp tục phát triển tích cực trên nền tảng của Hiệp định Thương mại Tự do EU - Việt Nam (EVFTA). Trong chuyến thăm, làm việc tại Việt Nam của Thủ tướng Pedro Sánchez đầu tháng 4/2025, Lãnh đạo hai nước đã thảo luận nhiều giải pháp cụ thể về tăng cường hợp tác kinh tế thương mại và đầu tư trong các lĩnh vực tiềm năng của nhau.

Theo thống kê của Hải quan Việt Nam, trong 4 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Tây Ban Nha đạt trên 1,71 tỷ USD tăng 10,2%, trong đó xuất khẩu của Việt Nam đạt 1,45 tỷ USD tăng 6,2%, nhập khẩu từ Tây Ban Nha đạt trên 0,26 tỷ USD tăng 39,6%, xuất siêu của Việt Nam với Tây Ban Nha duy trì ở mức cao 1,19 tỷ USD. Đây tiếp tục là mức tăng trưởng xuất nhập khẩu khả quan giữa hai nước.

Các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Tây Ban Nha tiếp tục có tốc độ tăng trưởng khả quan bao gồm: cà phê (51,4%), hạt điều (21,9%), hạt tiêu (70,2%), gỗ và sản phẩm gỗ (63,4%), dệt may (16,0%), da giày (5,2%), nguyên phụ liệu dệt may da giày (11,8%), sản phẩm từ sắt thép (75,6%), phương tiện vận tải và phụ tùng (70,1%), đồ chơi, dụng cụ thể thao và bộ phận (62,9%).

Riêng mặt hàng dệt may và da giày dự báo sẽ có tốc độ gia tăng mạnh hơn vào các tháng cuối năm khi Tây Ban Nha bước vào mùa du lịch, Noel và năm mới.

Trong chuyến thăm Việt Nam tháng 4/2025, Thủ tướng Pedro Sánchez đã bày tỏ mong muốn Tây Ban Nha trở thành đối tác tích cực trong quá trình hiện đại hóa đất nước và mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao của Việt Nam vào năm 2050. Mặc dù có sự phát triển tích cực trong quan hệ thương mại nhưng hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai nước vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của hai nước, cụ thể, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với Tây Ban Nha mới chỉ chiếm 0,7% so với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Tây Ban Nha và 0,6% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Đầu tư của Tây Ban Nha vào Việt Nam còn khiêm tốn, đứng thứ 46/147 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam. Do đó cả hai nước cần cùng nhau biến tiềm năng thành hiện thực, dựa trên cơ sở tin cậy, tôn trọng và tìm kiếm lợi ích chung, và sự hợp tác này còn nằm trong bối cảnh rộng lớn hơn của mối quan hệ giữa EU và ASEAN.

Theo đánh giá, hai nền kinh tế có nhiều lợi thế mang tính bổ sung cho nhau. Các doanh nghiệp Tây Ban Nha có thế mạnh trong các lĩnh vực như công nghiệp, năng lượng và cơ sở hạ tầng giao thông - đặc biệt là đường sắt đô thị - những lĩnh vực mà họ có thể đóng góp nhiều cho các dự án chiến lược của Việt Nam. Đa dạng hóa thị trường XK và tìm kiếm đối tác thương mại mới là chiến lược cơ bản đối với Tây Ban Nha trong bối cảnh toàn cầu đặc trưng bởi các căng thẳng thương mại và địa chính trị. Việt Nam, với nền kinh tế năng động và vị trí chiến lược ở Đông Nam Á đang là một lựa chọn hấp dẫn đối với các doanh nghiệp Tây Ban Nha.

Đối với xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Tây Ban Nha trong thời gian tới, dự báo bên cạnh triển vọng cũng sẽ gặp khó khăn và thách thức nhiều hơn bởi một số yếu tố tác động.

Thứ nhất, bối cảnh sức ép cạnh tranh thị trường ngày càng lớn khi EU và Tây Ban Nha ưu tiên thúc đẩy phê chuẩn Hiệp định FTA giữa EU với Mexico và các nước khối Mercosur ngay trong năm nay; EU cũng đã nối lại đàm phán các hiệp định FTA với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Indonesia và Philipines. Các FTA giữa EU - New Zealand, EU - Khu vực các nước Trung Mỹ (bao gồm Panama, Guatemala, Costa Rica, El Salvador, Honduras, và Nicaragua) và giữa EU với Chile và Kenya đều sẽ sớm có hiệu lực thực hiện.

Thứ hai, các biện pháp áp thuế bổ sung của Hoa Kỳ đối với các hàng hóa nhập khẩu từ EU và Tây Ban Nha có thể sẽ làm hạn chế luồng hàng hóa tái xuất khẩu từ EU và làm giảm cơ hội nhập khẩu hàng hóa dưới dạng nguyên liệu thô phục vụ sản xuất xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ.  

Thứ ba, sự cạnh tranh từ các nước đối thủ chính của hàng hóa Việt Nam, nhất là hàng thủy sản, rau quả, cà phê, gỗ và sản phẩm gỗ đến từ châu Mỹ La tinh và Bắc Phi - nơi có các ưu thế vượt trội về địa lý, chi phí và thời gian vận chuyển hàng hóa và sẵn có mối quan hệ truyền thống đặc biệt với cộng đồng nói tiếng Tây Ban Nha đông đảo.  

Thứ tư, diễn biến chính sách đáng chú ý là Chính phủ Tây Ban Nha đã lên Kế hoạch ứng phó với chính sách thuế quan và tái khởi động gói thương mại trị giá 14,1 tỷ Euro nhằm ứng phó với quyết định tăng thuế đối ứng đối với các sản phẩm châu Âu của Hoa Kỳ. Kế hoạch nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của xung đột thương mại và "xây dựng lá chắn" để bảo vệ nền kinh tế Tây Ban Nha, trong đó 7,4 tỷ Euro khoản tài chính cấp mới và 6,7 tỷ Euro sẽ khai thác sử dụng từ các công cụ hiện hành.

Bên cạnh đó, từ đầu năm 2025 đến nay, Tây Ban Nha đã đưa ra áp dụng một số quy định chính sách đáng lưu ý có tác động đến thương mại hàng hóa quốc tế, như: Nghị định 70/2025 ngày 4/2/2025 sửa đổi Nghị định 1528/2012 thiết lập các quy tắc áp dụng đối với các phụ phẩm động vật và các sản phẩm có nguồn gốc động vật không dành cho tiêu dùng của con người và Nghị định 476/2014 quy định cơ quan đăng ký việc vận chuyển các sản phẩm này; Bản sửa đổi Nghị định số 252/2025 ngày 1/4/2025 phê duyệt Quy định thuế bổ sung nhằm đảm bảo mức thuế tối thiểu toàn cầu cho các tập đoàn đa quốc gia và các tập đoàn quốc gia lớn; Lệnh APA/331/2025 ngày 2/4/2025 sửa đổi Lệnh APA/2442/2006 ngày 27/7/2006 thiết lập các biện pháp bảo vệ cụ thể liên quan đến cúm gia cầm; Nghị định 346/2025 ngày 22/4/2025 thiết lập cơ sở cho việc phát triển các quy định của Liên minh châu Âu về sức khỏe động vật liên quan đến nghĩa vụ giám sát của chủ trang trại; Nghị định Hoàng gia số 351/2025 ngày 30/4/2025 phê duyệt tiêu chuẩn chất lượng đối với dầu thực vật ăn được; Lệnh ECM/551/2025 ngày 30/5/2025 sửa đổi Phụ lục I.1, III.1, III.3, III.4 và III.5 của Quy định về kiểm soát thương mại nước ngoài đối với vật liệu quốc gia, vật liệu khác và các sản phẩm và công nghệ sử dụng kép được phê duyệt bởi Lệnh Hoàng gia 679/2014 ngày 01/8/2014…