Nghệ An: Chế biến sâu chìa khóa nâng tầm nông sản
Nghệ An có diện tích tự nhiên hơn 16.000 km², với đầy đủ địa hình từ miền núi, trung du đến đồng bằng và ven biển. Nhờ vậy, tỉnh sở hữu nguồn nguyên liệu nông – lâm – thủy sản vô cùng phong phú.
Khu vực miền núi cung cấp gỗ nguyên liệu, chè, cam, quýt; vùng đồng bằng nổi bật với lúa gạo, lạc, ngô; vùng ven biển dồi dào thủy hải sản. Trung bình mỗi năm, Nghệ An có sản lượng lúa khoảng 1,2 triệu tấn, ngô hơn 400.000 tấn, cam gần 300.000 tấn, gỗ rừng trồng 1,5 triệu m³ và hàng trăm nghìn tấn thủy hải sản.
Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp tại Nghệ An đã mạnh dạn đầu tư vào công nghệ chế biến. Tại huyện Nghĩa Đàn (cũ), Tập đoàn TH đã xây dựng tổ hợp chế biến sữa tươi công nghệ cao, đưa thương hiệu sữa Việt vươn tầm quốc tế.
Ở Quỳnh Lưu, các nhà máy chế biến thủy sản hiện đại đã xuất khẩu sản phẩm mực, cá đông lạnh sang Nhật Bản, Hàn Quốc. Huyện Anh Sơn nổi bật với nhà máy chế biến gỗ, viên nén năng lượng xuất khẩu sang châu Âu.
Đặc biệt, sản phẩm cam Vinh vốn nổi tiếng lâu đời nay được chế biến thành nước ép, tinh dầu, mứt cam, kẹo dẻo. Nhờ đó, cam không chỉ tiêu thụ trong mùa thu hoạch mà còn có sản phẩm quanh năm.
Chế biến sâu không chỉ áp dụng cho sản phẩm nông nghiệp đại trà, mà còn cho các sản phẩm OCOP. Hiện nay, Nghệ An là tỉnh đứng tốp đầu cả nước về số lượng sản phẩm đạt hạng sao được công nhận, toàn tỉnh có gần 743 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 03 sản phẩm đạt hạng 5 sao, 45 sản phẩm đạt 4 sao, 695 sản phẩm đạt hạng 3 sao, trong đó nhiều sản phẩm đã được đầu tư chế biến, bao bì hiện đại.
Mật ong Nghĩa Đàn được chế biến thành viên nang, sữa ong chúa; lạc Quỳnh Lưu thành bơ lạc, bánh kẹo; chè Thanh Chương thành trà túi lọc, matcha. Nhờ chế biến, nhiều sản phẩm OCOP của Nghệ An đã có mặt tại siêu thị lớn, sàn thương mại điện tử và xuất khẩu.
Chế biến sâu giúp sản phẩm Nghệ An đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế. Nhiều doanh nghiệp đã đạt chứng nhận HACCP, ISO, GlobalGAP. Nhờ đó, thủy sản, gỗ, sữa, nông sản chế biến của Nghệ An ngày càng vươn xa.
Đầu năm 2024, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 72/KH-UBND thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Cụ thể là phấn đấu kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đến năm 2025 đạt 4 tỷ USD, đến năm 2030 đạt 7 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa bình quân 19%/năm trong thời kỳ 2021 - 2030, trong đó giai đoạn 2021 - 2025 tăng trưởng xuất khẩu bình quân 27,2%/năm; giai đoạn 2026 - 2030 tăng trưởng bình quân 11 - 12%/năm. Tăng tỷ trọng xuất khẩu hàng công nghiệp chế biến lên 95% vào năm 2030; giảm tỷ trọng xuất khẩu các sản phẩm thô.
Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông - lâm - thủy sản chế biến của Nghệ An đạt khoảng 600 triệu USD, tăng 15,3% so với năm 2023, chiếm 18,9% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của tỉnh.
Chế biến sâu không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn tạo động lực xây dựng nông thôn mới. Người nông dân có đầu ra ổn định, thu nhập tăng, góp phần nâng cao tiêu chí thu nhập và giảm nghèo.
Các nhà máy chế biến còn tạo việc làm cho lao động nông thôn, hạn chế tình trạng di cư, giữ vững ổn định xã hội. Nhiều vùng nguyên liệu được quy hoạch, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, giúp môi trường nông thôn sạch hơn, bền vững hơn.
Ông Phạm Văn Hoá khẳng định: “Chế biến sâu là chìa khóa để xây dựng nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu. Mỗi sản phẩm chế biến không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao đời sống người dân”.
Từ hạt lạc, quả cam, cốc sữa đến viên nén gỗ, Nghệ An đang chứng minh sức mạnh của chế biến sâu trong nâng tầm giá trị nông sản. Đây không chỉ là hướng đi chiến lược để hội nhập quốc tế, mà còn là động lực quan trọng để xây dựng nông thôn mới bền vững, văn minh.
