Quảng Ninh: Điểm sáng trong thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới

Hơn một năm sau khi được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM) theo Quyết định số 1013/QĐ-TTg ngày 27/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục khẳng định vị thế là điểm sáng trong thực hiện Chương trình xây dựng NTM.

Chương trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021 – 2025 được triển khai đồng bộ, hiệu quả. Với trọng tâm phát triển hạ tầng hiện đại, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, Chương trình xây dựng NTM đã trở thành động lực quan trọng góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Tính đến 30/6/2025 (trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp) tỉnh Quảng Ninh có 91 xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 54 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, vượt 9,3% chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV; 25 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, vượt 2,5% chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV. Ngoài ra, toàn tỉnh có thêm 83 thôn đạt chuẩn, nâng tổng số thôn đạt chuẩn NTM  lên 543 thôn (đạt 84%).

Với những thành quả đạt được, ngày 27/5/2025 Thủ tướng Chính phủ chính thức công nhận tỉnh Quảng Ninh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2024. Hoàn thành Chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025 trước 2 năm so với kế hoạch, dấu mốc quan trọng khẳng định sự thành công toàn diện của tỉnh Quảng Ninh.

Chương trình xây dựng NTM tại Quảng Ninh đã mang lại những thay đổi toàn diện về chất lượng cuộc sống cho người dân khu vực nông thôn. Hệ thống hạ tầng thiết yếu như điện, đường, trường học, trạm y tế được đầu tư đồng bộ từ đồng bằng đến miền núi, biên giới, hải đảo. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân vùng nông thôn được nâng cao.

Ngay từ đầu, Quảng Ninh đã xác định xây dựng NTM không chỉ là chạy theo các tiêu chí mà phải thực chất, bền vững, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân. Nhiều cơ chế, chính sách đặc thù đã được ban hành, phù hợp điều kiện thực tiễn từng vùng, miền.

Một trong những giải pháp đột phá trong Chương trình xây dựng NTM của tỉnh Quảng Ninh là lồng ghép, sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư. Giai đoạn 2021-2025 tỉnh Quảng Ninh phân bổ 4.200 tỷ đồng cho Chương trình tổng thể phát triển bền vững kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), miền núi, biên giới, hải đảo, gắn với xây dựng NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Riêng năm 2024, tỉnh bố trí gần 982 tỷ đồng từ ngân sách địa phương để triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có xây dựng NTM, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới và hải đảo.

Quan đó, góp phần nâng thu nhập bình quân ở vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo của tỉnh Quảng Ninh tăng từ 32,62 triệu đồng/người/năm 2020 lên 73,348 triệu đồng/người/năm 2023. Và thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đạt 84,14 triệu đồng/người/năm, gấp hơn 2 lần so với khi mới triển khai chương trình; tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề đạt 87%; tỷ lệ hộ gia đình nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 99,99%; tỷ lệ hộ gia đình được sử dụng nước sạch đáp ứng QCVN 01-1:2018/BYT đạt 58,32%. Đến cuối năm 2023, toàn tỉnh không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều Chính phủ quy định tại Nghị định số 07/2021/NĐ-CP (ngày 27/1/2021), về đích trước 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước hoàn thành mục tiêu giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Cùng với đó, tỉnh Quảng Ninh xây dựng NTM gắn với cơ cấu lại và phát triển ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại. Các mô hình sản xuất nông – lâm – thủy sản ứng dụng công nghệ cao, du lịch cộng đồng, phát triển sản phẩm OCOP… đã tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển bền vững.

Quảng Ninh là cái nôi khởi nguồn và phát triển mạnh mẽ chương trình “Mỗi xã phường một sản phẩm” (OCOP). Từ năm 2012 đến nay, tỉnh đã có hơn 430 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, với sự tham gia của gần 190 doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác và hộ gia đình. Đầu năm 2025, thêm 4 sản phẩm được công nhận cấp quốc gia, nâng tổng số lên 5 sản phẩm, gồm: Ngọc trai Tahiti, ngọc trai Southsea, ngọc trai Akoya, trà hoa vàng Quy Hoa (Hải Hà) và trà hoa vàng Ba Chẽ.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ, tỉnh Quảng Ninh xác định chuyển đổi số là giải pháp đột phá trong xây dựng NTM. Với phương châm “Lấy người dân làm trung tâm của chuyển đổi số”, tỉnh đã đầu tư mạnh mẽ vào công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ cập kỹ năng số, từng bước đưa công nghệ vào đời sống thường nhật của người dân. Đặc biệt, các hợp tác xã, doanh nghiệp nông thôn đã ứng dụng công nghệ thông tin trong sản xuất – kinh doanh: từ quản lý chuỗi cung ứng, truy xuất nguồn gốc đến tiêu thụ sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử.

Hạ tầng số được đầu tư đồng bộ đến tận cấp xã, thôn, xóm. Hiện nay, 100% xã trong tỉnh đã có mạng viễn thông, Internet tốc độ cao; sóng 4G/5G phủ rộng, hệ thống truyền thanh thông minh dần thay thế loa truyền thống, phục vụ hiệu quả công tác tuyên truyền, điều hành, cảnh báo thiên tai, dịch bệnh…

Chính quyền số cấp xã được củng cố mạnh mẽ thông qua việc số hóa dữ liệu dân cư, quản lý đất đai, tài sản công, hồ sơ hành chính, đồng thời ứng dụng các nền tảng công nghệ hiện đại trong quản lý và cung cấp dịch vụ công trực tuyến, giúp người dân dễ dàng tiếp cận các dịch vụ công một cách nhanh chóng, minh bạch, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Cùng với đó, các địa phương trong tỉnh đẩy mạnh xây dựng nếp sống văn minh, giữ gìn cảnh quan môi trường nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp. Các mô hình phân loại, xử lý rác thải tại nguồn, khu dân cư không rác thải được triển khai đồng bộ, đặc biệt tại các xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Kết quả xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 đã góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa thành thị và nông thôn, tạo nên một diện mạo mới, sức sống mới ở những vùng nông thôn tỉnh Quảng Ninh hôm nay.

Dù đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Quảng Ninh không dừng lại ở kết quả đạt được. Tỉnh đặt mục tiêu trở thành hình mẫu cả nước về xây dựng NTM toàn diện, hiện đại, bền vững.

Giai đoạn 2026 – 2030, tỉnh định hướng tập trung vào nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM đã đạt, phấn đấu có ít nhất 50% số xã đạt chuẩn NTM nâng cao triển khai xây dựng NTM thông minh, 100% xã ứng dụng nền tảng số trong quản lý, điều hành, dịch vụ công. Đến hết năm 2025, thu nhập bình quân khu vực nông thôn phấn đấu đạt trên 5.000 USD/người/năm, và từ 8.000 - 10.000 USD vào năm 2030.

Theo đó, tỉnh Quảng Ninh đặt mục tiêu xây dựng NTM thích ứng với biến đổi khí hậu; thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; nâng cao thu nhập, chất lượng sống và khả năng tiếp cận dịch vụ thiết yếu của người dân nông thôn, từng bước tiệm cận mức sống đô thị. Đồng thời, xây dựng nông thôn xanh, sạch, đẹp, an toàn, đậm bản sắc văn hóa, bảo đảm an sinh xã hội; giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội; hình thành cộng đồng nông thôn văn minh, nhân văn, gắn kết và hạnh phúc.

Tỉnh Quảng Ninh tiếp tục kiên định với phương châm “lấy người dân làm trung tâm, làm chủ thể” trong Chương trình xây dựng NTM để kiến tạo những miền quê “đáng sống”, nơi nông thôn không chỉ giàu đẹp, văn minh mà còn là động lực góp phần phát triển kinh tế - xã hội của cả tỉnh trong giai đoạn mới.