Tổng công ty Phát điện 3 và hành trình xanh hóa ngành điện

Trước áp lực từ biến đổi khí hậu và cam kết giảm phát thải tại COP26, nhiều doanh nghiệp ngành điện đang chuyển mình mạnh mẽ. Tổng Công ty Phát điện 3 (EVNGENCO3) không nằm ngoài xu hướng đó khi chủ động chuyển đổi công nghệ, sử dụng nhiên liệu sạch, hướng tới mục tiêu “Net Zero” vào năm 2050.

EVNGENCO3 hiện quản lý nhiều nhà máy điện lớn như Phú Mỹ, Bà Rịa, Phú Mỹ 2.2, Phú Mỹ 3, Vĩnh Tân 2, Mông Dương 1, và Ninh Bình với tổng công suất lắp đặt hơn 5.600MW. Tổng công ty xác định: “Bảo vệ môi trường trong sản xuất điện và phát triển đầu tư các dự án nguồn điện mới là mục tiêu hàng đầu để đảm bảo sự phát triển bền vững đồng thời góp phần giữ vững an ninh năng lượng Quốc gia.”

Trong hành trình xanh hóa sản xuất, EVNGENCO3 đã trang bị cho các nhà máy các thiết bị xử lý và bảo vệ môi trường với công nghệ tiên tiến, hiện đại, vận hành theo đúng quy trình và quy định của nhà nước. Đặc biệt, tại các nhà máy như Vĩnh Tân 2 và Mông Dương 1, việc nâng cấp công nghệ đã được triển khai đồng bộ: “Chuyển đổi dầu đốt kèm từ FO sang dầu DO, cải tiến nâng cấp hệ thống lọc bụi tĩnh điện ESP đưa vào vận hành ngay từ khi phát lệnh khởi động lò để giảm phát thải và giảm hiện tượng khói xậm màu.”

Hệ thống quan trắc khí thải tự động liên tục (CEMS) cũng được triển khai nhằm kiểm soát, tối ưu vận hành và minh bạch dữ liệu môi trường. Đồng thời, các giải pháp xử lý nước thải được tối ưu hóa như: Tái sử dụng nước tuần hoàn trong hệ thống làm mát, nước xả đáy lò hơi; xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp đạt tiêu chuẩn.

Song song, EVNGENCO3 tập trung xử lý tro xỉ bằng hệ thống trộn ẩm, vận chuyển kín, lắp đặt dây chuyền phân tách tro xỉ để tái sử dụng vào sản xuất vật liệu xây dựng và xi măng. Tất cả hoạt động này được thực hiện nhằm hạn chế bụi, rò rỉ trong quá trình vận hành và đảm bảo tro xỉ được quản lý, lưu giữ đúng quy trình, lu lèn, tưới nước giữ ẩm, phủ bạt, phun vữa bề mặt.

Điểm đáng chú ý là EVNGENCO3 đã phá vỡ hình ảnh “đóng kín cửa” thường thấy của các nhà máy điện. Tổng công ty chọn cách công khai thông tin môi trường cho người dân và cơ quan chức năng. Hệ thống bảng điện tử hiển thị thông số khí thải, nước thải được đặt công khai trước cổng nhà máy, kết nối trực tiếp với Sở Tài nguyên và Môi trường địa phương.

Thông tin từ hệ thống quan trắc tự động, liên tục (CEMS) được truyền thẳng về Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho phép cộng đồng theo dõi và giám sát dễ dàng. Các kết quả đều nằm trong giới hạn cho phép, đảm bảo sự minh bạch và uy tín trong hoạt động môi trường của EVNGENCO3.

Công tác tiêu thụ tro xỉ cũng gặt hái nhiều thành công. Nếu giai đoạn 2016 - 2020, tro xỉ tiêu thụ gặp nhiều khó khăn, thì trong giai đoạn 2021 - 2025, với việc hoàn thiện các chính sách, quy định, quy chuẩn… đã tạo điều kiện cho việc tiêu thụ tăng vượt bậc.

Tại Nhà máy Nhiệt điện Mông Dương 1, gần như toàn bộ khối lượng tro xỉ phát sinh đều được tiêu thụ. Tính đến nay, lượng lưu trữ chỉ còn khoảng 0,56 triệu tấn - đáp ứng quy định tại Quyết định 452/QĐ-TTg. Đơn vị duy trì hợp đồng tiêu thụ 03 năm với các đối tác, tiêu thụ 100% tro xỉ phát sinh trong sản xuất.

Tương tự, Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 cũng đạt được những con số ấn tượng. Tỷ lệ tiêu thụ năm 2022 gần 122%, năm 2023 hơn 94%, năm 2024 hơn 104%, 6 tháng đầu năm 2025 hơn 104%. Dây chuyền phân tách tro xỉ tại bãi xỉ với công suất 700.000 m³/năm cũng đã được vận hành, cho thấy sự quyết tâm trong việc xử lý triệt để chất thải.

Không chỉ dừng lại ở xử lý phát thải, EVNGENCO3 còn thực hiện xanh hóa môi trường làm việc, hướng tới hình ảnh “nhà máy thân thiện với thiên nhiên”.

Với phương châm “nhà máy ở đâu, màu xanh ở đó”, các nhà máy của EVNGENCO3 đã không ngừng tăng cường diện tích phủ xanh, tối đa hóa mảng xanh tại các khu vực, tạo cảnh quan khuôn viên xanh, sạch, đẹp. Trung bình mỗi năm, mỗi nhà máy trồng thêm khoảng 1.000 cây xanh.

Riêng Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 hiện sở hữu hơn 20.000 cây xanh, 1.000 m² tiểu cảnh, thảm cỏ và vườn cây Công đoàn, được ví như “công viên xanh - sạch - đẹp” trong mắt đoàn giám sát địa phương.

Tại Mông Dương, đơn vị còn tích cực tham gia các phong trào bảo vệ rừng và phủ xanh đồi trọc. Hưởng ứng phong trào trồng rừng cây gỗ lớn, cây bản địa… phối hợp với chính quyền địa phương xã Hải Hòa trồng 610 cây lát tại khu vực cuối kênh nước làm mát.

Không chỉ là hành động hình thức, EVNGENCO3 đã có lộ trình chuyển đổi năng lượng rõ ràng như: Từ nay đến 2030: “Chuyển dần sang đốt sinh khối và amoniac”. Giai đoạn 2030 - 2045: “Giảm dần tỷ trọng nhiệt điện than, tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo và khí LNG; áp dụng công nghệ đồng đốt than và amoniac (NH₃) để giảm phát thải CO₂”. Từ 2045 - 2050: “Chuyển đổi hoàn toàn các nhà máy nhiệt điện than sang sử dụng nhiên liệu không phát thải (hydrogen, amoniac xanh); dừng vận hành các tổ máy than không thể chuyển đổi công nghệ sử dụng nhiên liệu sạch.”

Đây là bước đi quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu mà Việt Nam đã tuyên bố tại COP26  đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. EVNGENCO3 còn tập trung vào tối ưu vận hành, giảm tiêu hao than, kiểm soát chất lượng nhiên liệu, kiểm toán năng lượng, tất cả phục vụ cho mục tiêu kép: an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.

Có thể thấy, từ cải tiến công nghệ, xử lý tro xỉ, minh bạch dữ liệu cho đến phủ xanh nhà máy và lộ trình chuyển đổi năng lượng rõ ràng, EVNGENCO3 đang cho thấy một mô hình tiêu biểu về doanh nghiệp nhiệt điện thích ứng với yêu cầu bảo vệ môi trường trong giai đoạn mới.

Trong bối cảnh ngành năng lượng đang chịu áp lực lớn từ khủng hoảng khí hậu và cam kết quốc tế, cách làm của EVNGENCO3 không chỉ mang tính chiến lược, mà còn là lời khẳng định: phát triển kinh tế có thể song hành với bảo vệ môi trường nếu có quyết tâm và giải pháp phù hợp.