Hiện nay, khái niệm “phát triển cộng sinh” đang được nhiều tổ chức, doanh nghiệp quan tâm và đã trở thành khái niệm phổ biến trong lĩnh vực sản xuất những năm gần đây. Việc một ngành sản xuất lấy những chất phế thải của một ngành khác để làm nguyên liệu đầu vào đã không còn xa lạ. Những sản phẩm như đồ gia dụng sử dụng nguyên liệu phế thải đã khá quen thuộc với mỗi gia đình. Trong một số ngành công nghiệp như sản xuất giấy, nước thải đã được dùng làm chất phụ gia trong sản xuất vật liệu xây dựng. Bên cạnh đó, sự tăng trưởng nhanh của dân số toàn cầu trong những năm qua đã tác động mạnh mẽ đến các ngành sản xuất. Nhu cầu của con người ngày một nhiều hơn, tài nguyên thiên nhiên ngày càng trở nên cạn kiệt. Việc dựa dẫm vào tài nguyên không còn là xu thế phát triển bền vững. Con người đã tự tìm ra cho mình những chiến lược mới mà sản xuất dựa trên việc tái sử dụng nguyên liệu, chất thải chính là giải pháp phát triển bền vững, mang tính toàn cầu.

            Cũng giống như những nhà máy nhiệt điện khác của Tập đoàn  Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV), Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn đang sử dụng công nghệ lò tầng sôi tuần hoàn CFB tiên tiến nhất hiện nay. Công nghệ này cho phép đốt than có nhiệt lượng thấp trong điều kiện nhiệt độ buồng lửa từ 800 đến 900°C. Năm 2006, Nhà máy chính thức đưa vào vận hành thương mại với hai tổ máy có tổng công suất 115MW, mỗi năm cung cấp cho lưới điện quốc gia khoảng 690 triệu kWh điện.

            Với công suất trên, Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn mỗi ngày tiêu thụ từ 1500 đến 1600 tấn than và đá vôi. Đi cùng với mức tiêu thụ nhiên liệu đó, hơn 500 tấn tro than được thải ra trong 24 giờ. Như vậy, hàng năm, Nhiệt điện Cao Ngạn phải giải quyết việc đổ  thải của gần 180.000 tấn tro đáy và tro bay. Đây là một con số không hề nhỏ. Qua hơn một năm hoạt động, quỹ đất dành cho việc chôn lấp chất thải ngày một thu hẹp, những đống tro xỉ ngày càng cao lên.

            Chúng tôi tìm đến con đường liên xã thuộc phường Tân Long, thành phố Thái Nguyên, ở nơi có gia đình ông Phạm Ngọc Đảm, hàng chục năm qua đã sinh sống. Chứng kiến cảnh đi lại khó khăn của người dân, mà trong đó gia đình ông cũng chịu chung cảnh ngộ, ông đã mạnh dạn xin tro xỉ than của nhà máy nhiệt điện Cao Ngạn về làm đường và diện mạo của con đường hiện nay đã được thay đổi một cách đáng kể. Ông Đảm tâm sự: “Trước đây, đường sá đi lại khó khăn nhưng từ khi con đường được làm mới nhờ xỉ than của Nhà máy, người dân đi lại  thuận lợi, chúng tôi rất mừng”. Tuy nhiên, việc cung cấp  tro xỉ than của nhiệt điện Cao Ngạn cho những nhu cầu dân sinh chỉ là giải pháp mang tính tình thế, cần nghiên cứu phát triển và sử dụng một cách hiệu quả để tiến tới sản xuất những sản phẩm mang tính thương mại cao là hướng đi đúng mà tập thể cán bộ, công nhân viên Công ty Nhiệt điện Cao Ngạn. Những bước thử nghiệm đầu tiên đã mở ra một hướng phát triển mới, phát triển cộng sinh dựa trên nền tảng tái sử dụng chất thải là tro xỉ. Trong mỗi cuộc họp, Ông Đinh Quang Vinh, Giám đốc Công ty đều dành không ít thời gian để bàn, huy động chất xám của tập thể cán bộ công nhân viên, huy động sức sáng tạo nội lực, tập trung nghiên cứu hướng giải quyết, biến xỉ tro than thành những sản phẩm có ích phục vụ con người. Hiện tại, với kỹ thuật trộn đá mạt cùng với hàm lượng xi măng vừa đủ, Công ty đã cho ra đời những viên gạch không nung được sản xuất từ tro xỉ than đầu tiên. Những viên gạch này đã được kiểm định chất lượng và lực chịu nén đạt từ 75 đến 85 kg/cm2. Dự kiến, bước đầu sẽ sản xuất khoảng gần 400 ngàn viên, giải quyết cho nhà máy gần 3300 m3 tro xỉ mỗi năm.

            Vấn đề tro xỉ than không chỉ là của riêng Nhiệt điện Cao Ngạn mà còn là vấn đề lớn của tất cả các nhà máy nhiệt điện thuộc TKV. Vì thế, Dự án sản xuất gạch xây dựng của Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn đã biến những đống tro xỉ tưởng như bỏ đi, trở thành hữu ích, mở ra một hướng đi mới trong việc giải quyết vấn đề  tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện chạy than.

 

 

 

Dây chuyền sản xuất gạch không nung

 

            Với tư duy như vậy, Nhiệt điện Cao Ngạn đã mạnh dạn huy động chất xám, đầu tư kỹ thuật để phát triển sản phẩm mới của mình. Ông Đinh Quang Vinh, Giám đốc Công ty Nhiệt điện Cao Ngạn cho biết: “Chúng tôi dự kiến lúc đầu sẽ chỉ xây một xưởng sản xuất quy mô nhỏ, nhưng khi phân tích thấy tiềm năng của thị trường là rất khả quan, chúng tôi đã quyết định sẽ xây dựng một nhà máy sản xuất gạch và trong tương lai, sản phẩm của Nhà máy gạch Cao Ngạn tin chắc sẽ chiếm lĩnh được lòng tin của khách hàng…”

 

            Hiện nay, nhiều hướng nghiên cứu đã được triển khai trong việc áp dụng tro xỉ vào sản xuất các sản phẩm xây dựng như dùng làm vật liệu thô cho clanhke xi măng, làm nền đường, bê tông và sản phẩm từ bê tông...Song, trước hết, trong tương lai gần, một nhà máy sản xuất gạch không nung quy mô công nghiệp sẽ mọc lên tại bãi thải tro xỉ. Từ đây, bắt đầu một chu trình phát triển mới dựa trên nền tảng là  nhu cầu cuộc sống và mối liên hệ mật thiết giữa các yếu tố cộng sinh. Đó là chất thải của ngành sản xuất này là đầu vào của ngành sản xuất kia. Tro xỉ  của nhà máy nhiệt điện Cao Ngạn-TKV sẽ có một sức sống mới, sức sống của những công trình xây dựng, trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước./.

                                                                       

Thuý Hà – Xuân Đoài