Năm 2025 là thời điểm “về đích” của Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025. Tại Thái Nguyên, đây cũng là năm đầu tiên triển khai nhiệm vụ giảm nghèo gắn với xây dựng nông thôn mới trong điều kiện địa phương thực hiện sắp xếp tổ chức hành chính.
Trước yêu cầu cao và áp lực về tiến độ, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động triển khai nhiều giải pháp quyết liệt, đồng bộ và đem lại hiệu quả rõ rệt.
Tăng tốc đầu tư hạ tầng là nền tảng thúc đẩy giảm nghèo bền vững
Năm 2025, tổng nguồn vốn dành cho Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững của tỉnh đạt 270,121 tỷ đồng, gồm vốn trung ương, địa phương. Trong đó, tỉnh tiếp tục ưu tiên mạnh cho nhóm địa phương nghèo như các xã thuộc huyện Pác Nặm, Ngân Sơn (cũ), tập trung cho hạ tầng thiết yếu, hỗ trợ sinh kế và phát triển sản xuất.
Đến 20/10/2025, Thái Nguyên đã giải ngân 90,7 tỷ đồng, đạt 25,1%; riêng vốn đầu tư phát triển đạt 43,7%, phản ánh nỗ lực lớn của các địa phương trong việc đẩy nhanh tiến độ.
Một trong những trọng tâm của chương trình năm 2025 là đầu tư hệ thống hạ tầng thiết yếu phục vụ dân sinh và sản xuất. Tỉnh đang triển khai 23 công trình hạ tầng tại các xã vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bao gồm đường giao thông liên xã, đường nội thôn; công trình cấp điện, cấp nước sinh hoạt tập trung và các hạng mục phục vụ sản xuất, liên kết vùng.
Khi hoàn thành, các công trình này sẽ cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân, giảm chi phí vận chuyển nông sản, mở rộng thị trường tiêu thụ và tạo điều kiện triển khai các mô hình kinh tế quy mô lớn.
“Tỉnh cũng tăng cường đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp, kết nối thị trường lao động, hỗ trợ người lao động nghèo đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài. Tuy nhiên, lĩnh vực này còn gặp khó khăn do thiếu đối tượng, quy trình đặt hàng đào tạo nghề được giao vốn muộn và có sự trùng lặp với Chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, ông Đặng Văn Huy chia sẻ.
Sau sáp nhập, Ban Chỉ đạo các Chương trình MTQG cấp tỉnh kịp thời được kiện toàn, phân công rõ trách nhiệm từng thành viên, các sở ngành liên quan được giao nhiệm vụ hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc cho cơ sở.
Việc chuẩn hóa quy trình, thống nhất mẫu biểu, tăng cường giám sát và nâng cao năng lực cán bộ địa phương giúp công tác chỉ đạo triển khai thuận lợi, kịp thời hơn, nhất là đối với các xã sau sáp nhập còn thiếu kinh nghiệm.
Tập trung phát triển mô hình sinh kế nhằm nâng cao thu nhập, tạo lan tỏa cho cộng đồng
Song song với đầu tư hạ tầng, Thái Nguyên xác định phát triển mô hình sinh kế là trụ cột quan trọng nhất nhằm nâng cao thu nhập và giảm nghèo đa chiều. Năm 2025, các địa phương đã triển khai nhiều mô hình gắn với điều kiện tự nhiên - xã hội cụ thể của từng xã, từng thôn, đồng thời hướng tới tính bền vững, khả năng nhân rộng và sự tham gia chủ động của người dân.
Nhiều mô hình sinh kế tiêu biểu được triển khai tại các xã đặc biệt khó khăn như các mô hình chăn nuôi, trồng trọt theo hướng hàng hóa; Sản xuất nông nghiệp an toàn; Nuôi ong mật, trồng cây dược liệu;...
Để bảo đảm các mô hình được triển khai thống nhất, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức 02 hội nghị tập huấn cho 100% xã, hướng dẫn cán bộ cơ sở cách xây dựng thuyết minh mô hình; xác định cơ cấu chi phí hợp lý; lựa chọn mô hình phù hợp điều kiện khí hậu, đất đai, tập quán canh tác và gắn mô hình với thị trường tiêu thụ, tránh tình trạng “làm theo phong trào”.
Nhờ vậy, nhiều dự án đang được hoàn thiện sẽ trở thành sinh kế ổn định cho hàng nghìn hộ nghèo và cận nghèo giai đoạn 2025 - 2030, nhất là trong bối cảnh một số xã sau sáp nhập có quỹ đất rộng, nhưng thiếu mô hình sản xuất hiệu quả.
Bên cạnh hỗ trợ sản xuất, các dự án cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em tiếp tục được ưu tiên đầu tư, bao gồm hỗ trợ vi chất cho trẻ dưới 5 tuổi; chương trình chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em; cải thiện bữa ăn học đường tại các điểm trường vùng khó khăn, góp phần nâng cao thể trạng trẻ em nghèo. Các xã đặc biệt khó khăn như Bằng Thành, Nghiên Loan, Cao Minh, Thượng Quan là những địa phương được ưu tiên thực hiện đầy đủ nhất các hoạt động này.
Theo chia sẻ của ông Đặng Văn Huy: “Thực tiễn triển khai cũng cho thấy nhiều thách thức mang tính hệ thống. Một số mô hình liên kết theo chuỗi giá trị phải tạm dừng do hợp tác xã là đơn vị chủ trì liên kết thiếu năng lực tài chính và kinh nghiệm điều hành mô hình theo tiêu chuẩn chuỗi liên kết; doanh nghiệp liên kết không đủ khả năng cam kết đầu ra dài hạn; người dân không đáp ứng được yêu cầu về vốn đối ứng hoặc kỹ thuật sản xuất theo quy trình.”
“Việc chuyển từ phương thức hỗ trợ trực tiếp (phát giống, vật tư) sang hỗ trợ liên kết tiêu thụ sản phẩm và liên kết theo chuỗi giá trị đòi hỏi năng lực quản trị, hạch toán và cam kết hợp tác chặt chẽ đang tạo ra áp lực lớn cho cả địa phương, hợp tác xã và hộ dân. Điều này đặt ra yêu cầu tỉnh cần tiếp tục tăng cường đào tạo kỹ thuật, đào tạo quản trị hợp tác xã; hoàn thiện cơ chế hỗ trợ về vốn đối ứng, hỗ trợ rủi ro và lựa chọn mô hình “vừa sức” với cộng đồng, tránh triển khai dàn trải hoặc chạy theo chỉ tiêu”, ông Đặng Văn Huy cho biết.
Nhìn chung, dù còn khó khăn, các mô hình sinh kế năm 2025 đã tạo chuyển biến rõ rệt, góp phần lan tỏa tinh thần chủ động thoát nghèo, giảm phụ thuộc vào hỗ trợ Nhà nước và tạo nền tảng cho giai đoạn 2026 - 2030. Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, Thái Nguyên kỳ vọng tiếp tục duy trì kết quả giảm nghèo bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và tạo tiền đề quan trọng bước sang giai đoạn mới.