Tài nguyên sinh thái, văn hóa phong phú là nền tảng của du lịch bền vững
Thái Nguyên hiện có hơn 1.200 di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh; hơn 700 di sản văn hóa phi vật thể và 336 lễ hội truyền thống. Đây là nguồn tài nguyên vô giá, tạo nên “bản sắc kép” vừa giàu tính cách mạng vừa đậm nét văn hóa bản địa. Những “địa chỉ đỏ” như ATK Định Hóa, Nà Tu, Khu di tích 915 hay ATK Chợ Đồn không chỉ góp phần giáo dục truyền thống mà còn thu hút hàng triệu lượt du khách mỗi năm.
Về cảnh quan tự nhiên, Thái Nguyên sở hữu hàng loạt điểm đến nổi bật như hồ Núi Cốc, suối Cửa Tử, hang Phượng Hoàng, thác 7 tầng Thần Sa hay hồ Ghềnh Chè. Hệ thống rừng nguyên sinh, các tuyến sinh thái ven dãy Tam Đảo, các hồ sinh thái Vai Miếu, Khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phượng Hoàng mang giá trị sinh thái cao, là nền tảng để địa phương phát triển mạnh mô hình du lịch xanh.
Đặc biệt, vùng chè Tân Cương, La Bằng, Trại Cài, Khe Cốc từ lâu đã nổi tiếng với thương hiệu “Đệ nhất danh trà Thái Nguyên”. Việc kết hợp sản xuất nông nghiệp gắn với văn hóa trà - du lịch trải nghiệm tạo nên sản phẩm đặc trưng hiếm nơi nào có được.
Tăng tốc phát triển nhờ chính sách đồng bộ
Nhờ áp dụng các chính sách minh bạch, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, ngành du lịch Thái Nguyên đã có bước bứt phá mạnh mẽ. Số lượng doanh nghiệp lữ hành tăng lên 50 đơn vị, hệ thống cơ sở lưu trú mở rộng với gần 740 khách sạn, nhà nghỉ đạt chuẩn cùng gần 5.000 nhà hàng và dịch vụ ăn uống.
Lượng khách du lịch tăng nhanh qua từng năm. Nếu năm 2021 chỉ đạt hơn 800.000 lượt thì đến hết năm 2024, hai khu vực Thái Nguyên và Bắc Kạn cũ đã đón tổng cộng 4,4 triệu lượt khách. Doanh thu du lịch tăng ổn định, đạt hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, ghi nhận đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương.
Song song với đó, Thái Nguyên đẩy mạnh xây dựng hệ sinh thái du lịch thông minh, ứng dụng công nghệ trong quản lý dữ liệu, quảng bá, điều hành và kết nối doanh nghiệp - chính quyền - du khách. Đây là bước chuẩn bị quan trọng hướng tới mô hình đô thị thông minh và du lịch 4.0.
Nhận thức rõ vai trò của phát triển xanh, Thái Nguyên xác định du lịch sinh thái, cộng đồng và nông nghiệp xanh là trụ cột chiến lược. Các mô hình như Khu du lịch sinh thái Dũng Tân, Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải hay Tiến Yên Farmstay trở thành điển hình về cách làm du lịch gắn với gìn giữ văn hóa.
Đặc biệt, mô hình bảo tồn du lịch Thái Hải với gần 30 nhà sàn cổ của người Tày được phục dựng trong không gian rừng xanh đã ghi dấu như một biểu tượng của du lịch văn hóa Thái Nguyên. Du khách trải nghiệm hát then, thưởng thức ẩm thực dân tộc, tìm hiểu phong tục, qua đó giúp văn hóa Tày sống động và lan tỏa hơn.
Tỉnh cũng triển khai bộ tiêu chí “Bông Sen Xanh” cho cơ sở lưu trú, yêu cầu xử lý nước thải, hạn chế rác thải nhựa dùng một lần và nâng cao nhận thức du khách. Đây là cách tiếp cận giúp du lịch gắn chặt với mục tiêu bảo vệ môi trường, là nền tảng của phát triển bền vững.
Du lịch là động lực quan trọng trong giảm nghèo bền vững
Sự phát triển mạnh mẽ của du lịch thời gian qua không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế mà còn mở ra nhiều sinh kế mới cho cộng đồng, đặc biệt là ở những vùng khó khăn, nơi tập trung đông đồng bào DTTS.
Khi lượng khách đến các điểm du lịch tăng, cơ hội việc làm cho người dân địa phương cũng mở rộng. Nhiều mô hình homestay, dịch vụ nông nghiệp trải nghiệm như hái chè, sao chè, các hoạt động hướng dẫn viên bản địa, bán hàng lưu niệm, ẩm thực truyền thống… đã giúp người dân có nguồn thu ổn định ngay tại quê hương.
Bên cạnh phát triển sinh kế, Thái Nguyên triển khai nhiều chương trình đào tạo kỹ năng làm du lịch, kỹ năng giao tiếp, vệ sinh môi trường, chế biến ẩm thực, tiếp thị sản phẩm OCOP… Từ đó, người dân không chỉ được hưởng lợi kinh tế trực tiếp mà còn nâng cao năng lực, tự tin tham gia chuỗi giá trị du lịch.
Trên thực tế, nhiều hộ nghèo và cận nghèo đã thoát nghèo nhờ tham gia các mô hình du lịch cộng đồng. Việc giảm mạnh tình trạng lao động ly hương, giữ chân người trẻ ở lại bản quê để khởi nghiệp du lịch được xem là một điểm sáng trong phát triển bao trùm.
Định hướng đến năm 2030: Du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng
Từ năm 2025-2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu đón trên 5 triệu lượt khách/năm, doanh thu khoảng 6.600 tỷ đồng và từng bước hình thành các sản phẩm du lịch chất lượng cao, khác biệt.
Giai đoạn tới, tỉnh tiếp tục đầu tư các dự án trọng điểm như Khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa - Phượng Hoàng, hồ Ghềnh Chè, suối Kẹm, các tuyến du lịch ven Tam Đảo; Phát triển du lịch văn hóa, lễ hội, phố đêm và du lịch ẩm thực; Tăng cường liên kết vùng với Hà Nội, Lạng Sơn, Tuyên Quang… nhằm mở rộng thị trường khách; Hoàn thiện hạ tầng giao thông, hạ tầng số và dịch vụ du lịch chất lượng cao.
Đặc biệt, tỉnh đẩy mạnh đào tạo nhân lực tại chỗ, đặc biệt ở vùng đồng bào DTTS. Những định hướng này góp phần đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, gắn chặt với mục tiêu phát triển bền vững và giảm nghèo lâu dài.
Với cách làm đồng bộ, lấy cộng đồng làm trung tâm, đặt môi trường và văn hóa bản địa làm giá trị cốt lõi, Thái Nguyên đang dần chuyển từ “khai thác tài nguyên” sang “nuôi dưỡng tài nguyên”. Du lịch không chỉ tạo lợi thế cạnh tranh mà còn nâng cao đời sống người dân, thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và bền vững.
Hành trình phát triển du lịch xanh gắn với văn hóa cũng là hành trình khẳng định vị thế của Thái Nguyên - một điểm đến an toàn, hấp dẫn và thân thiện. Với quyết tâm và tầm nhìn dài hạn, địa phương này đang từng bước hướng tới mục tiêu trở thành “Thủ đô du lịch xanh” của khu vực, nơi người dân được hưởng lợi và thiên nhiên -văn hóa được gìn giữ cho mai sau.