TÓM TẮT:

Đà Nẵng với vị thế là một thành phố du lịch và công nghiệp lớn, đang đối diện với những thách thức trong việc triển khai mô hình này. Thông qua việc phân tích các yếu tố như cơ sở hạ tầng, nhận thức cộng đồng và sự tham gia của các doanh nghiệp, bài báo chỉ ra những hạn chế hiện tại và đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại địa phương.

Từ khóa: kinh tế tuần hoàn, TP. Đà Nẵng, tái chế, chất thải, môi trường, phát triển bền vững, doanh nghiệp, phân loại rác, công nghệ tái chế.

1. Đặt vấn đề

Kinh tế tuần hoàn là một mô hình phát triển kinh tế bền vững đã được nhiều quốc gia tiên tiến áp dụng nhằm đối phó với vấn đề ô nhiễm môi trường và sự cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Đối với Đà Nẵng một trong những thành phố phát triển nhanh chóng của Việt Nam, mô hình này mang lại hy vọng về một tương lai xanh, sạch và bền vững. Trong những năm gần đây, Đà Nẵng đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về kinh tế, đặc biệt trong các lĩnh vực du lịch, công nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của Đà Nẵng cũng đồng nghĩa với việc gia tăng áp lực đối với tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống. Lượng rác thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp và ô nhiễm môi trường đang là những vấn đề lớn cần giải quyết.

Trong bối cảnh đó, việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng không chỉ là một xu hướng, mà còn là nhu cầu cấp thiết để đảm bảo phát triển bền vững. Để làm được điều này, cần phải có những chính sách, giải pháp cụ thể và sự tham gia mạnh mẽ từ tất cả các bên liên quan, từ chính quyền, doanh nghiệp đến cộng đồng. Việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng sẽ giúp thành phố giảm thiểu được rủi ro môi trường, đồng thời tối ưu hóa sử dụng tài nguyên và tạo ra cơ hội phát triển mới cho nền kinh tế của một thành phố đang có sự phát triển mạnh mẽ ở miền Trung.

2. Thực trạng kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng

Là một trong những thành phố năng động và phát triển nhanh chóng của Việt Nam, hiện nay, Đà Nẵng đang phải đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên thiên nhiên. Sự phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực công nghiệp, du lịch và dịch vụ đã góp phần tạo ra lượng lớn chất thải sinh hoạt và công nghiệp gây áp lực lên hệ thống quản lý chất thải và hệ sinh thái của thành phố. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng (Báo cáo về tình hình thu gom, xử lý và tái chế chất thải rắn tại thành phố Đà Nẵng năm 2023), mỗi ngày, thành phố này sản sinh khoảng 1.100 tấn chất thải rắn sinh hoạt, trong đó có khoảng 20% là chất thải nhựa, một trong những loại chất thải khó phân hủy và tái chế. Dù đã có những nỗ lực trong xử lý và tái chế rác thải, tỷ lệ tái chế tại Đà Nẵng vẫn còn rất thấp, chỉ đạt khoảng 15%, một con số thấp so với các thành phố phát triển khác như Berlin (Đức) hay Tokyo (Nhật Bản) - nơi tỷ lệ tái chế có thể lên đến 50%.

Mặc dù Đà Nẵng đã có một số sáng kiến đáng chú ý trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, nhưng việc áp dụng mô hình này vẫn gặp phải nhiều khó khăn. Theo khảo sát của Trung tâm Tái chế và Quản lý Chất thải Đà Nẵng (Khảo sát về thực trạng tái chế chất thải tại thành phố Đà Nẵng năm 2023), chỉ một phần nhỏ chất thải được tái chế và tái sử dụng. Hệ thống tái chế chủ yếu tập trung vào các loại chất thải như giấy và nhựa, trong khi các loại chất thải khác như kim loại, chất thải điện tử và chất thải nguy hại vẫn chưa được xử lý đúng cách. Điều này không chỉ gây lãng phí tài nguyên, mà còn tạo ra các vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng và công nghệ tái chế của Đà Nẵng hiện tại chưa đủ mạnh để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thành phố. Các nhà máy tái chế tại Đà Nẵng chủ yếu xử lý chất thải sinh hoạt và có công suất khá hạn chế, dẫn đến tình trạng quá tải trong việc xử lý chất thải. Hơn nữa việc phân loại rác tại nguồn vẫn chưa được thực hiện rộng rãi, một yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả của việc tái chế. Theo báo cáo của UBND thành phố Đà Nẵng (Báo cáo về tình hình môi trường và phát triển bền vững của thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2020-2024), việc thiếu các điểm thu gom chất thải tái chế và cơ chế khuyến khích người dân tham gia vào việc phân loại rác tại nguồn là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả tái chế thấp.

Một thách thức không kém phần quan trọng là nhận thức cộng đồng và các doanh nghiệp về mô hình kinh tế tuần hoàn còn rất hạn chế. Theo khảo sát của Phòng Công nghiệp và Thương mại Đà Nẵng (Khảo sát về ứng dụng kinh tế tuần hoàn tại các doanh nghiệp trên địa bàn Đà Nẵng năm 2023), chỉ khoảng 35% doanh nghiệp tại Đà Nẵng thực hiện các biện pháp tiết kiệm tài nguyên hoặc tái chế trong sản xuất. Phần lớn các doanh nghiệp vẫn duy trì phương thức sản xuất tuyến tính (sản xuất - tiêu thụ - vứt bỏ), chưa áp dụng các nguyên lý của kinh tế tuần hoàn, như tái sử dụng và tái chế nguyên liệu. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu doanh nghiệp của Đà Nẵng. Vì vậy, việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong khu vực này rất quan trọng. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết và không có các chính sách hỗ trợ cụ thể, hầu hết các doanh nghiệp này không tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên hiệu quả.

Ngoài ra, theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Bền vững Đà Nẵng (Khảo sát nhận thức và thực trạng áp dụng kinh tế tuần hoàn tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Đà Nẵng năm 2023), hơn 60% doanh nghiệp nhỏ và vừa tại thành phố không có kế hoạch cụ thể để áp dụng các nguyên lý của kinh tế tuần hoàn. Điều này phần nào phản ánh sự thiếu hụt về chính sách hỗ trợ và các biện pháp khuyến khích từ phía chính quyền địa phương. Các chính sách hiện tại vẫn chưa đủ mạnh để thúc đẩy việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn và trong nhiều trường hợp, các doanh nghiệp vẫn ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn thay vì những lợi ích lâu dài từ việc áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường.

Vấn đề thiếu hụt các công nghệ tái chế hiện đại cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng triển khai kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng. Theo Báo cáo của Viện Nghiên cứu Kinh tế Môi trường Đà Nẵng (Báo cáo đánh giá chi phí và lợi ích trong việc phát triển kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng), năm 2024, thành phố cần phải đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng trong vòng 5 năm tới để cải thiện hệ thống xử lý chất thải và phát triển các công nghệ tái chế tiên tiến. Tuy nhiên, nguồn lực tài chính để thực hiện các dự án này còn rất hạn chế. Điều này đòi hỏi sự tham gia của các doanh nghiệp, cộng đồng và các nhà đầu tư để có thể xây dựng một hệ thống tái chế và xử lý chất thải hiệu quả.

Thêm vào đó, việc thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng còn gặp phải những khó khăn liên quan đến sự thiếu đồng bộ trong quản lý chất thải. Hệ thống thu gom và xử lý rác thải chưa được tổ chức chặt chẽ, dẫn đến tình trạng chất thải không được phân loại đúng cách ngay từ nguồn. Ngoài ra, thiếu các điểm thu gom chất thải tái chế trong khu vực dân cư cũng làm giảm hiệu quả của việc tái chế. Để cải thiện tình hình này, Đà Nẵng cần có những chính sách đồng bộ hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân loại và tái chế chất thải từ cấp cơ sở.

Tóm lại, thực trạng của kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng hiện nay vẫn còn nhiều thách thức lớn, từ việc thiếu cơ sở hạ tầng tái chế, thiếu nhận thức cộng đồng và doanh nghiệp dẫn đến việc thiếu các chính sách hỗ trợ đầy đủ. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Đà Nẵng hướng tới một mô hình phát triển bền vững hơn. Thành phố cần có những giải pháp cụ thể để khắc phục các hạn chế này và tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc áp dụng các nguyên lý của kinh tế tuần hoàn trong tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội.

3. Giải pháp thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng

Để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng và khắc phục những hạn chế hiện tại, thành phố cần triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ và toàn diện hơn từ các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Trước tiên, Đà Nẵng cần đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng và công nghệ tái chế hiện đại. Các nhà máy tái chế tại thành phố cần được trang bị các công nghệ tiên tiến để xử lý đa dạng chất thải, đặc biệt là chất thải nguy hại và điện tử, những vấn đề lớn đang gây ô nhiễm nghiêm trọng. Việc xây dựng các nhà máy tái chế mới hoặc nâng cấp các cơ sở hiện có sẽ không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm, mà còn nâng cao hiệu quả tái chế, từ đó giảm thiểu lãng phí tài nguyên. Song song với đó, thành phố cần mở rộng hệ thống thu gom chất thải tái chế, đặc biệt là tại các khu dân cư và khu vực công cộng, khuyến khích người dân phân loại rác ngay từ nguồn. Điều này sẽ giúp các chất thải dễ dàng được tái chế và tái sử dụng, đồng thời giảm gánh nặng cho các nhà máy xử lý chất thải.

Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng về việc phân loại rác và tầm quan trọng của việc tái chế cũng là một yếu tố rất quan trọng. Thành phố cần triển khai các chiến dịch tuyên truyền rộng rãi, đặc biệt tuyên truyền trong các trường học và cộng đồng dân cư để nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường. Các chương trình này có thể bao gồm các buổi hội thảo, các chiến dịch truyền thông và các hoạt động ngoại khóa, nhằm hướng tới việc hình thành thói quen phân loại rác từ các hộ gia đình giúp rác thải được xử lý hiệu quả hơn.

Một giải pháp quan trọng khác là triển khai các chính sách khuyến khích doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn. Đà Nẵng có thể cung cấp các ưu đãi thuế cho những doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu tái chế trong sản xuất hoặc hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tái chế. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp, mà còn khuyến khích các doanh nghiệp chuyển sang mô hình sản xuất bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Thành phố cũng cần thúc đẩy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và các cơ sở nghiên cứu, nhằm phát triển các sản phẩm tái chế và giải pháp kinh tế tuần hoàn mới. Các doanh nghiệp cần được hỗ trợ để tìm ra các công nghệ sản xuất tiết kiệm tài nguyên và giảm thiểu chất thải, đồng thời xây dựng các mô hình hợp tác trong việc tái sử dụng nguyên liệu. Ngoài ra, Đà Nẵng cần phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn trong các ngành công nghiệp chủ lực của thành phố như công nghiệp chế biến thực phẩm, xây dựng và sản xuất hàng tiêu dùng. Các khu công nghiệp tuần hoàn có thể được hình thành, nơi các doanh nghiệp có thể chia sẻ tài nguyên và công nghệ tái chế, từ đó giảm chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Ngoài ra, Đà Nẵng cần chú trọng đẩy mạnh giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng về các vấn đề môi trường, từ các em học sinh cho đến các tổ chức, doanh nghiệp. Thành phố có thể triển khai các chương trình giáo dục bảo vệ môi trường trong trường học giúp học sinh nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc tái chế và giảm thiểu chất thải. Đồng thời, thực hiện các chiến dịch truyền thông về việc giảm sử dụng nhựa, tái chế rác thải và sử dụng nguyên liệu bền vững cũng sẽ giúp hình thành thói quen bảo vệ môi trường trong cộng đồng.

Cuối cùng, Đà Nẵng cần mở rộng hợp tác quốc tế để học hỏi các mô hình thành công từ các thành phố đi trước như Berlin (Đức) hay Tokyo (Nhật Bản) về phát triển kinh tế tuần hoàn. Việc chuyển giao công nghệ và hỗ trợ tài chính từ các tổ chức quốc tế sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho Đà Nẵng phát triển kinh tế tuần hoàn một cách bền vững. Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực này là điều cần thiết để giúp Đà Nẵng tiếp cận các giải pháp sáng tạo, giảm thiểu ô nhiễm và sử dụng tài nguyên hiệu quả. Việc triển khai các giải pháp này một cách đồng bộ và có hệ thống sẽ giúp Đà Nẵng không chỉ phát triển bền vững, mà còn tạo ra một môi trường sống trong lành và năng động cho cộng đồng.

4. Kết luận

Kinh tế tuần hoàn là một xu hướng không thể thiếu trong phát triển bền vững của Đà Nẵng. Việc áp dụng các giải pháp phù hợp sẽ giúp thành phố giảm thiểu ô nhiễm, tiết kiệm tài nguyên và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Thành công của Đà Nẵng trong thúc đẩy kinh tế tuần hoàn sẽ tạo nền tảng vững chắc cho một tương lai xanh, sạch và bền vững.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

  1. Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng (2023), Báo cáo về tình hình thu gom, xử lý và tái chế chất thải rắn tại thành phố Đà Nẵng năm 2023.
  2. Trung tâm Tái chế và Quản lý chất thải Đà Nẵng (2023), Khảo sát về thực trạng tái chế chất thải tại thành phố Đà Nẵng năm 2023.
  3. UBND thành phố Đà Nẵng (2024), Báo cáo về tình hình môi trường và phát triển bền vững của thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2020-2024.
  4. Phòng Công nghiệp và Thương mại Đà Nẵng (2023), Khảo sát về ứng dụng kinh tế tuần hoàn tại các doanh nghiệp trên địa bàn Đà Nẵng năm 2023.
  5. Viện Nghiên cứu Kinh tế Môi trường Đà Nẵng (2024), Báo cáo đánh giá chi phí và lợi ích trong việc phát triển kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng.

Current situation and solutions to promote circular economy in Da Nang

Vu Thi Van Anh

Faculty of Tourism and Hospitality, University of Economics - Technology for Industries

Abstract:

Da Nang, a vibrant tourist and industrial hub, is striving to adopt the circular economy model but faces various challenges along the way. From infrastructure constraints to public awareness and business engagement, several factors influence its progress. This study explores these challenges, highlights existing gaps, and offers practical solutions to accelerate Da Nang’s transition toward the circular economy model.

Keywords: circular economy, Da Nang, recycling, waste, environment, sustainable development, business, waste classification, recycling technology.

[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 6 tháng 2 năm 2025]