MẠNH DẠN CHUYỂN ĐỔI MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG
Trước đây, Viện Máy và Dụng cụ Công nghiệp là một đơn vị nghiên cứu chuyên ngành Cơ khí, được tổ chức bao gồm 9 đơn vị nghiên cứu và 1 đơn vị nghiên cứu về điện và tự động hóa. Tỷ lệ kỹ sư chế tạo máy chiếm trên 90%. Trong bối cảnh khó khăn chung của ngành Cơ khí và các viện nghiên cứu trong cả nước, IMI cũng phải đối mặt với hàng loạt vấn đề bức xúc như thiếu vốn, thiếu tư liệu sản xuất, không có chức năng sản xuất kinh doanh. Để tồn tại và phát triển, IMI đã mạnh dạn tìm cho mình một hướng đi mới, chuyển từ nghiên cứu cơ khí truyền thống sang nghiên cứu một lĩnh vực hoàn toàn mới, đó là cơ điện tử. Gọi là mới, nhưng thực chất, trước đây, IMI đã quan tâm tới lĩnh vực này và đã từng bước kiện toàn lại bộ máy quản lý, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ của CBCNV, cũng như đẩy mạnh công tác nghiên cứu, triển khai công nghệ tự động hóa trong ngành Chế tạo máy và ứng dụng, chuyển giao công nghệ của các nước tiên tiến trên thế giới vào hoạt động của Viện. Từ năm 1999, IMI đã áp dụng mô hình viện nghiên cứu và các công ty thành viên tạo ra một hướng phát triển nhanh, với doanh thu hàng năm tăng trưởng không ngừng.
Để chuyển đổi sang nghiên cứu lĩnh vực cơ điện tử, IMI đã chỉ đạo các trung tâm nghiên cứu và phát triển KH&CN trực thuộc bổ sung các kỹ sư tự động hóa, kỹ sư điện tử và kỹ sư tin học cho các đơn vị để giảm tỷ lệ kỹ sư chế tạo máy tại các đơn vị xuống dưới 70%; đồng thời, cấu trúc lại các trung tâm để mỗi đơn vị sẽ có 3 bộ phận nghiên cứu gồm: Cơ khí, tự động hóa, tin học-điện tử. Ba bộ phận này gắn kết với nhau, trong đó, vai trò chủ đạo là nghiên cứu cơ khí. Tất cả các nhiệm vụ nghiên cứu từ nguồn vốn khoa học các cấp và từ yêu cầu của sản xuất, đời sống phải gắn với nội hàm KH&CN cơ điện tử.
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC PHẢI THEO SÁT SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC NGÀNH KINH TẾ
Từ thực tiễn nhu cầu của xã hội, IMI đã đặt trọng tâm khi bước sang hoạt động ở một mô hình hoàn toàn mới, nghiên cứu khoa học phải theo sát với sự phát triển của các ngành kinh tế, đề xuất được những sản phẩm mới, có hàm lượng công nghệ cao, có nhu cầu lớn, lâu dài, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Do đó, thời gian qua, Viện đã chú trọng nghiên cứu vào 5 nhóm sản phẩm thuộc các ngành và lĩnh vực: Máy công cụ; ngành Chế biến nông sản; ngành Xây dựng, lĩnh vực đo lường công nghiệp, ngành Xử lý và bảo vệ môi trường. Cụm sản phẩm cơ điện tử với 51 sản phẩm tiêu biểu của Viện đã được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất tại khắp mọi miền đất nước, góp phần nâng cao năng lực của nhiều ngành công nghiệp như Công nghiệp đóng tàu, Xây dựng…, tiết kiệm mỗi năm hàng chục triệu USD do thay thế được thiết bị nhập khẩu. Đến nay, IMI đã nghiên cứu, thiết kế, chế tạo và đưa vào sản xuất hơn 100 sản phẩm cơ điện tử trong các ngành công nghiệp. Trong đó, các sản phẩm cơ điện tử phục vụ ngành Xây dựng là nhóm sản phẩm có khả năng cạnh tranh và là thị trường lớn của IMI, có giá trị gia tăng gần 90% giá trị sản phẩm, có chất lượng tương đương nhưng giá thành chỉ bằng 30% giá nhập ngoại, mỗi năm mang lại cho IMI hơn 300 tỷ đồng doanh thu.
Để gắn chặt hơn nữa công tác nghiên cứu với ứng dụng sản xuất, thời gian qua, IMI còn tích cực tạo cơ chế mới về chuyển giao công nghệ cho các công ty thành viên, bao gồm chuyển giao li xăng (chuyển giao bản quyền sở hữu công nghệ, bản vẽ kỹ thuật và bí quyết công nghệ), đào tạo và cung cấp cán bộ, chuyển giao thị trường sản phẩm KHCN và các tiến bộ kỹ thuật trong tương lai. Thời gian tới, IMI sẽ tiếp tục hướng tới đầu tư nghiên cứu các sản phẩm cơ điện tử trong ngành Y tế và dân dụng.
Bên cạnh việc chú trọng gắn nghiên cứu với sản xuất, công tác đào tạo cũng được Viện IMI đánh giá cao trong quá trình chuyển đổi. IMI đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý giao cho Viện nhiệm vụ đào tạo tiến sĩ kỹ thuật. Đây là định hướng chiến lược nhằm phát triển nguồn nhân lực cho Viện IMI trong thời kỳ mới, với một đội ngũ cán bộ KH&CN có đủ trình độ, năng lực, tiếp thu và chuyển giao công nghệ vào thực tế sản xuất. Đến nay, Viện đã đào tạo xong các nghiên cứu sinh khóa 1 và 2 với 5 tiến sĩ, đang tiếp tục đào tạo 6 nghiên cứu sinh. Trong 5 năm qua, Viện đã phát triển được đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ trẻ với hơn 600 kỹ sư, 21 thạc sĩ, 11 tiến sĩ, 1 tiến sĩ khoa học, 1 giáo sư và 3 phó giáo sư.
Có thể thấy sau 5 năm thí điểm hoạt động mô hình doanh nghiệp KH&CN, Viện IMI đã xây dựng thành công mô hình mới, thay đổi toàn diện hoạt động từ nội dung nghiên cứu khoa học, đến quản lý khoa học, gắn nghiên cứu khoa học với đào tạo và sản xuất các sản phẩm công nghệ cao. Các sản phẩm công nghệ do Viện nghiên cứu đã giành được thị phần trong nước, thay thế được hàng nhập khẩu và xuất khẩu đến một số nước trên thế giới.
Phát huy sức sáng tạo của tập thể lãnh đạo và đội ngũ cán bộ khoa học, Viện IMI đang tiếp tục phấn đấu xây dựng Viện theo hướng tập đoàn khoa học công nghệ đa sở hữu vào năm 2015. q