Việt Nam vĩnh viễn không có ngành công nghiệp ôtô?

Việt Nam với 80 triệu dân nhưng mới có 534.000 xe ôtô đăng ký lưu hành là quá thấp so với các nước trong khu vực. Tuy vậy, thời gian qua, sức mua ôtô ở Việt Nam thấp, ngoài lý do thu nhập bình quân của người dân thấp, thì giá ôtô ở nước ta quá cao là cản trở lớn. Giá ôtô trong ưnớc được coi là đắt nhất thế giới. Ví dụ, nếu 36.000 USD bạn chri mua được một chiếc Ford Escape ở Việt Nam, nhưng bạn lại mua đwocj 2 chiếc như vậy ở Mỹ; chiếc ôtô Matiz ở Việt Nam bán với giá 8.900 USD thì tại Hàn Quốc chỉ có 3.300 USD (một chiếc xe máy Dylan mua được khaỏng 2 chiếc ôtô Matiz). Một trong những nguyên nhân làm cho giá thành của ôtô sản xuất trong nước cao là do đầu tư quá lớn tỏng khi khả năng tiêu thụ quá thấp. Theo giấy phép, 11 liên doanh có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam có công suất sản xuất đến 148.200 xe/năm. Trong khi đó, thực tế sản xuất, năm cao nhất cũng chỉ đạt khoảng 26.000 xe như năm 2002 (kế hoạch năm 2004 là 22.000 chiếc), còn các năm trước số này thấp hơn nhiều. Sản lượng ôtô sản xuất ở Việt Nam mỗi năm chỉ bằng 4% sản lượng ôtô của Thái Lan; bằng 1% của ASEAN và bằng 0,027 của thế giới.

Một nguyên nhân khác làm cho giá xe ở Việt Nam cao là do tỷ lệ nội địa hóa quá thấp. Nhiều doanh nghiệp đã cam kết trong giấy phép đầu tư là đạt tỷ lệ nội địa hóa từ 30% đến 40% sau 10 năm. Tuy vậy, thời gian xem như đã hết nhưng hầu hết doanh nghiệp chỉ đạt tỷ lệ nội địa hóa từ 2% đến 8%.

Ai hưởng lợi từ các chính sách bảo hộ ? Có thể nói, sản xuất ôtô là ngành được Nhà nước bảo hộ mạnh nhất trong thời gian qua (ôtô sản xuất trong nước loại 5 chỗ ngồi  hiện được Nhà nước bảo hộ gần 300% bằng thu thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt). Chính sách bảo hộ của Nhà nước trong thời gian qua đã làm cho các doanh nghiệp trở nên trì trệ trong việc đầu tư, đổi mới công nghệ để tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Hơn 10 năm mở cửa cho các hãng ô tô có tên tuổi trên thế giới vào Việt Nam và rất nhiều chính sách ưu đãi để rồi ngành công nghiệp ô tô Việt Nam được đánh gía: “So với các nước trong khối AS EAN, công nghiệp ô tô Việt Nam phát triển chậm hơn 30 năm”

Như dự báo: “ Việt Nam sẽ gia nhập WTO vào năm 2005. Đến thời điểm đó, theo nhận định của các chuyên viên chiến lược, nếu ngành ôtô Việt Nam không đạt mức tỷ lệ nội địa hóa thấp nhất là 20% thì có nhiều khả năng, Việt Nam sẽ vĩnh viễn không có ngành Công nghiệp ôtô”.

Ngành công nghiệp ô tô đang được coi là ngành trọng điểm của Quốc gia sẽ ra sao và ai chịu trách nhiệm, khi mục tiêu đề ra không thành hiện thực?.