Gia tăng thương hiệu Việt tại thị trường Anh - Tận dụng hiệu quả đòn bẩy UKVFTA

 

Theo Bộ Công Thương, trong năm 2022, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Vương quốc Anh đạt 6,8 tỷ USD, tăng 3,3% với năm 2021; trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Anh đạt 6,1 tỷ USD, tăng 5,2% so với năm 2021.

Trong 8 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Vương quốc Anh đạt 4,62 tỷ USD, giảm nhẹ 0,9% so cùng kỳ; trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh đạt gần 4,1 tỷ USD.

Đây là kết quả khả quan trong bối cảnh xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu từ đầu năm đến nay gặp nhiều thách thức do tăng trưởng kinh tế khu vực giảm tốc và lạm phát cao khiến người dân, doanh nghiệp hạn chế chi tiêu. Đóng góp quan trọng vào kết quả đó là tác động đòn bẩy của việc thực thi Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh (UKVFTA).

Vương quốc Anh là thị trường có nhu cầu nhập khẩu rất lớn, mỗi năm trên 700 tỷ USD hàng hóa, trong khi Hiệp định UKVFTA với nhiều ưu đãi tạo dư địa lớn để doanh nghiệp Việt Nam khai thác, mở rộng xuất khẩu sang thị trường Anh.

Thực tế cho thấy, tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng sang Anh thời gian qua thể hiện rõ nét năng lực cạnh tranh và tính chủ động của doanh nghiệp Việt Nam trong việc tận dụng dư địa thị trường và các ưu đãi từ Hiệp định UKVFTA. Hiện nhiều mặt hàng Việt Nam đang dần chiếm lĩnh thị trường Anh, điển hình như dệt may, giày dép điện tử dân dụng, thiết bị phụ tùng và có nhiều mặt hàng đang có triển vọng tăng trưởng là sản phẩm chăm sóc sức khỏe, sắt thép.

Theo chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thuỷ, các doanh nghiệp Việt Nam có 5 lợi thế từ UKVFTA để phát triển thị trường Anh.

Thứ nhất, UKVFTA đã mở rộng cánh cửa để hàng hoá Việt Nam tiếp cận thị trường xuất khẩu tiềm năng của thế giới, đặc biệt đây là cửa ngõ để hàng hoá Việt Nam gia tăng vào thị trường châu Âu.

Thứ hai, các ưu đãi thuế quan tương đối lớn là lợi thế để hàng hoá Việt Nam nâng sức cạnh tranh trên thị trường Anh. Đồng thời tạo động lực thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới toàn diện về công nghệ sản xuất, chế biến, đóng gói thành phẩm vận chuyển… bởi thị trường Anh đòi hỏi tiêu chuẩn rất cao.

Thứ ba, với việc thực thi UKVFTA giúp tăng lợi thế đi trước của Việt Nam so với các nước ASEAN. Bởi nhiều mặt hàng của ASEAN cũng tương đồng với Việt Nam nên khi thực hiện cam kết trong UKVFTA đồng nghĩa rằng sự hiện diện của hàng hoá Việt Nam tại thị trường này sẽ thuận lợi hơn.

Thứ tư, việc chủ động được nguồn nguyên liệu theo cam kết của Hiệp định, trao đổi lẫn nhau giữa hai bên theo kiểu “phố hai chiều” giúp đảm bảo sự ổn định, chất lượng nguyên liệu phục vụ sản xuất hàng hoá và tham gia sâu hơn vào thị trường Anh.

Thứ năm, việc chúng ta tham gia sâu hơn vào thị trường của khối EU thông qua Anh, đáp ứng các tiêu chuẩn công khai trên tất cả các trang thông tin, các thành viên của EU có thể nhận biết các thương hiệu sản phẩm của Việt Nam và tiếp cận được tốt hơn.

Đánh giá về tác động của Hiệp định UKVFTA, bà Tạ Hoàng Lan - Phó Trưởng phòng Phát triển năng lực xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cho biết, Hiệp định UKVFTA đã trở thành cầu nối đưa hàng hoá thế mạnh của Việt Nam sang thị trường Anh, giúp gia tăng kim ngạch thương mại song phương. Đặc biệt, theo ghi nhận, sự hiện diện các thương hiệu hàng hoá Việt Nam khác nhau theo nhóm mặt hàng, đạt từ 12% - 19%. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là dệt may, da giày, các loại cơ khí, thuỷ sản, trong đó hưởng lợi nhiều là dệt may, da giày, nông thuỷ sản.

Với lộ trình cắt giảm thuế quan của Hiệp định UKVFTA, hàng hoá Việt Nam đang dần có ưu thế nổi trội so với sản phẩm cùng lại từ các quốc gia khác chưa có FTA với Anh như Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Thái Lan, Malaysia, Indonesia hay là một số các nước Nam Mỹ.

Đặc biệt, gần đây, giá trị thương hiệu Việt Nam tăng trưởng tích cực tại thị trường Anh nhờ sự phục hồi của kinh tế, sản xuất, xuất nhập khẩu mang lại những tín hiệu lan toả rất tốt.

Xuất khẩu hàng hoá sang thị trường Anh tăng trong những năm gần đây còn nhờ sự vào cuộc rất sớm của các cấp chính quyền, địa phương, hiệp hội, trong đó có sự đóng góp lớn từ công tác xúc tiến thương mại, phát triển thương hiệu.

Thời gian qua, hoạt động xúc tiến thương mại đã được Bộ Công Thương, các địa phương đẩy mạnh, triển khai với các hoạt động, chương trình đa dạng, phong phú và hiệu quả.

Một trong những điểm nhấn của hoạt động xúc tiến thương mại quảng bá, xuất khẩu hàng hoá sang thị trường Anh năm 2023 là trong khuôn khổ Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương giao Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với Thương vụ tại Anh và các tổ chức thương mại quốc tế tổ chức các đoàn giao dịch thương mại tại thị trường Anh để hỗ trợ doanh nghiệp tìm hiểu thị trường, nghiên cứu, nắm bắt xu hướng tiêu dùng, thị hiếu của thị trường. Đồng thời đẩy mạnh quảng bá các sản phẩm có tiềm năng, thế mạnh xuất khẩu của địa phương, góp phần vào tăng kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước.

Đặc biệt, thông qua Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại hàng tháng với các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, Thương vụ Việt Nam tại Anh đã cập nhật, cung cấp thông tin thị trường này sớm nhất tới doanh nghiệp, đưa ra những cảnh báo về xu hướng, quy định của thị trường để đáp ứng các yêu cầu xuất khẩu về bao bì, mẫu mã…

Mặc dù hàng hoá xuất khẩu sang thị trường Anh đang tăng trưởng khả quan, tuy nhiên theo Thương vụ Việt Nam tại Anh, thị phần hàng hóa của chúng ta vẫn chiếm rất ít, chỉ khoảng gần 1% trong tổng lượng nhập khẩu vào Anh. Một trong những nguyên nhân là do chưa xây dựng được thương hiệu riêng trên thị trường Vương quốc Anh.

Theo chuyên gia Hoàng Trọng Thuỷ, nhận diện thương hiệu hàng hoá Việt Nam tại thị trường Anh còn thấp. Chúng ta chưa có doanh nghiệp sản xuất uy tín để tham gia vào thị trường khó tính, trong khi chi phí logistics lớn, tác động tiêu cực biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, quy hoạch.

Bên cạnh đó, hiện tỷ lệ nội địa hoá còn thấp, hàng hoá chủ yếu xuất khẩu thô, hoặc doanh nghiệp chủ yếu làm gia công. Ngoài ra, hiện nguyên liệu sản xuất ngành hàng không ổn định, công nghệ chế biến sâu chỉ đạt 13-18%. Cùng với đó, xu hướng tiêu thụ rau quả của người tiêu dùng Anh đang thay đổi, đi cùng các rào cản kỹ thuật, sự thay đổi của thị trường…

Từ góc độ cơ quan xúc tiến thương mại, bà Tạ Hoàng Lan cho rằng, doanh nghiệp trong nước chưa nhận thức được tầm quan trọng và chưa chú trọng việc xây dựng, quản trị thương hiệu và phát triển thương hiệu ở nước ngoài để dành nguồn lực phù hợp. Các doanh nghiệp thường tập trung nguồn lực để tăng quy mô sản xuất, sản lượng nhiều nhất sau đó mới chú trọng đến công tác chất lượng, nâng cao giá trị gia tăng.

“Việc xây dựng thương hiệu trong nước đã rất khó, xây dựng thương hiệu tại nước ngoài lại càng khó hơn do không phải doanh nghiệp nào cũng có tiềm lực, có quy trình sản xuất bài bản, kiểm soát chất lượng đáp ứng yêu cầu thị trường để có sản phẩm tốt nhất, có ưu việt”, bà Tạ Hoàng Lan chỉ ra.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp trong nước chưa chú trọng đến công tác bảo hộ sở hữu trí tuệ tại thị trường nước ngoài; không chú ý đến khâu đăng ký nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý dẫn tới nhiều cá nhân, tổ chức đăng ký trước, vì thế doanh nghiệp có thể phải mua lại với giá cao, hoặc bị lợi dụng uy tín, tham gia các vụ kiện tụng… Đồng thời, doanh nghiệp chưa chú trọng nghiên cứu, đầu tư về thiết kế bao bì, sản phẩm hiện chủ yếu quan tâm bán thứ mình có chứ chưa bán cái thị trường cần.

Ngoài ra, trong bối cảnh tham gia các FTA đang là xu hướng chung trên thế giới và nhiều quốc gia lựa chọn để mở rộng hợp tác kinh tế. Vì thế, doanh nghiệp trong nước lại phải cạnh tranh khốc liệt với các sản phẩm, thương hiệu của nhiều quốc gia khác trên “sân chơi” toàn cầu. Đặc biệt, các FTA thế hệ mới trong đó có UKVFTA đặt ra hàng loạt các yêu cầu về thuế quan, kiểm dịch, nguồn gốc xuất xứ… trong khi doanh nghiệp trong nước chủ yếu sản xuất theo truyền thống chưa chú trọng tìm hiểu tiêu chuẩn, kỹ thuật theo yêu cầu.

Với việc Anh chính thức gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), thương mại song phương Việt - Anh có nhiều cơ hội để sớm chinh phục mốc 10 tỷ USD. Những cam kết của Anh khi gia nhập CPTPP cũng dự báo sẽ mang lại thêm nhiều lợi thế cho hàng hóa Việt Nam gia tăng hiện diện và nâng cao vị thế tại thị trường Anh.

Để xây dựng, phát triển thương hiệu và gia tăng thị phần tại thị trường Anh, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần chủ động thích ứng, thay đổi không ngừng để đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ thị trường; quan tâm đến bảo hộ sở hữu trí tuệ, là chìa khoá quan trọng để xây dựng chỗ đứng cho hàng Việt tại Anh. Thường xuyên đổi mới sáng tạo, phát triên sản phẩm theo yêu cầu thị trường và nổi trội so với các sản phẩm cùng loại tại Anh.

Ngoài ra, việc gia tăng tìm kiếm các liên kết xây dựng thương hiệu qua kết nối cung cầu giữa nhà sản xuất, nhà phân phối trong và ngoài nước thu hút đầu tư để sản xuất, xuất khẩu hàng hoá chất lượng, phân phối tại Anh cũng là vấn đề doanh nghiệp cần quan tâm.

“Quan trọng nhất đó là nhận thức của doanh nghiệp về vai trò, tầm quan trọng của việc xây dựng, quản trị và phát triển thương hiệu ở nước ngoài. Phải quyết tâm xây dựng thương hiệu thành công từ đó dành nguồn lực phù hợp. Đặc biệt, cần coi chi phí cho hoạt động này là một khoản đầu tư trung và dài hạn giúp nâng cao giá trị cạnh tranh, định vị thương hiệu của doanh nghiệp”, bà Tạ Hoàng Lan nhấn mạnh.

Để chung tay, hỗ trợ doanh nghiệp khai thác thị trường nước ngoài, trong đó có thị trường Anh, Bộ Công Thương tập trung triển khai 6 nhóm giải pháp về công tác xúc tiến thương mại nhằm gia tăng giá trị, thương hiệu cho sản phẩm, hàng hoá Việt Nam.

Thứ nhất, tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại xây dựng nền tảng, nâng cao năng lực xúc tiến thương mại, cạnh tranh cho hệ thống cơ quan xúc tiến thương mại Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để tận dụng được thuận lợi từ cách mạng 4.0, giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, kinh doanh, cạnh tranh trên thị trường.

Thứ hai, phối hợp hỗ trợ triển khai hoạt động xúc tiến thương mại theo chuỗi, tức là từ khâu phát triển sản phẩm, đầu tư, phát triển thương hiệu để gia tăng giá trị cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Thứ ba, song hành tuyên truyền về các FTA, đẩy mạnh xúc tiến, quảng bá sản phẩm tại thị trường Anh giúp cho doanh nghiệp tiếp cận thị trường.

Thứ tư, tiếp tục đa dạng hoá thị trường.

Thứ năm, đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, quảng bá chương trình Thương hiệu quốc gia và các sản phẩm đạt thương hiệu quốc gia, sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, được bảo hộ trên thị trường thế giới.

Thứ sáu, thông qua hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, Văn phòng xúc tiến thương mại Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Công Thương tiếp tục rà soát, kịp thời đưa ra các cảnh báo đối với các trường hợp có nguy cơ xảy ra tranh chấp, chiếm đoạt quyền sở hữu trí tuệ; đồng thời phối hợp hướng dẫn cho doanh nghiệp đăng ký quyền sở hữu trí tuệ, tránh các rủi ro khi bị đánh cắp nhãn hiệu...