Diễn đàn Kinh doanh 2025: Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chỉ đạo, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức chiều 14/8 thu hút sự tham dự của đông đảo đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng sản xuất, xuất khẩu cùng các chuyên gia kinh tế, các tổ chức quốc tế.
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang có những biến động khó lường, nhu cầu tìm kiếm thị trường mới trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Doanh nghiệp Việt Nam không chỉ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ quốc tế, mà còn chịu áp lực phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, môi trường, lao động và trách nhiệm xã hội.
Các diễn giả tại Diễn đàn đều có nhận định chung việc tìm kiếm giải pháp đột phá không chỉ dừng ở đổi mới sản phẩm, dịch vụ, mà còn bao gồm nâng cấp năng lực quản trị, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu, và tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết để mở rộng thị trường...
Mở rộng thị trường là bài toán sống còn với doanh nghiệp
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết: Với những kết quả khá toàn diện đã đạt được trong 7 tháng qua, kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển tăng tốc hướng tới mục tiêu tăng trưởng cả năm đạt 8,3 - 8,5%.
Tuy đạt nhiều kết quả ấn tượng trong phát triển kinh tế xã hội nhưng để cán đính mục tiêu tăng trưởng trên 8%, thách thức cho những tháng còn lại của năm nay không hề nhỏ.
Trên thế giới, tác động từ tình hình địa chính trị ngày càng phức tạp đang làm thay đổi căn bản cấu trúc của kinh tế toàn cầu, tái định hình chuỗi giá trị và thúc đẩy nhanh hơn xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng. Các chính sách thương mại của thị trường lớn càng làm cho gia tăng tính bất định và quá trình phân mảnh kinh tế thế giới. Là nền kinh tế có độ mở lớn, sức chống chịu chưa cao, Việt Nam được dự báo chịu ảnh hưởng nhất định trước những rủi ro gia tăng và bất định của toàn cầu.
Bên cạnh đó, nhiều thị trường áp dụng hàng rào phi thuế quan, yêu cầu về môi trường, xã hội, quản trị ngày càng khắt khe đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư nguồn lực cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, tăng tỷ lệ nội địa hoá đầu vào giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu nhằm đáp ứng quy tắc xuất xứ, minh bạch nguồn gốc…
Thực tế thời gian qua, để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng, Đảng và Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều quyết sách để phát triển doanh nghiệp, hướng tới bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước. Tuy vậy, các doanh nghiệp cũng cần thêm nhiều trợ lực hơn nữa. Mở rộng thị trường là bài toán sống còn đối với doanh nghiệp Việt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và sự biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo Phó Chủ tịch VCCI, tiếp cận và khai thác hiệu quả các thị trường mới gắn liền với quá trình tái cơ cấu các ngành hàng xuất khẩu của nền kinh tế cũng như tái cấu trúc hoạt động sản xuất kinh doanh. Quá trình chuyển đổi này không dễ dàng, không diễn ra trong ngày một ngày hai. Đó là chuyển đổi tư duy sản xuất và đầu tư chiến lược, bài bản cho công nghệ, quản trị nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, gia tăng giá trị sản phẩm. Trên cơ sở đó, nâng cao sức cạnh tranh, khả năng thích ứng, mở rộng cơ hội tiếp cận các thị trường khắt khe của doanh nghiệp cũng như những cạnh tranh gay gắt và khó lường của thương mại đầu tư toàn cầu.
Tận dụng hiệu quả các FTA để bứt phá
Các ý kiến thảo luận tại Diễn đàn tập trung vào những chủ đề then chốt như: Cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do để mở rộng thị trường xuất khẩu cho các mặt hàng chủ lực và lợi thế của Việt Nam sang các thị trường Châu Âu, Nhật Bản, Halal… ; Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhỏ và vừa để đủ sức cạnh tranh và thâm nhập thị trường mới; Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và những khuyến nghị cho doanh nghiệp trước bối cảnh rào cản thương mại gia tăng; Đòn bẩy của Hiệp định thương mại tự do EVFTA trong mở rộng cửa ngõ cho doanh nghiệp Việt vào thị trường EU; Khó khăn vướng mắc của một số ngành như dệt may, gỗ, công nghiệp,… trong giai đoạn hiện nay và những đề xuất kiến nghị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh… cũng như các chính sách hỗ trợ của Nhà nước nhằm tháo gỡ khó khăn, giảm thiểu rủi ro khi thâm nhập thị trường quốc tế.
TS. Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương nhấn mạnh vai trò then chốt của các FTA trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt với những mặt hàng chủ lực của Việt Nam.
Các cam kết trong các FTA ngày càng mở rộng, không chỉ giới hạn ở việc cắt giảm thuế nhập khẩu hay áp dụng hạn ngạch thuế quan, mà còn bao gồm nhiều lĩnh vực như dệt may, quy tắc xuất xứ, lao động, dịch vụ và đầu tư, mua sắm Chính phủ, môi trường, doanh nghiệp nhà nước, sở hữu trí tuệ, thương mại điện tử, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, phát triển bền vững và hội tụ phương pháp hoạch định chính sách.
TS. Nguyễn Văn Hội cho rằng các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA không chỉ thúc đẩy tự do thương mại hàng hóa và dịch vụ, mà còn bao hàm những lĩnh vực phi truyền thống như lao động, môi trường, doanh nghiệp nhà nước, minh bạch hóa và cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư, đặt ra tiêu chuẩn cao hơn và yêu cầu thực thi chặt chẽ hơn.
"Các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu. Chúng không chỉ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, mở rộng quy mô và đa dạng hóa thị trường, mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất nhờ ưu đãi thuế quan. Đồng thời, các FTA cũng tạo áp lực để hệ thống chính sách, pháp luật trong nước trở nên minh bạch, thuận lợi và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế, tạo điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam nhanh chóng hơn", TS. Nguyễn Văn Hội nhận định.
Tuy nhiên, để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, doanh nghiệp và sản phẩm trong hội nhập các FTA, TS. Nguyễn Văn Hội cho rằng cần tập trung phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát triển các sản phẩm chủ lực, áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc cho nông, thủy sản xuất khẩu. Đồng thời, cần mở rộng thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững, tăng cường dự báo, theo dõi và cập nhật thị trường; hoàn thiện thể chế, tăng cường quản lý để tạo thuận lợi thương mại, chống gian lận, huy động hiệu quả nguồn lực, nâng cấp hạ tầng logistics và giảm chi phí vận chuyển...
Việc tận dụng hiệu quả các FTA đặc biệt tại các thị trường châu Âu, Nhật Bản, thị trường Halal... sẽ giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đưa hàng hóa Việt Nam đến với nhiều thị trường giá trị cao hơn và tạo đòn bẩy cho tăng trưởng bền vững trong những năm tới.
Xây dựng hệ sinh thái chuỗi cung ứng giữa các doanh nghiệp
Trao đổi tại phiên thảo luận, GS.TS. Hoàng Văn Cường - Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội cho biết, trong bối cảnh chiến tranh thương mại vẫn căng thẳng nhưng cơ hội vẫn rất lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Phải huy động tiềm năng từ các cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp để hiện thực mục tiêu sản xuất kinh doanh cũng như tăng trưởng.
Thực tế hiện nay doanh nghiệp trong nước vẫn đang cạnh tranh từ nguyên liệu đến thị trường. Nhưng nếu doanh nghiệp cùng “bắt tay nhau” thì sẽ khác. Một trong những giải pháp đưa ra để thực hiện được điều này là rất cần là sự chủ động hỗ trợ của các Hiệp hội doanh nghiệp để tạo mối liên kết, hệ sinh thái chuỗi cung ứng giữa các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, tìm ra những doanh nghiệp “đầu đàn” đóng vai trò dẫn dắt chuỗi cung ứng và Nhà nước có cơ chế hỗ trợ những doanh nghiệp này, tạo liên kết giữa các doanh nghiệp lớn - nhỏ. Nhà nước cũng đồng thời hỗ trợ ký kết các Hiệp định mở rộng các thị trường.
GS.TS. Hoàng Văn Cường cũng lưu ý tới việc hoàn thiện hệ thống hạ tầng phục vụ các yếu tố xuất khẩu, dịch vụ bổ trợ; tăng cường liên kết các doanh nghiệp không chỉ nội địa mà các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp tiêu thụ nước ngoài.
Các đại biểu thảo luận, trao đổi tại Diễn đàn
Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam cho rằng, ngành gỗ cần làm mới thị trường cũ đã mang lại nhiều cơ hội gia tăng giá trị xuất khẩu cho doanh nghiệp.
Với thị phần lớn, những thay đổi trong chính sách thương mại của thị trường Mỹ sẽ tác động đến các doanh nghiệp Việt Nam. Ông Ngô Sỹ Hoài cho rằng, thời điểm này là cơ hội để doanh nghiệp gỗ trong nước nhìn lại mình để tìm kiếm cơ hội tăng trưởng mới ở thị trường truyền thống. Tuy nhiên, để làm được như vậy, một doanh nghiệp đơn lẻ khó thực hiện mà cần liên kết doanh nghiệp thành một nhóm đủ mạnh.
Kiến nghị về giải pháp cho doanh nghiệp nâng cao năng lực nội tại, mở rộng sản xuất, bà Trần Thị Thu Trang, Chủ tịch Hanel PT NextTech., JSC nhận định, cần mở rộng đàm phán FTA thế hệ mới với các khối tiềm năng như MERCOSUR (Nam Mỹ) và GCC (Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh) để giảm thuế quan, mở rộng cánh cửa vào những thị trường có sức mua lớn nhưng còn ít cạnh tranh. Cùng với đó, thành lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế theo mô hình công - tư. Cơ chế hoạt động của Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế là doanh nghiệp đóng phí bảo hiểm (0,5 - 1% giá trị hợp đồng) khi rủi ro xảy ra, quỹ bồi thường phần lớn thiệt hại. Nhà nước hỗ trợ một phần phí cho doanh nghiệp SME khi mở thị trường mới, giúp doanh nghiệp yên tâm khai phá thị trường rủi ro cao mà không lo mất vốn, tăng tốc mở rộng xuất khẩu.
Chủ tịch Hanel PT NextTech cũng đề xuất đầu tư hạ tầng logistics thông minh, kho trung chuyển quốc tế tại Rotterdam (EU), Dubai (Trung Đông), Singapore (ASEAN) để giảm 30 - 40% thời gian giao hàng, tối ưu chi phí và nâng khả năng cạnh tranh.
Bên cạnh đó cần đào tạo đội ngũ chuyên gia kinh doanh/ thương mại quốc tế (Sale) có chứng nhận cấp bậc 3-5 sao: Global Trade Professional - Chuyên gia thương mại toàn cầu cho các doanh nghiệp, đặc biệt đẩy mạnh đào tạo nhân lực quốc tế hóa, am hiểu thương mại số, tiêu chuẩn xanh và văn hóa địa phương theo từng khu vực xuất khẩu...
“Mở thị trường mới không chỉ là bán hàng sang một quốc gia khác, mà là kiến tạo một hệ sinh thái niềm tin với 5 trụ cột là sản phẩm chuẩn; thương hiệu mạnh; tiêu chuẩn quốc tế; câu chuyện truyền cảm hứng; dịch vụ hậu mãi vượt mong đợi. Nếu Chính phủ, hiệp hội và doanh nghiệp đồng hành, Việt Nam hoàn toàn có thể không chỉ bắt kịp mà còn dẫn dắt nhiều thị trường mới trên thế giới”, bà Trần Thị Thu Trang nhấn mạnh....