Các FTA mới - “chìa khóa” khai phá các thị trường xuất khẩu tiềm năng cho hàng hóa Việt Nam

Với vai trò là cơ quan đầu mối về hội nhập kinh tế quốc tế, đàm phán các hiệp định thương mại tự do (FTA), thời gian qua, Bộ Công Thương đã chủ trì phối hợp với các bộ, ngành trong việc tích cực, chủ động tham mưu với Chính phủ về đàm phán, ký kết các FTA mới, cũng như đàm phán nâng cấp các FTA đã ký kết; chủ trì xây dựng, trình ban hành và tổ chức triển khai thực hiện các kế hoạch, chương trình, đề án thực hiện các FTA.

Theo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ Bộ Công Thương tại Đại hội Đảng bộ Bộ Công Thương lần thứ I (nhiệm kỳ 2025-2030), trong giai đoạn 2020 - 2025, Việt Nam đã ký kết thêm 04 FTA gồm Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Israel (VIFTA), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh và Bắc Ailen (UKVFTA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (CEPA), nâng tổng số FTA đi vào thực thi lên 17 FTA, nâng thị trường có FTA với Việt Nam lên 65 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã ký kết Nghị định thư thứ hai sửa đổi Hiệp định thành lập khu vực thương mại tự do ASEAN - Australia - New Zealand (AANZFTA) nhằm nâng cấp hiệp định này.

Việc kí kết và thực thi những FTA mới với các đối tác/ khu vực đối tác FTA mới giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hiệp định VIFTA - “trái ngọt” sau 7 năm và 12 phiên đàm phán

Ngày 25/7/2023, tại Israel, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên đã cùng Bộ trưởng Bộ Kinh tế và Công nghiệp Israel Nir Barkat ký kết Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Israel (VIFTA). Israel là quốc gia đầu tiên tại khu vực Tây Á mà Việt Nam ký kết FTA và Việt Nam cũng là quốc gia đầu tiên tại khu vực Đông Nam Á mà Israel ký kết FTA.

Việc Hiệp định VIFTA được ký kết đánh dấu thành quả nỗ lực của cả hai nước sau thời gian 7 năm với 12 phiên đàm phán. Israel hiện là một trong những đối tác hợp tác thương mại, đầu tư và lao động quan trọng hàng đầu của Việt Nam tại Tây Á. Cơ cấu nền kinh tế của Việt Nam và Israel có tính bổ trợ lẫn nhau, các mặt hàng xuất nhập khẩu của hai nước không những không cạnh tranh trực tiếp mà còn có sự bổ sung cho nhau.

Hiệp định VIFTA gồm 15 Chương và một số phụ lục đính kèm các chương với các nội dung cơ bản như thương mại hàng hóa, dịch vụ - đầu tư, quy tắc xuất xứ, hàng rào kỹ thuật đối với thương mại (TBT), các biện pháp vệ sinh kiểm dịch động thực vật (SPS), hải quan, phòng vệ thương mại, mua sắm chính phủ, pháp lý - thể chế.

Với việc đạt được các thỏa thuận tại tất cả các chương trong hiệp định, nhất là cam kết mạnh mẽ của hai bên về nâng cao tỷ lệ tự do hóa thương mại với tỷ lệ tự do hoá tổng thể đến cuối lộ trình cam kết của Israel là 92,7% số dòng thuế trong khi của Việt Nam là 85,8% số dòng thuế, hai bên kỳ vọng rằng thương mại hai chiều sẽ có sự tăng trưởng vượt bậc, sớm đạt mức 3 tỷ USD và cao hơn nữa trong thời gian tới.

Việc ký kết và triển khai thực hiện Hiệp định VIFTA tạo tiền đề thuận lợi để Việt Nam thúc đẩy xuất khẩu những mặt hàng thế mạnh không chỉ sang Israel mà còn có cơ hội tiếp cận các thị trường khác tại Trung Đông, Bắc Phi và Nam Âu, đồng thời có cơ hội tiếp cận các mặt hàng công nghệ cao của Israel, góp phần làm giảm chi phí sản xuất, kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Ở chiều ngược lại, bên cạnh thị trường trên 100 triệu dân của Việt Nam, hàng hóa và công nghệ của Israel có cơ hội tiếp cận thị trường các nước khu vực ASEAN, châu Á - Thái Bình Dương và các nền kinh tế lớn trong các FTA mà Việt Nam đã tham gia.

CEPA - FTA đầu tiên của Việt Nam với một quốc gia Ả Rập

Ngày 28/10/2024, tại Dubai, trước sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phó Tổng thống kiêm Thủ tướng UAE Mohammed bin Rashid Al Maktoum, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã cùng Quốc vụ khanh Bộ Kinh tế UAE Thani bin Ahmed Al Zeyoudi ký Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (Hiệp định CEPA).

Hiệp định CEPA là hiệp định thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam với một nước Arab. Đây cũng là hiệp định thương mại tự do có thời gian đàm phán nhanh nhất của Việt Nam, thể hiện sự quyết tâm cao độ của lãnh đạo cũng như bộ, ngành hai nước.

Hiệp định CEPA gồm 18 Chương, 15 Phụ lục và 2 thư song phương với các nội dung gồm: Thương mại hàng hóa, dịch vụ - đầu tư, quy tắc xuất xứ, hàng rào kỹ thuật đối với thương mại (TBT), các biện pháp vệ sinh kiểm dịch động thực vật (SPS), hải quan, phòng vệ thương mại, mua sắm của Chính phủ, sở hữu trí tuệ, pháp lý - thể chế.

Đáng chú ý, hai bên đã thống nhất đưa ra cam kết mạnh mẽ về tự do hóa thương mại với việc UAE cam kết xóa bỏ thuế quan theo lộ trình đối với 99% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang UAE, trong khi Việt Nam cũng cam kết xóa bỏ thuế quan theo lộ trình cho 98,5% kim ngạch xuất khẩu của UAE sang Việt Nam.

Hiệp định cũng bao gồm nhiều quy định tạo thuận lợi cho thương mại và đầu tư, phù hợp với các xu hướng chuyển đổi số và phát triển xanh hiện nay.

Với những nội dung cam kết toàn diện, Hiệp định được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước, mở con đường lớn cho Việt Nam tiến sâu vào thị trường Trung Đông.

Phát biểu tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ với các Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài về đẩy mạnh công tác ngoại giao kinh tế góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6 tháng cuối năm 2025, tạo đà tăng trưởng hai con số giai đoạn tiếp theo diễn ra ngày 22/7/2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã kiến nghị 6 nhóm giải pháp chủ yếu.

Trong đó, Bộ trưởng nêu rõ, khai thác hiệu quả 17 Hiệp định/thỏa thuận thương mại đã có hiệu lực để thúc đẩy tăng trưởng; tranh thủ tối đa cơ hội, xu hướng phục hồi của các thị trường để đẩy mạnh xuất khẩu, xử lý hiệu quả các khó khăn, vướng mắc, xung đột trong quan hệ kinh tế thương mại, qua đó góp phần ổn định, mở rộng thị trường xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng, đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất hàng xuất khẩu, hạn chế phụ thuộc vào một thị trường nguyên liệu nhập khẩu.

Tiếp tục đẩy mạnh mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu thông qua việc nghiên cứu các thị trường mới, tiềm năng, còn dư địa khai thác tại Trung Đông, châu Phi, Châu Mỹ Latinh... để có các hoạt động mở rộng thị trường. Thúc đẩy đàm phán các Hiệp định thương mại tự do mới (tại châu Âu là FTA với khối Hiệp hội thương mại tự do châu Âu - EFTA; châu Mỹ là FTA với khối Mercosur; châu Á là FTA với các nước Hội đồng hợp tác vùng Vịnh - GCC, Ấn Độ, Pakistan; châu Phi là FTA với Ai Cập, Liên minh Thuế quan Nam châu Phi - SACU). Đàm phán, ký kết các thỏa thuận, hiệp định hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, công nghiệp, đặc biệt, những lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh.…

Với xu hướng hội nhập ngày càng sâu rộng, bối cảnh thế giới đang thay đổi rất nhanh, phức tạp và khó lường, việc thúc đẩy đàm phán, ký kết thêm các FTA mới và triển khai các cam kết kinh tế quốc tế tạo ra những cơ hội đối với sản xuất công nghiệp và thương mại của nước ta, tạo thêm lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu, tạo điều kiện để hàng hóa của Việt Nam thâm nhập vào các thị trường, đối tác với những ưu đãi, thúc đẩy xuất khẩu tăng trưởng mạnh trong thời gian tới.

-----------------------------------------------------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Ban chấp hành Đảng bộ Bộ Công Thương, Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ Bộ Công Thương lần thứ I (nhiệm kỳ 2025-2030), Hà Nội, ngày 15-16/7/2025.

2. Hội nghị Thủ tướng Chính phủ với các Trưởng Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài về đẩy mạnh công tác ngoại giao kinh tế góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6 tháng cuối năm 2025, tạo đà tăng trưởng hai con số giai đoạn tiếp theo, Hà Nội, ngày 22/7/2025.