[eMagazine] 4 năm thực thi UKVFTA: Những điểm sáng nổi bật

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) đang là động lực quan trọng thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư tiếp tục là một điểm sáng trong quan hệ song phương. Sau 4 năm thực thi Hiệp định UKVFTA ghi nhận một số điểm sáng nổi bật.

Trong hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường Vương quốc Anh, sau hơn 4 năm thực thi, Hiệp định UKVFTA thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường Vương quốc Anh, tạo dựng vị thế vững chắc hơn cho hàng hóa của Việt Nam tăng trưởng liên tục, mạnh mẽ bất chấp giai đoạn khó khăn chung của xuất khẩu Việt Nam ra thế giới trong những năm vừa qua. Tính đến hết năm 2024, Vương quốc Anh là đối tác xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam tại khu vực châu Âu.

Trao đổi với Tạp chí Công Thương, ông Vũ Việt Thành - Chuyên viên chính phụ trách thị trường Vương quốc Anh, Vụ Phát triển Thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) cho biết:  Việc gia tăng kim ngạch thương mại liên tục của Việt Nam sang Anh tạo vị thế khá vững chắc của hàng hóa Việt Nam tại thị trường bản địa. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 34 của Vương quốc Anh trên thế giới và tổng kim ngạch trao đổi ngoại thương hai chiều chiếm khoảng 0,5% tổng kim ngạch ngoại thương của Vương quốc Anh với tất cả các đối tác trên thế giới.

Một điểm nổi bật là nhiều nhóm hàng hóa xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam hiện nay đang chiếm thị phần rất tốt và có sự tăng trưởng liên tục trong hơn 4 năm triển khai UKVFTA. Ví dụ, theo tính toán từ công cụ ITC TradeMap, nhóm hàng giày dép Việt Nam hiện chiếm thị phần khoảng 26,6% tổng thị phần giày dép xuất khẩu vào Anh; hạt tiêu chiếm 55,7%; hạt điều tách vỏ chiếm xấp xỉ 90%. Bên cạnh đó, một số những mặt hàng khác như thủy sản chiếm khoảng hơn 6%; cà phê 9%; thị phần dệt may cũng tăng trưởng khá.

Với mặt hàng gạo, với sự kết nối thúc đẩy của các Bộ, ngành, cơ quan, sau hơn 4 năm triển khai UKVFTA thì kim ngạch đã tăng hơn bốn lần so giữa kết quả năm 2024 với năm 2021; riêng kim ngạch năm 2024 khoảng 11 triệu USD. Nhóm hàng hoa quả cũng tăng trưởng trên 13%/năm sang thị trường bạn với nhiều những loại quả thế mạnh như: cam, quýt, bưởi, sầu riêng, vải, thanh long….

Ông Vũ Việt Thành nhấn mạnh, kết quả thực thi Hiệp định UKVFTA đối với thương mại song phương còn thể hiện ở chiều ngược lại là nhập khẩu hàng hóa từ Vương quốc Anh về Việt Nam. Là quốc gia có thế mạnh về những mặt hàng công nghệ cao, nguyên liệu đầu vào phục vụ cho ngành sản xuất trong nước, tăng trưởng nhập khẩu hàng hóa từ Anh về Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn 2024-2025 là một tín hiệu tích cực, thể hiện tính bền vững của thương mại hai chiều.

Tổng hợp số liệu từ Văn phòng thống kê của Vương quốc Anh cho thấy xuất khẩu của Anh sang Việt Nam trong bốn quý cộng dồn (từ quý 2/2024 đến quý 1/2025) đạt kim ngạch 1,5 tỷ Bảng Anh, tăng 23,2% so với cả bốn quý cộng dồn cùng kỳ trước. Điều này phản ánh nhu cầu cao của thị trường Việt Nam đối với công nghệ, thiết bị hiện đại và nguyên liệu chất lượng từ Anh quốc.

Trong xuất khẩu của Anh vào Việt Nam ghi nhận tăng trưởng rất tích cực của lĩnh vực dịch vụ với nhiều nhóm ngành đều là những lĩnh vực Anh có thế mạnh hàng đầu thế giới như: dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, giáo dục, y tế hay tư vấn doanh nghiệp… Mức tăng trưởng xuất khẩu dịch vụ của Anh vào Việt Nam trong bốn quý cộng dồn gần nhất khoảng 10%.

Như vậy động lực tăng trưởng dịch vụ và tăng trưởng nhập khẩu hàng hóa công nghệ cao giúp tạo ra nền tảng ổn định cho thương mại song phương tiếp tục “cất cánh” thời gian tới.

Trong lĩnh vực đầu tư, có thể thấy sau hơn 4 năm triển khai Hiệp định UKVFTA thì số lượng dự án đầu tư nước ngoài của Anh vào Việt Nam cũng như tổng số vốn tăng trưởng rất tốt.

Theo số liệu 9 tháng đầu năm 2025, hiện nay số dự án FDI của Anh vào Việt Nam tăng gần gấp đôi, từ 380 dự án lên ở thời điểm bắt đầu thực thi Hiệp định lên đến 607 dự án với số vốn tăng từ 3,7 tỷ USD lên 4,7 tỷ USD trong hơn bốn năm qua. Danh mục đầu tư của các dự án Anh tại Việt Nam cũng rất đa dạng, từ công nghiệp chế biến, chế tạo, năng lượng xanh, năng lượng tái tạo rồi ngân hàng, dịch vụ tài chính, bất động sản, bán lẻ…, qua đó hỗ trợ quá trình nâng cấp chuỗi giá trị và đổi mới công nghệ đầu tư của Việt Nam.

Ở góc độ thể chế, thông qua hơn 4 năm triển khai Hiệp định UKVFTA giúp thủ tục hành chính, thủ tục thương mại của Việt Nam minh bạch hơn, qua đó giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp cũng như hỗ trợ dòng chảy hàng hóa, dịch vụ giữa hai bên tăng trưởng tốt. Đặc biệt, từ cuối năm 2024 đến nay Vương quốc Anh đã chính thức gia nhập, thực thi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Như vậy hiện nay doanh nghiệp của chúng ta có thêm lựa chọn để lựa chọn giữa UKVFTA hay là CPTPP để tối ưu thuế hay quy tắc xuất xứ xuất khẩu vào Vương quốc Anh. Trong thời gian tới, với việc song hành thực thi hai hiệp định này sẽ tạo ra động lực rất tốt để thương mại hai chiều được củng cố thêm.

Một kết quả đáng kể ở góc độ doanh nghiệp là tỷ lệ hàng hóa được cấp chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) ưu đãi của Hiệp định UKVFTA tăng trưởng rất nhanh và mạnh, từ mức 17,2% năm 2021 khi bắt đầu thực thi đến nay sau hơn 4 năm tăng lên đến 36,2% trong năm 2024. Mức này thậm chí cao hơn so với C/O ưu đãi theo EVFTA tầm 35%, hoặc là mẫu C/O ưu đãi the CPTPP hiện nay chỉ khoảng chưa tới 10%. Điều này cho thấy doanh nghiệp Việt Nam rất quan tâm chủ động trong việc tận dụng ưu đãi thuế quan từ Hiệp định UKVFTA để xuất khẩu vào thị trường Anh.

Bên cạnh đấy, sau hơn 4 năm, doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Vương quốc Anh đã trưởng thành hơn rất nhiều và có những kế hoạch tiếp cận thị trường bài bản, tuân thủ các quy tắc xanh, tiêu chuẩn xanh, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất hay truy xuất chuỗi cung ứng tuân thủ rất tốt so với trước đây bốn năm.