[eMagazine] Doanh nghiệp “lớn lên” cùng chính sách: Bức tranh mới của ngành công nghiệp hỗ trợ

Thời gian qua, các cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ đã phát huy tác dụng, tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc của ngành để đưa công nghiệp hỗ trợ trở thành động lực tăng trưởng ấn tượng cho nền công nghiệp quốc gia. Các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ngày càng có giá trị gia tăng tạo ra trong nước cao hơn, giảm dần sự phụ thuộc vào nguyên, vật liệu, phụ tùng nhập khẩu.

Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 68/QĐ-TTg ngày về việc phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ từ năm 2016 đến năm 2025 và Quyết định số 71/QĐ-TTg ngày 17/1/2024 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 68/QĐ-TTg.

Đây được xem là dấu mốc quan trọng, khi lần đầu tiên, một chương trình cấp quốc gia đặt mục tiêu đồng bộ: nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp hỗ trợ, tạo nền tảng cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chương trình đặt ra những mục tiêu cụ thể đối với việc sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phục vụ sản xuất trong nước và xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó tập trung phát triển công nghiệp hỗ trợ thuộc 3 lĩnh vực chủ yếu là linh kiện phụ tùng; công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may - da giày; công nghiệp hỗ trợ cho công nghiệp công nghệ cao. Bộ Công Thương là cơ quan được Chính phủ giao trách nhiệm quản lý và triển khai thực hiện Chương trình.

Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đã từng bước khẳng định vai trò là một trong những giải pháp quan trọng thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo chiều sâu. Với mục tiêu nâng cao năng lực doanh nghiệp, từng bước đưa doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, Chương trình đã có nhiều kết quả tích cực và tác động lan tỏa rõ rệt trong cộng đồng doanh nghiệp và được nhiều doanh nghiệp hưởng ứng.

Chương trình đã hỗ trợ hàng ngàn lượt doanh nghiệp tiếp cận các tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao năng lực quản trị, chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường. Các hoạt động đào tạo, tư vấn, hội thảo, triển lãm, kết nối giao thương được triển khai đồng bộ, thiết thực, bám sát nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Cụ thể, trong khuôn khổ Chương trình đã có 86 hội thảo với hơn 33.941 đại biểu tham dự; 12 hội chợ, triển lãm hoặc diễn đàn công nghiệp và 24 chương trình kết nối, xúc tiến thương mại giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ với 1.363 doanh nghiệp tham gia.

Đặc biệt, các khóa đào tạo chuyên sâu về tiêu chuẩn kỹ thuật (như ISO, IATF, CE…), mô hình sản xuất tinh gọn (LEAN, TPM, Kaizen), chuyển đổi số và quản lý năng lượng đã giúp nhiều doanh nghiệp CNHT vượt qua những rào cản kỹ thuật, tăng cường năng lực cạnh tranh và sẵn sàng tham gia chuỗi cung ứng quốc tế. Có 2.019 lượt doanh nghiệp được hỗ trợ tham gia các khóa đào tạo, 694 doanh nghiệp được tư vấn, hỗ trợ đạt chứng nhận, chứng chỉ hoặc áp dụng mô hình mới.

Không chỉ dừng lại ở các hỗ trợ kỹ thuật, Chương trình còn là cầu nối giúp doanh nghiệp quảng bá thương hiệu, tìm kiếm khách hàng, mở rộng thị trường xuất khẩu thông qua các hội chợ, diễn đàn ngành và hoạt động xúc tiến thương mại.

Chương trình đã xây dựng và vận hành 06 cơ sở dữ liệu ngành, gồm: dệt may, da giày, điện tử, cơ khí, ô tô và công nghiệp công nghệ cao; 01 cơ sở dữ liệu về tư vấn viên trong lĩnh vực công nghiệp; 01 cơ sở dữ liệu về cụm công nghiệp, cụm liên kết ngành được xây dựng, vận hành và cập nhật liên tục.

Điều đáng ghi nhận là tác động của Chương trình không chỉ giới hạn trong thời gian hỗ trợ, mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa dài hạn: lan tỏa về công nghệ và tiêu chuẩn, giúp doanh nghiệp học hỏi lẫn nhau, tạo nên sự thay đổi tư duy và nâng cấp quy trình sản xuất; lan tỏa thương hiệu, góp phần nâng cao vị thế và nhận diện thương hiệu cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước;  lan tỏa kết nối, mở rộng mạng lưới quan hệ đối tác trong và ngoài nước, đặt nền móng cho những cơ hội hợp tác lâu dài.

Đơn cử, năm 2025, Dự án Hợp tác phát triển Nhà máy thông minh do Bộ Công Thương phối hợp với Samsung Việt Nam đã được triển khai tại 5 doanh nghiệp khu vực phía Bắc, bao gồm: Công ty TNHH Nhựa An Lập (Bắc Ninh), Công ty CP Nhựa Kỹ Thuật Vân Long (Hải Phòng), Công ty CP Vina Technology (Thái Nguyên), Công ty TNHH Đồng Kỹ Thuật Korea Việt Nam - KCT (Ninh Bình), Công ty CP Đầu tư AMA Holdings (Bắc Ninh).

Sau hơn 5 tháng triển khai, dự án đã ghi nhận nhiều kết quả ấn tượng như: Triển khai thành công hệ thống IoT thu thập và phân tích dữ liệu thời gian thực, giúp giảm lỗi công đoạn, dễ dàng giám sát tiến độ; Tối ưu layout, tự động hóa nhiều công đoạn giúp nâng cao hiệu suất….

Cụ thể, Công ty TNHH Nhựa An Lập được hỗ trợ triển khai hệ thống toàn diện kết nối sản xuất - kho - chất lượng - thiết bị, giúp mức độ thông minh của nhà máy tăng từ 1,7 lên 2,8. Các cải tiến dây chuyền sản xuất đã nâng tỷ lệ hoàn thành kế hoạch từ 80% lên 92%, và giảm lỗi từ 12% xuống chỉ còn 0,5%.

Công ty CP Nhựa Kỹ Thuật Vân Long được hỗ trợ xây dựng hệ thống quản lý toàn bộ hoạt động sản xuất, từ kho nguyên liệu, xưởng ép nhựa, lắp ráp đến xuất hàng.

Công ty CP Vina Technology đã thực hiện dự án nâng cấp phòng sạch từ chuẩn 10.000 lên 1.000 class, giảm tỷ lệ lỗi dị vật tới 68.,7%. Ngoài ra, doanh nghiệp đã hoàn thành 26 khóa đào tạo nội bộ cho hơn 300 lượt nhân viên và cải tiến phương pháp quản lý kho vật liệu theo hệ thống rack, giúp thời gian tìm kiếm vật liệu giảm từ 60 giây xuống còn 10 giây.

Công ty TNHH Đồng Kỹ Thuật Korea Việt Nam - KCT áp dụng hệ thống IoT thu thập và phân tích dữ liệu thời gian thực, giúp giảm 30% lỗi công đoạn. 

Cải tiến layout khu vực đóng gói giúp giảm 50% quãng đường vận chuyển, đồng thời giảm thời gian giao hàng từ 5 ngày xuống 4 ngày.Kho thành phẩm được chuẩn hóa, tăng 30% sức chứa, tạo nền tảng cho việc triển khai hệ thống ERP - phần mềm quản trị nguồn lực doanh nghiệp trong tương lai.

Công ty CP Đầu tư AMA Holdings đã triển khai thành công hệ thống hiển thị dữ liệu sản xuất theo thời gian thực, giúp lãnh đạo dễ dàng giám sát tiến độ và ra quyết định kịp thời. Nhờ ứng dụng thiết bị đo tự động và checklist điện tử, hiệu suất thiết bị tăng từ 90% lên 95%, và tỷ lệ lỗi chất lượng giảm tới 75%.

Ông Nguyễn Văn Minh - Quản lý dự án, Công ty Cổ phần đầu tư AMA Holdings chia sẻ, trong bối cảnh chuỗi cung ứng yêu cầu cao hơn, Ban lãnh đạo Công ty cũng đã nhận thức rõ tầm quan trọng của việc chuyển đổi số mạnh mẽ. Song, để thực hiện như thế nào, bắt đầu từ đâu, điểm nghẽn nào tồn tại ở khâu nào, giải quyết ra sao… thì như một “mớ bòng bong” khiến doanh nghiệp vô cùng hoang mang.

Chưa kể, khi ấy, nhà máy của AMA Holdings đang thực hiện sản xuất theo phương thức truyền thống hoàn toàn, tất cả mọi điều đều ghi chép, đánh máy tính, in ấn, đưa chuyển đổi từ bộ phận này sang bộ phận kia. Giờ nếu thực hiện chuyển đổi số thì các cán bộ quản lý có thể nhanh chóng tiếp cận được ngay, nhưng với các công nhân hay quản lý dây chuyền sẽ cần thời gian để đào tạo, trước hết là hiểu được cách làm, sau đó là cầm tay chỉ việc hướng dẫn làm, rồi còn cần kiểm tra, giám sát, theo dõi kết quả. Việc này rất mất thời gian, công sức.

May mắn thay, AMA Holdings tiếp nhận thông tin về Dự án Hợp tác phát triển Nhà máy thông minh. Những bối rối ban đầu của doanh nghiệp đều được tư vấn, làm rõ.

Kết quả sau hai năm qua, hiện nay AMA Holdings đã chuyển đổi toàn bộ cơ chế sản xuất sang chuyển đổi số. Thông tin về các vấn đề trong quá trình sản xuất, từ đầu vào vật liệu tới đầu ra sản phẩm được mã hóa trên hệ thống, dễ dàng theo dõi real-time và có thể kịp thời phát hiện vấn đề ngay khi phát sinh.

Việc xuất kho hàng hóa cũng được kiểm soát chặt chẽ hơn về thời gian, số lượng, khách hàng, chất lượng… Chuyển đổi số, ứng dụng mô hình nhà máy thông minh đã thực sự mang đến chuyển biến cho doanh nghiệp trong quản trị sản phẩm theo chuỗi, tiết kiệm nhân lực, nguồn lực, giảm chi phí vận hành và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Ngay từ khi bắt đầu hoạt động đến hiện tại và tiếp tục nữa thì chúng tôi sẽ nâng cấp, cải tiến, trau chuốt để mang lại hiệu quả, tính vận hành nó trơn tru hơn.

Đó là những cái chúng tôi đã đó, còn có dừng lại không thì chắc chắn là không dừng lại. Bởi vì chúng tôi đã nhìn thấy tính hiệu quả của nó rồi thì chúng tôi sẽ tiếp tục chuyển đổi số ở các mảng như quản lý nhân sự hay là đào tạo liên kết khách hàng giữa các nhóm khách hàng trong chuyển đổi số như Hanel PT chẳng hạn, chúng tôi cũng rất mong muốn và kỳ vọng chúng ta sẽ có được điểm chung là tiến lên ở công nghệ chuyển đổi số, chúng ta có thể trao đổi, chia sẻ và hỗ trợ nhau trong quá trình đẩy các mức từng bước, từng bước đi lên như anh Tùng đã chia sẻ.

Có thể nói, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ không chỉ tạo ra một “cú hích” về chính sách, mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa. Bằng việc tập trung hỗ trợ thực chất, Chương trình đã giúp doanh nghiệp dần nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, Chương trình vẫn còn những tồn tại, thách thức cần khắc phục. Quy mô hỗ trợ còn nhỏ so với tổng số doanh nghiệp cần phát triển trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ; hỗ trợ còn mang tính dàn trải chưa tập trung chiều sâu. Việc đo lường hiệu quả theo chuỗi (đầu vào - đầu ra - kết quả - tác động) chưa được chuẩn hóa. Mức độ phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và khu vực tư nhân chưa thật sự chặt chẽ. Việc gắn kết giữa Chương trình với các chiến lược khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia còn ở mức khởi đầu.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh mới, yêu cầu đặt ra cho ngành công nghiệp hỗ trợ ngày càng cao: nâng cao hàm lượng công nghệ, tăng tỷ lệ nội địa hóa và khả năng thiết kế sản phẩm, đồng thời phát triển bền vững, thân thiện với môi trường.

Trong bối cảnh đất nước chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, việc nâng cấp và định hình Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ một cách chiến lược, đồng bộ và chuyên sâu là yêu cầu cấp thiết để công nghiệp hỗ trợ Việt Nam thật sự trở thành nền tảng cho nền công nghiệp quốc gia phát triển bền vững, tự tin hội nhập toàn cầu.