[eMagazine] Tận dụng CPTPP khai thác thị trường Mexico: Gỡ khó cho doanh nghiệp

Là một trong những đối tác lần đầu có FTA với Việt Nam thông qua CPTPP, kể từ khi thực thi Hiệp định đến nay, các doanh nghiệp Việt Nam đang nắm bắt hiệu quả các cơ hội tăng trưởng tại thị trường giàu tiềm năng này.

Kể từ sau khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực, bức tranh thương mại song phương Việt Nam - Mexico ghi nhận nhiều điểm sáng. Mexico hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam tại khu vực Mỹ Latinh (sau Brazil); ngược lại Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Mexico tại khu vực châu Á. Đặc biệt, nhiều mặt hàng thế mạnh của Việt Nam đã bứt phá tại thị trường này.

Theo Bộ Công Thương, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Mexico những năm gần đây đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Trong năm 2024 và 9 tháng năm 2025, kim ngạch thương mại song phương duy trì đà tăng trưởng ấn tượng trên 20%.

Số liệu từ Cục Hải quan cho biết, tổng kim ngạch thương mại song phương năm 2024 đạt 6,4 tỷ USD, tăng 21,8% so với năm 2023. Trong 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Mexico tiếp tục ghi nhận tích cực, đạt gần 6 tỷ USD, tăng tới 24,2% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam tăng mạnh ở nhiều nhóm hàng chủ lực: máy móc, thiết bị điện tăng 46,46%; cao su tăng 105.46%; sản phẩm từ chất dẻo tăng gần 10%; giày dép tăng 48.56%; dù dệt may tăng nhẹ 4,25% nhưng vẫn duy trì vai trò nhóm hàng mũi nhọn.

Đáng chú ý, nhiều mặt hàng nông nghiệp, công nghiệp ghi nhận mức tăng vượt bậc như: cà phê tăng 33,72 lần, gỗ và sản phẩm gỗ tăng 48,56%, cao su tăng 105.46%, phương tiện vận tải và phụ tùng tăng 46.46%. Những con số này phản ánh năng lực nắm bắt cơ hội và đa dạng hóa sản phẩm của doanh nghiệp Việt tại một thị trường xa xôi nhưng giàu tiềm năng.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Mexico được hưởng từ lợi thế cả hai nước là thành viên của CPTPP, trong khi các đối tác cạnh tranh của Việt Nam đang bị tăng thuế nhập khẩu. Thời gian qua, các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tốt các điều khoản của Hiệp định CPTPP để xuất khẩu vào thị trường Mexico.

Mặt khác, Thương vụ Việt Nam tại Mexico cũng đã chủ động hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam muốn tìm hiểu và mở rộng kinh doanh sang thị trường Mexico như giúp tìm kiếm đối tác, khách hàng, giới thiệu luật sư tư vấn pháp lý. Đồng thời, Đại sứ quán Việt Nam tại Mexico cũng tích cực kết nối các công ty Mexico trong việc tìm kiếm, nhập khẩu các mặt hàng Việt Nam, nhất là trong bối cảnh từ tháng 4/2024 Mexico tăng thuế nhập khẩu từ 5 đến 50% đối với 544 mặt hàng đối với các nước không có Hiệp định Thương mại tự do với Mexico khiến các công ty Mexico tìm kiếm nguồn cung thay thế từ các nhà cung ứng mới.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Mexico, lợi ích từ CPTPP là rõ ràng nhưng quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Mexico còn đầy thách thức khi Chính phủ Mexico quyết định bảo vệ và mong muốn phát triển công nghiệp sản xuất trong nước theo “Plan Mexico” (Kế hoạch Mexico).

Thương vụ Việt Nam tại Mexico thông tin, từ tháng 8/2021, Mexico bắt đầu điều tra chống bán phá giá sản phẩm thép cán mạ của Việt Nam và sau đó liên tiếp các mặt hàng thép khác cũng bị kiện như thép cán nguội, thép cán nóng, dây hàn và mới đây nhất là dây thép của Việt Nam đã bị khởi kiện. Kết quả thép cán mạ của Việt Nam bị áp thuế từ 2,12% đến 10,84% và hiện tại đang bị rà soát mức thuế này. Thép cán nguội chịu thuế từ 11,6% đến 79%, dây thép hàn 36,23%. Những sản phẩm thép cán nóng, dây thép đang trong quá trình bị điều tra.

Ngày 19/5/2025, Bộ Kinh tế Mexico đã loại bỏ tất cả các doanh nghiệp cán thép của Việt Nam ra khỏi Danh mục kê khai thủ tục một cửa trên Hệ thống hải quan điện tử của Mexico (VUCEM) nên hàng trăm nghìn tấn hàng bị ảnh hưởng, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp hai nước. Sau hàng loạt nỗ lực của các cơ quan chức năng Việt Nam, ngày 30/6/2025, Lãnh đạo Bộ Kinh tế Mexico đồng ý trong quá trình rà soát lại các nhà máy thép xuất khẩu vào Mexico sẽ xem xét để đưa các nhà máy thép đáng tin cậy theo giới thiệu của Bộ Công Thương Việt Nam vào lại Danh sách mới của Mexico được phép xuất khẩu thép trở lại. Tuy nhiên, quá trình tổng rà soát này của phía Mexico dự kiến sẽ còn kéo đài, trong đó không chỉ có Việt Nam mà còn có rất nhiều nhà máy thép của các nước đều bị ảnh hưởng. Hiện nay Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán Việt Nam tại Mexico, trong đó Thương vụ Việt Nam tại Mexico tiếp tục tích cực thúc đẩy giải quyết các vấn đề liên quan nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và ngành hàng thép.

Theo nhận định của Thương vụ Việt Nam tại Mexico, hiện nay thách thức lớn nhất có thể ảnh hưởng đến việc xuất khẩu hàng Việt Nam vào Mexico chính là việc Chính phủ Mexico đang phải cân bằng giữa các cam kết hội nhập quốc tế với sức ép gia tăng từ trong nước liên quan đến bảo vệ sản xuất nội địa, đặc biệt là các ngành công nghiệp thép, điện tử, dệt may cũng như sức ép từ các đối tác thương mại khác. Trước sức ép bảo hộ thị trường trong nước gia tăng, sau mặt hàng thép, không loại trừ phía Mexico sẽ có chính sách bảo hộ với mặt hàng dệt may và giày dép (theo cảnh báo của Vụ Châu Á Thái Bình Dương, Bộ Ngoại giao Mexico).

Để giải quyết triệt để các vấn đề vướng mắc hiện nay tại địa bàn, Thương vụ Việt Nam tại Mexico đưa ra một số đề xuất. Theo đó, đề nghị các nhà xuất khẩu của ta tuân thủ nghiêm cam kết về dệt may trong CPTPP và đề nghị phía bạn đưa doanh nghiệp cán thép của Việt Nam vào lại Danh mục của VUCEM.

Hiện nay, Mexico đang quan tâm thúc đẩy ngành sản xuất quần áo và giầy dép trong Kế hoạch Mexico. Việt Nam có thể đề xuất với Mexico kêu gọi đầu tư của Việt Nam sang lĩnh vực này nếu Mexico tạo cơ chế hỗ trợ, đặc biệt là cho phép doanh nghiệp liên doanh hoặc 100% vốn Việt Nam được thuê một lượng phần trăm nhất định công nhân chất lượng cao của Việt Nam sang làm việc tại nhà máy tại Mexico trong khi Mexico chưa đảm bảo được nguồn nhân lực sở tại.

Mexico là nước có ngành sản xuất ô tô phát triển, Bộ Công Thương có thể làm cầu kết nối hiệp hội sản xuất phụ tùng ô tô của hai nước liên kết với nhau.

Mexico đang xin cấp phép lò mổ bò để có thể xuất khẩu sang Việt Nam, Thương vụ đề xuất Bộ Công Thương có ý kiến với Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu cử đoàn sang đánh giá cơ sở giết mổ của bạn và cấp phép nếu đạt yêu cầu; còn việc sản phẩm thịt bò Mexico có vào được Việt Nam hay không là do mức độ cạnh tranh của doanh nghiệp Mexico. Ta cũng có thể yêu cầu phía Mexico bỏ lệnh cấm nhập khẩu tôm có nguồn gốc từ Việt Nam tương tự như việc mở cửa với thịt bò Mexico vào ta…