[eMagazine] Tận dụng lợi thế xuất xứ CPTPP, mở rộng thị trường xuất khẩu

Sau hơn 6 năm, CPTPP đã tạo động lực lớn cho nhiều hàng hóa của Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu. Trong đó đáng chú ý các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tốt lợi thế xuất xứ và hưởng ưu đãi theo Hiệp định để đa dạng hóa, mở rộng sang các thị trường mới.

Thông tin về những điểm nổi bật trong quá trình tận dụng quy tắc xuất xứ để hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan trong khuôn khổ Hiệp định CPTPP thời gian qua, bà Trịnh Thị Thu Hiền - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết: Về con số chung tỷ lệ cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) trong CPTPP, nếu năm 2019 khi Hiệp định mới có hiệu lực có 0,7 tỷ USD trị giá hàng hóa kim ngạch của Việt Nam xuất khẩu đi CPTPP được cấp C/O và hưởng ưu đãi thuế quan tương ứng với khoảng 2% tổng kim ngạch thì đến năm 2024 con số đó đã lên đến khoảng 5 tỷ USD, tương đương với 8,8% tổng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu đi các nước CPTPP.

Con số chung đó cho thấy cả một chiều dài trong quá trình triển khai Hiệp định từ năm 2019 đến năm 2024 từ mức 0,7 tỷ USD kim ngạch được cấp C/O và tăng lên gần 5 tỷ USD kim ngạch được cấp C/O, tương ứng tỷ lệ tăng từ 2% lên hơn 8%. Đặt trong bối cảnh đặc thù của Hiệp định CPTPP có nhiều nước thành viên đã có FTA với Việt Nam trước đó và các doanh nghiệp có thể lựa chọn sử dụng C/O mẫu CPTPP hay mẫu C/O ưu đãi trong các khuôn khổ FTA khác để xuất khẩu sang các nước CPTPP thì đây là kết quả đáng ghi nhận.

Đáng chú ý, theo bà Trịnh Thị Thu Hiền, với riêng những thị trường Thành viên CPTPP lần đầu tiên có FTA và có thuế quan ưu đãi dành cho Việt Nam thì tỷ lệ cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hoặc tỷ lệ sử dụng được những ưu đãi trong CPTPP đều khá cao.

Đơn cử, đối với thị trường Mexico, năm 2019 - năm đầu tiên thực hiện Hiệp định là khoảng 7% kim ngạch xuất khẩu sang Mexico có C/O ưu đãi mẫu CPTPP nhưng đến năm 2024 con số đã tăng lên đến 47% - một sự bứt phá mạnh mẽ thể hiện mức độ tận dụng rất tốt.

Tương tự, đối với thị trường Canada, nếu như năm đầu thực hiện Hiệp định vào năm 2019 thì con số có C/O ưu đãi mẫu CPTPP khoảng 8% và đến năm 2024 con số đã là 17 - 18% cũng cho thấy sự tăng trưởng đáng khích lệ.

Từ góc độ địa bàn, bà Trần Thị Thanh Mỹ - Phó Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Sydney, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Australia cho biết, Australia là một trong những đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam và trong thời gian gần đây là 1 trong 10 đối tác lớn nhất, đặc biệt là thị trường xuất khẩu rất lớn của Việt Nam. Từ khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực, doanh nghiệp Việt Nam và Australia đã tận dụng rất tốt những ưu đãi, đưa kim ngạch thương mại giữa hai nước tăng trưởng rất mạnh.

Bà Mỹ cho biết, giai đoạn từ năm 2018 - 2022, trong đó có mốc năm 2019 bắt đầu thực thi Hiệp định CPTPP, mức tăng trưởng thương mại song phương Việt Nam - Australia bình quân hàng năm lên đến 20%. Trong hai năm 2023 - 2024 mặc dù gặp những khó khăn nhất định, đặc biệt do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 hay tình hình khó khăn chung của thương mại toàn cầu thì kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước vẫn đạt trung bình khoảng trên dưới 14  tỷ USD.

Riêng về xuất khẩu thì các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng rất tốt các lợi thế liên quan đến ưu đãi về thuế quan do CPTPP mang lại. Nếu như năm 2019 - thời điểm CPTPP bắt đầu có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Australia mới đạt 3,5 tỷ USD thì đến năm 2024 đã lên mức 6,5 tỷ USD, mức tăng trưởng rất cao 83%. Đây là một minh chứng rất rõ ràng cho việc các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng rất tốt lợi thế về liên quan đến ưu đãi về thuế quan do Hiệp định CPTPP này mang lại.

Ở góc độ doanh nghiệp trực tiếp tận dụng Hiệp định CPTPP để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, bà Đỗ Thị Phương Thảo, Giám đốc Xuất khẩu Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam cho biết, thủy sản là một trong những nhóm hàng có lợi thế rõ rệt trong khuôn khổ Hiệp định CPTPP.

Với Thủy sản Lenger Việt Nam - doanh nghiệp chuyên chế biến và xuất khẩu ngao, CPTPP là một cơ hội chiến lược để mở rộng thị trường và nâng cao giá trị của sản phẩm Việt. Trong thời gian qua, việc tận dụng lợi thế từ CPTPP được Công ty xác định trên ba hướng chính.

Thứ nhất, Công ty đa dạng thị trường xuất khẩu, đặc biệt tập trung vào các nước thành viên như Nhật Bản, Canada, Australia - những thị trường có thuế suất ưu đãi, tiêu chuẩn cao nhưng ổn định.

Với thị trường Nhật Bản, hiện tại Công ty đã xây dựng được mạng lưới khách hàng lâu dài và ký kết những hợp đồng dài hạn. Với thị trường Canada và Australia, Công ty tiếp tục nghiên cứu khách hàng, mở rộng thị trường, trong đó tập trung vào những khách hàng tiềm năng để có thể đi sâu vào các thị trường này.

Thứ hai, Công ty tăng cường năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ nhằm đảm bảo sản phẩm của Công ty được hưởng tối đa ưu đãi thuế quan CPTPP.

Thứ ba, Công ty đầu tư vào vùng nguyên liệu và hệ thống truy xuất nguồn gốc để xây dựng được thương hiệu ngao Việt Nam - sản phẩm bền vững và có trách nhiệm, qua đó khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế, trong đó có thị trường các nước CPTPP.

Đại diện cơ quan quản lý, cơ quan thương vụ và doanh nghiệp cho rằng, mặc dù có sự chia sẻ lợi thế với các FTA khác, tuy nhiên không thể phủ nhận việc thực thi Hiệp định CPTPP là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc, tái định hình lại thị trường và mặt hàng xuất khẩu. Đặc biệt là triển vọng tích cực để đa dạng hóa, gia tăng hiện diện và thị phần của hàng hóa Việt Nam tại các thị trường tiềm năng, có thu nhập và nhu cầu tiêu dùng cao.

Việc chủ động rà soát lại toàn bộ chuỗi cung ứng và tối ưu các chi phí để tận dụng tốt các quy tắc xuất xứ trong hiệp định CPTPP giúp doanh nghiệp mở rộng ra các thị trường thành viên khác, giảm phụ thuộc vào một thị trường nhất định và duy trì tăng trưởng ổn định, bền vững.