Hiệp định EVFTA cam kết xóa bỏ gần 99% dòng thuế trong vòng 7 năm, mở ra lợi thế cạnh tranh cho các ngành chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày, gỗ nội thất, nông sản chế biến, thủy sản…. tại thị trường EU. Tuy nhiên lợi thế chỉ thực sự phát huy khi doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các quy định thương mại của thị trường này.

Việc thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) thời gian qua không chỉ mở ra nhiều cơ hội ưu đãi thuế quan cho hàng hóa Việt Nam, mà còn đặt ra yêu cầu khắt khe về quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và trách nhiệm xã hội...

Hiểu và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định EVFTA là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp Việt thực sự hưởng lợi và gia tăng thị phần, vị thế của mình tại thị trường châu Âu.

Chia sẻ tại Hội thảo “Tuân thủ quy định thương mại xuất nhập khẩu theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế” ngày 18/9/2025, bà Nguyễn Thị Phượng, Giám đốc điều hành Công ty TradeComply cho biết: Việc tận dụng ưu đãi thuế suất bằng 0% theo cam kết của Hiệp định EVFTA cho phép doanh nghiệp Việt không chỉ cạnh tranh thị phần với “đối thủ”, mà còn dùng phần tiết kiệm thuế để tái đầu tư vào các hoạt động thiết kế, nghiên cứu và phát triển (R&D) sản phẩm và hệ thống quản trị chất lượng. Những khoản đầu tư này mới giúp hàng Việt đủ sức hiện diện ở phân khúc trung - cao, nơi biên lợi nhuận lớn hơn và vị thế thương hiệu được khẳng định.

Đơn cử, theo cam kết của EVFTA, thuế nhập khẩu sản phẩm áo sơ mi từ Việt Nam vào Đức giảm từ 12% xuống 0%, giúp tiết kiệm khoảng 1 triệu USD cho lô hàng 1 triệu chiếc; cà phê rang xay giảm từ 7-11% xuống 0%, mang lại lợi thế cạnh tranh lớn cho các nhà xuất khẩu Việt Nam so với hàng từ Brazil, Indonesia. Chính vì vậy, EVFTA được xem là "đòn bẩy vàng" cho các doanh nghiệp của Việt Nam.

Tuy nhiên, chuyên gia này nhấn mạnh, lợi thế Hiệp định EVFTA chỉ thực sự phát huy khi doanh nghiệp Việt tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của thị trường này. Chỉ một sai sót nhỏ trong tuân thủ EVFTA cũng khiến doanh nghiệp mất toàn bộ ưu đãi thuế quan. Các lỗi phổ biến như: áp sai mã HS, không đáp ứng được quy tắc xuất xứ, thiếu các chứng từ hợp lệ... Ngoài ra, các tiêu chuẩn kỹ thuật về an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật, nhãn mác, bảo vệ môi trường ngày càng khắt khe… cũng là thách thức đối với nhiều doanh nghiệp trong quá trình đáp ứng để tận dụng được ưu đãi theo Hiệp định.

Trong đó, đáng chú ý, từ năm 2025 - 2026, loạt quy định mới của EU như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và Quy định chống phá rừng (EUDR) sẽ trực tiếp tác động tới xuất khẩu sắt thép, xi măng, nhôm, phân bón, cà phê, gỗ và cao su. Doanh nghiệp Việt phải xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, minh bạch chuỗi cung ứng, đáp ứng tiêu chuẩn Môi trường, xã hội và quản trị (ESG) nếu không muốn bị loại khỏi thị trường.

Chia sẻ thêm về các quy định của EU, bà Phan Thụy My - Aimee, Trưởng Văn phòng Đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam cho biết, khối EU đã cập nhật các quy tắc xuất xứ, mang lại sự linh hoạt hơn cho hàng hóa, đặc biệt là với các sản phẩm có chứng nhận nguồn gốc và lĩnh vực ưu tiên kể từ ngày 1/1/2025. Các quy tắc sửa đổi này phải được thể hiện trên giấy chứng nhận vận chuyển và tờ khai của nhà cung cấp. Ủy ban châu Âu (EC) cũng đang phát triển các hệ thống số hóa mới, như hệ thống ELAN cho nông sản, nhằm đơn giản hóa thủ tục hải quan. Một quy định mới khác là Tuyên bố an toàn, yêu cầu hàng nhập khẩu vào EU từ các quốc gia ngoài EU phải có tuyên bố này và do người vận chuyển nộp….

Để không bỏ lỡ “cơ hội vàng” từ EVFTA, các chuyên gia cho rằng, trước hết các doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy. Việc chủ động tuân thủ là điều cần thiết để tiết kiệm chi phí, tăng cường khả năng đàm phán và mở rộng thị phần tại EU.

 

Tuân thủ quy định EVFTA đòi hỏi doanh nghiệp phải hiểu rõ các cam kết về thuế quan, quy tắc xuất xứ, thủ tục hải quan, biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm và các tiêu chuẩn kỹ thuật... Điều này giúp gia tăng tận dụng ưu đãi thuế quan, giảm chi phí, rủi ro, và nâng cao khả năng cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường EU. Các ngành như dệt may, da giày… cần chú trọng đầu tư vào chuỗi cung ứng, nguồn nguyên liệu trong nước và áp dụng quy trình sản xuất bền vững, thân thiện với môi trường để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe.