Thành tựu đầu tiên và cũng là mục tiêu của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và tỉnh Quảng Ninh khi thành lập Tổng công ty Than Việt Nam năm 1994 là lập lại trật tự trong khai thác than tại Vùng mỏ. Khi đó, nạn khai thác - kinh doanh than trái phép, còn gọi là than thổ phỉ hoành hành khắp các vùng sơn địa Quảng Ninh.
Môi trường vùng mỏ bị tàn phá khốc liệt, nạn tranh cướp lò than xảy ra như cơm bữa. Các doanh nghiệp ngành Than lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan, phải cắt giảm sản xuất. Giá bán than trong nước thấp hơn giá thành dẫn tới mất cân đối tài chính. Công nhân lao động ngành Than thiếu việc làm, đời sống vô cùng khó khăn. Và Than Việt Nam ra đời đã làm tốt việc lập lại trật tự trong khai thác than tại Vùng mỏ.
HĐQT Tổng Công ty khi mới thành lập đã đề ra hàng loạt giải pháp như: tổ chức lại mô hình sản xuất; thống nhất quản lý thị trường tiêu thụ than; kết hợp với các chế tài kinh tế - hành chính lập lại trật tự trong khai thác, chế biến, kinh doanh than; xóa bỏ cấp trung gian trong quản lý; mở mang nhiều ngành sản xuất - kinh doanh mới… Việc khai thác than tại vùng mỏ dần được ổn định.
Kế đến, TKV tập trung vào khoa học công nghệ, từng bước hiện đại hóa sản xuất, cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Để đạt được mục tiêu này, Tập đoàn đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ trên tất cả các lĩnh vực sản xuất. Đến nay, ở các mỏ than lộ thiên đã giải quyết thành công vấn đề khai thác xuống độ sâu rất lớn dưới mực nước biển; sử dụng các thiết bị thủy lực, thiết bị công suất lớn như máy xúc có dung tích gàu trên 5m3, ô tô tải có tải trọng 50 đến 100 tấn... Lĩnh vực khai thác than hầm lò đã có bước phát triển ngoạn mục trên cơ sở không ngừng đổi mới và hiện đại hóa công nghệ. Từ chỗ chủ yếu là khai thác thủ công, chống gỗ đã từng bước nâng cao trình độ cơ giới hóa và tiến tới cơ giới hóa đồng bộ với các trang thiết bị tiên tiến, hiện đại. Nhờ đó đã tăng sản lượng than hầm lò từ 1,8 triệu tấn năm 1994 (chiếm 25% tổng sản lượng than) lên 21,5 triệu tấn năm 2013 (chiếm 50% tổng sản lượng than toàn Tập đoàn) và tăng gần 12 lần. Công suất lò chợ đã tăng từ 2-5 vạn tấn/năm lên bình quân 15 vạn tấn/năm, riêng lò chợ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 30 vạn tấn/năm. Việc đưa công nghệ hiện đại vào khai thác đã giúp ngành Than tiết kiệm tối đa tài nguyên và nguyên liệu sản xuất. Hệ số tổn thất than giảm từ mức 40-50% xuống còn 25%; mức tiêu hao gỗ lò bình quân từ 40-50m3 giảm xuống dưới 10m3/1.000 tấn than nguyên khai. Khai thác than hầm lò đã đảm đương vai trò chính trong việc nâng cao sản lượng than. Trong sàng tuyển đã áp dụng nhiều công nghệ mới, giải pháp mới để nâng cao chất lượng và hệ số thu hồi than, giảm chất thải và ô nhiễm môi trường…
Sản xuất phát triển, đời sống người thợ không ngừng được cải thiện. Đây là thành tựu rõ nét nhất mà TKV đã đạt được trong quá trình phát triển của mình. Nhìn lại chặng đường 20 năm trước, chỉ một số ít đơn vị lớn có truyền thống lâu năm của ngành Than mới có nhà ở, nhà ăn tập thể, xe đưa đón công nhân đi làm, nhà tắm cho thợ lò và sân vận động… Mỗi người, thậm chí mỗi gia đình người thợ chỉ mong đủ ăn, đủ mặc là hạnh phúc lắm rồi. Cùng với quá trình đầu tư phát triển SXKD, nhiệm vụ chăm lo đời sống cho công nhân cũng luôn được Tập đoàn đặc biệt quan tâm, chú trọng, từng bước phát triển mạnh mẽ.
Thu nhập của thợ mỏ ngày càng được nâng cao, đáp ứng yêu cầu tái sản xuất sức lao động. Giờ đây, một thợ lò có thể nuôi cả gia đình ổn định, xây dựng nhà cửa khang trang… Nhiều dãy tập thể từ những năm 70 - 80 của thế kỷ trước dần được thay thế bởi những khu tập thể mới cao tầng, đồng bộ với hệ thống các công trình phục vụ đời sống tinh thần cho thợ mỏ khép kín. Đơn vị nào cũng tổ chức đưa đón công nhân bằng xe chất lượng cao. Thợ lò sau ca làm việc đều được tắm nước nóng, có người giặt sấy quần áo, ủng đi lò; được ăn cơm tự chọn với trên 20 món... Và rồi, cùng với thời gian, những làng mỏ ra đời, thân tình ấm áp với cả mấy thế hệ thợ mỏ.
Đến nay, rất dễ gặp các nhà luyện tập và thi đấu thể thao - nhà sinh hoạt mỏ hiện đại của các công ty. Không những là trung tâm luyện tập hoặc giao lưu thi đấu theo khu vực và của cả ngành, nhiều nhà thể thao - sinh hoạt mỏ của các đơn vị còn được các cấp, các ngành ở địa phương chọn để tổ chức các cuộc thi tài trên địa bàn. Có thể điểm một số công trình điển hình như: Mô hình khu vui chơi giải trí của Than Mạo Khê, Tuyển than Cửa Ông... Than Vàng Danh đi vào lòng người với “5 điều quy ước nếp sống văn hóa”, cùng mô hình Cụm VHTT trong CNVCLĐ theo địa bàn dân cư và hệ thống cơ sở hạ tầng khá đồng bộ phục vụ cho cả chục cơ sở trong khu vực. Than Núi Béo có khu liên hợp VHTT giữa thành phố Hạ Long cả vạn người đều thấy. Than Cao Sơn gắn liền với khu văn hóa tâm linh - Công viên Lưu Thủy nức lòng chúng bạn gần xa. Than Hòn Gai có khu dịch vụ xanh, sạch, đẹp và khang trang nhìn mát mắt trên đường phố mới mang tên ngày giải phóng khu Mỏ 25/4. Than Mông Dương có nhà ăn tự chọn, sức chứa hơn nghìn người cùng khu vui chơi giải trí phục vụ cả CBCNV và gia đình của họ rất tiện lợi. Công ty Hóa chất Mỏ Quảng Ninh cũng có khu sinh hoạt VHTT không thua kém các đơn vị lớn...
Đời sống văn hóa tinh thần của thợ mỏ bây giờ, quả thực, vô cùng phong phú. Các hoạt động văn hóa từ thể thao đến văn nghệ có tiến bộ vượt bậc cả chiều rộng phong trào đến chiều sâu chất lượng. Hội diễn văn nghệ ngành Than chục năm qua đã trở thành sự đua tài của các đơn vị với tính chuyên nghiệp ngày càng cao. Nhiều đội văn nghệ của các công ty than luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ biểu diễn chào mừng các sự kiện chính trị của Ngành và của các địa phương khi có yêu cầu. Không ít đoàn VĐV các cơ sở ngành Than tham gia đua tài tại giải thể thao của tỉnh luôn giành thứ hạng cao. Một chấm phá mới trong đời sống văn hóa tinh thần thợ mỏ mấy năm qua là các CLB Thơ của nhiều doanh nghiệp hình thành và phát triển. Nhiều nhà thơ - thợ mỏ đã cho ra mắt những tập thơ rất được bạn đọc yêu thích v.v…
Vùng mỏ và thợ mỏ đã đổi thay rất nhiều trong hai thập kỷ qua.
