Tốc độ khẩn trương
Có lẽ, chưa công trình tầm cỡ quốc gia nào có tốc độ di dân giải phóng mặt bằng nhanh như dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận (NMĐHNNT). Tháng 11/2009, Quốc hội Việt Nam thông qua dự án xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân (ĐHN) đầu tiên tại Ninh Thuận; ngày 18/3/2010, UBND tỉnh Ninh Thuận được giao làm chủ đầu tư dự án thành phần Di dân tái định cư của các dự án NMĐHNNT tại tỉnh Ninh Thuận; ngày 22/10/2010, Bộ Công Thương, UBND tỉnh Ninh Thuận đã chính thức công bố Quy hoạch địa điểm xây dựng 2 NMĐHNNT 1 và Ninh Thuận 2, làm cơ sở để tiến hành bồi thường giải tỏa mặt bằng; ngày 17/7/2013, khi tiếp đón đoàn đại biểu của Ủy ban Năng lượng Duma Quốc gia LB. Nga do ông Sergei Georgeevic Levchenko, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Năng lượng Duma làm trưởng đoàn, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Thuận Nguyễn Chí Dũng cho biết hiện nay, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, công tác chuẩn bị đầu tư đã được tỉnh hoàn tất và sự đồng thuận của người dân vùng dự án là rất cao; ngày 5/8/2013 UBND tỉnh Ninh Thuận ra thông báo: trong quý III/2013, các đơn vị phải hoàn thành công tác lập, trình và phê duyệt dự án di dân, tái định cư của các dự án NMĐHNNT; hoàn thành việc phê duyệt phương án chi tiết bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; tổ chức chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của các khu vực xây dựng dự án; quý IV/2013, hoàn thành công tác lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công và dự toán các hợp phần thuộc dự án di dân, tái định cư Nhà máy ĐHN tại tỉnh... để đến quý I/2014 UBND tỉnh Ninh Thuận sẽ khởi công các hạng mục khu tái định cư, khu nghĩa trang, hệ thống cấp nước phục vụ khu tái định cư NMĐHNNT 1 và 2.
Nhìn vào tốc độ giải phóng mặt bằng nhanh chóng, thuận lợi, ít ai nghĩ rằng khối lượng công việc lại lớn đến thế: phải hoàn thành việc giải tỏa, thu hồi lên tới 780 ha. Thực ra, cái khó hơn cả, không phải là diện tích thu hồi lớn hay nhỏ, mà là lòng dân đồng thuận hay không. Tại buổi Bộ Công Thương công bố quy hoạch xây dựng 2 nhà máy ĐHN ngày 22/10/2010, nhân dân các xã Phước Dinh và Vĩnh Hải đều bày tỏ sự sẵn sàng bàn giao đất cho công trình. Để có sự đồng thuận này, trước đó, chủ đầu tư là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tổ chức cho một số hộ dân đi thăm một số nhà máy ĐHN ở Nhật Bản. Việc “thực mục sở thị” các lò phản ứng hạt nhân giúp các hộ dân thấy quy mô nhà máy được xây dựng rất hiện đại, sạch sẽ và an toàn, nên người dân thực sự yên tâm. Đồng thời, việc di dân tái định cư lên khu vực Bắc Vĩnh Trường, cách chỗ ở cũ khoảng 7 km và rộng gần 90 ha được coi là rất lý tưởng cho việc làm ăn và sinh sống. Lãnh đạo các xã Phước Dinh và Vĩnh Hải cũng chủ động tổ chức cho bà con đến nơi tái định cư mới để tìm hiểu và qua đó quyết định chọn nơi định cư cho mình.
Đã sẵn sàng
Mới đây, trong buổi làm việc với Đại sứ LB. Nga tại Việt Nam, Andrey Kovtun, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Nguyễn Đức Thanh cho biết tỉnh đã hoàn chỉnh chính sách, cơ chế đặc thù và đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tỉnh cũng đã hoàn thành công tác đo đạc, lập bản đồ thu hồi đất và quy chủ sử dụng đất tại các khu vực triển khai dự án gồm khu vực thu hồi xây dựng nhà máy, khu tái định cư, khu nghĩa trang và hệ thống cấp nước phục vụ khu tái định cư NMĐHNNT 1; đồng thời hoàn thành công tác kiểm kê khu vực vùng lõi nhà máy.
Tỉnh cũng đã thành lập Ban Quản lý dự án ĐHN để thực hiện dự án di dân, tái định cư do UBND tỉnh làm chủ đầu tư. Bên cạnh đó, tỉnh tổ chức thi công xây dựng các công trình hạ tầng phục vụ di dân tái định cư gồm: khu tái định cư tập trung, nghĩa trang và hệ thống cấp nước phục vụ khu tái định cư của các nhà máy ĐHN.
Theo quy hoạch được duyệt, khu tái định cư tập trung là khu nằm trong vành đai du lịch, do đó, sẽ đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội theo tiêu chuẩn khu đô thị. Ngoài ra khi được bàn giao mốc ranh giới, mốc hàng rào nhà máy ĐHN, Tỉnh sẽ xác định cụ thể vị trí, quy mô xây dựng khu tái định canh, đảm bảo ổn định và phát triển sản xuất lâu dài cho người dân.
Đại sứ LB. Nga tại Việt Nam, Andrey Kovtun đánh giá cao công tác chuẩn bị cho việc xây dựng NMĐHNNT và khẳng định, LB. Nga luôn ưu tiên cao nhất cho Việt Nam trong công tác xây dựng nhà máy ĐHN, dự kiến cuối năm 2013, Nga sẽ hoàn thành hồ sơ triển khai xây dựng nhà máy ĐHN số 1 tại Ninh Thuận, đồng thời, sẽ tổ chức hội thảo tại Ninh Thuận để các công ty, các doanh nghiệp của tỉnh và cả nước tham gia đầu tư vào các ngành công nghiệp phụ trợ cho xây dựng nhà máy ĐHN.Thời gian từ nay đến ngày khởi công vào năm 2014 đang rất gần. Theo kế hoạch, NMĐHNNT 1 dự kiến vận hành tổ máy 1 vào năm 2020, tổ máy 2 năm 2021, tổ máy 3 năm 2023 và tổ máy 4 năm 2024. NMĐHNNT 2 sẽ vận hành tổ máy 1 vào năm 2021, tổ máy 2 năm 2022, tổ máy 3 năm 2024 và tổ máy 4 năm 2025... Hiện tại, mọi vấn đề liên quan tới cơ chế chính sách; hệ thống pháp lý; lựa chọn tư vấn; công nghệ; công tác giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư; công tác đào tạo nhân lực; quy hoạch các khu sản xuất công nghiệp phụ trợ... đã sẵn sàng. Hy vọng với sự phối hợp chặt chẽ của trung ương và địa phương, giữa các cấp, các ngành, đặc biệt là bà con hai xã Phước Dinh và Vĩnh Hải, các dự án ĐHN đầu tiên tại nước ta sẽ được triển khai đúng tiến độ, góp phần vào sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, tạo đà để Ninh Thuận thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững.
